Ντούα Λίπα: Πως η σταρ μετατράπηκε σε επικοινωνιακό άσσο της Αλβανίας

Μέχρι πρότινος, το πιο “αναγνωρίσιμο προϊόν” της Αλβανίας στον κόσμο ήταν οι ηθοποιοί Τζον και ο Τζιμ Μπελούσι. Μετά τον πρόωρο θάνατο του μεγάλου του αδελφού από ναρκωτικά το 1982, ο κωμικός Τζιμ έχει αναφερθεί πολλάκις στη χώρα καταγωγής του.  Αποδεικνύοντας την άρρηκτη συναισθηματική σύνδεσή του με αυτήν, κατά καιρούς συμμετείχε σε εκδηλώσεις της αλβανικής κοινότητας της Αμερικής, συνέβαλε σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις και φωτογραφήθηκε με τον Εντι Ράμα, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στα Τίρανα. Τώρα, αμφότεροι υποκλίνονται στη Ντούα Λίπα. 

Ο Μπελούσι, έχει περιγράψει εκτεταμένα την εμπειρία του ως δεύτερης γενιάς μετανάστης: «Κανείς στη γειτονιά μας στο Σικάγο δεν ήξερε καν την Αλβανία και αυτό με έκανε να νιώθω σαν εξωγήινος». Έκτοτε, πολλά έχουν αλλάξει. Η παγκοσμιοποίηση μετέτρεψε τον κόσμο σε ένα ολίγον τι ενιαίο τόπο, οι Αμερικανοί εκδήλωσαν ένα στοιχειώδες ενδιαφέρον για οτιδήποτε υπερβαίνει τα εδαφικά τους σύνορα και η Ντούα Λίπα έγινε μία πρωτοκλασάτη σταρ παγκόσμιου βεληνεκούς.

Πώς, όμως, σχετίζεται μία νεαρή ποπ τραγουδίστρια με τη χώρα που ακόμα και σήμερα προσπαθεί να βρει τη θέση της στην παγκόσμια σκακιέρα; Παρά το νεαρό της ηλικίας της και το γεγονός ότι γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Λονδίνο, η 27χρονη σταρ έχει μετατραπεί σε επικοινωνιακό άσο της Αλβανίας, λειτουργώντας ως ιδανική πρέσβειρα και ασκώντας πολιτιστική διπλωματία. Σε αντίθεση με την επίσης τραγουδίστρια Ρίτα Όρα που, αν και γεννήθηκε στο Κοσσυφοπέδιο από Αλβανούς γονείς, όταν μετακόμισε στο Ηνωμένο Βασίλειο και άρχισε την καριέρα της, απέφυγε να αποκαλύψει τη χώρα καταγωγής της. Αντίθετα, η Λίπα το βροντοφώναξε και έκτοτε δεν σταματάει…

Η Λίπα Αλβανή υπήκοος

Για τον λόγο αυτό, ο πρόεδρος της Αλβανίας Μπαϊράμ Μπεγκάι τής χορήγησε την αλβανική υπηκοότητα, ευχαριστώντας την για τη συμβολή της στη διάδοση της φήμης των Αλβανών διεθνώς. «Είναι μια απερίγραπτα μεγάλη χαρά μια τέτοια αποδοχή», απάντησε η Λίπα, η οποία μπροστά στις κάμερες έβγαλε φωτογραφία διαβατηρίου, έδωσε δακτυλικά αποτυπώματα και υπέγραψε μια αίτηση για ταυτότητα.

Τα σχετικά βίντεο και οι φωτογραφίες που απεικονίζουν την τραγουδίστρια να υψώνει την αλβανική σημαία φορώντας ένα φόρεμα στα χρώματά της ανέβηκαν με συνοπτικές διαδικασίες στο Instagram της προς τέρψιν των 87,5 εκατομμυρίων ακολούθων της. Το ίδιο και τα στιγμιότυπα από την τελευταία συναυλία της παγκόσμιας περιοδείας της, η οποία έλαβε χώρα στην κεντρική πλατεία Σκεντέρμπεη των Τιράνων. «Με τον τρόπο αυτό ήθελα να τιμήσω την Ημέρα της Ανεξαρτησίας της χώρας μου». Το ίδιο έκαναν και χιλιάδες Αλβανοί μετανάστες, κατακλύζοντας τους δρόμους του Λονδίνου και προκαλώντας εκνευρισμό στους οδηγούς που εγκλωβίστηκαν για ώρες στον δρόμο. Πατούσαν συνεχώς τις κόρνες και κρατούσαν την αλβανική σημαία.

Δεν είναι η πρώτη φορά που στα social media της Λίπα, τα οποία και γιγαντώθηκαν τα δύο τελευταία χρόνια παράλληλα με την εκτόξευση της καριέρας της, πρωταγωνιστεί η Αλβανία. Κατά το παρελθόν, δημοσίευσε ένα βίντεο στο οποίο χόρευε υπό τον ήχο παραδοσιακής αλβανικής μουσικής με ένα ποτήρι στο κεφάλι. «Πες μου ότι είσαι Αλβανός, χωρίς να μου πεις ότι είσαι Αλβανός», έγραφε.

Το στιγμιότυπο αυτό συγκέντρωσε πάνω από επτά (7) εκατομμύρια θεάσεις. Ακολούθησαν αμέτρητες φωτογραφίες από τις διακοπές της στο τουριστικό θέρετρο Kep Merli στα νότια της Αλβανίας, εκεί όπου βρίσκονται τα ελληνικά χωριά. Εκτός από εντυπωσιακές φωτογραφίες, προέτρεψε τους ακολούθους της να επισκεφτούν «ένα από τα πλέον μαγικά μέρη στον κόσμο».

Για μία χώρα που παρέμεινε αποκλεισμένη από τον κόσμο για σχεδόν 50 χρόνια, η πρόσφατη προσπάθεια για τη βελτίωση της εικόνας της, χτίζοντας πολυτελή ξενοδοχεία και φτιάχνοντας σποτάκια, η διαφήμιση αυτή δεν ήταν μονάχα καλοδεχούμενη, αλλά πολύτιμη. Σε αφθονία ήταν και οι ειδυλλιακές φωτογραφίες της Λίπα για τον «ανεξερεύνητο πολιτισμό του Κοσόβου», όπως τον έχει γενναιόδωρα χαρακτηρίσει. Εξάλλου, για την προώθησή του έχει λάβει τον τίτλο και το μετάλλιο της πρέσβειρας από τον πρόεδρο του Κοσσυφοπεδίου.

Η Πρίστινα και η “Μεγάλη Αλβανία”

Κάπως έτσι, αυτή και οι διάσημοι φίλοι της απαρνήθηκαν δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, επιλέγοντας για τις καλοκαιρινές τους διακοπές την Πρίστινα και παραλιακά μέρη της Αλβανίας. Λίγο η άγνοια, λίγο το πάθος που προφανώς της έχει μεταφέρει η οικογένειά της, η Λίπα παράτησε τις παραλίες, το παραδοσιακό φαγητό και τα γραφικά στενάκια της Πρίστινας και βούτηξε στα βαθιά. Χωρίς… μπρατσάκια. Και κάπως έτσι προέβη και σε ένα ατόπημα που απείλησε τη φήμη της, μια και το hashtag #cancelDuaLipa δεν άργησε να κατακλύσει το Διαδίκτυο. Και ο χώρος των social media είναι ευρύς αλλά και αμείλικτος.

Η τραγουδίστρια είχε αναρτήσει ένα πανό το οποίο απεικόνιζε έναν χάρτη όπου η Αλβανία εμφανιζόταν να κατέχει τμήματα από την Ελλάδα, τη Βόρεια Μακεδονία, το Μαυροβούνιο, τη Σερβία και την αποσχισμένη επαρχία του Κοσσυφοπεδίου με την αρχαία ελληνική λέξη autochthonous. Δεν πρόκειται για κάτι νέο… Είναι η γνωστή εθνικιστική ιδέα της “Μεγάλης Αλβανίας”, μια ιδέα που προωθεί την ενοποίηση όλων των βαλκανικών εδαφών που ο αλβανικός εθνικισμός θεωρεί ότι του ανήκουν!

Είχε κάνει την εμφάνισή του και το 2014, κατά τη διάρκεια ενός ποδοσφαιρικού αγώνα μεταξύ της Αλβανίας και της Σερβίας, ξεσηκώνοντας αντιδράσεις. Τη στιγμή, λοιπόν, που η Ντούα Λίπα τοποθετούσε ολόκληρη την Ήπειρο μαζί με την Κέρκυρα στα αλβανικά εδάφη με περισπούδαστο ύφος, χρησιμοποίησε και μία ελληνική λέξη, την προέλευση της οποίας μάλλον δεν γνώριζε: au-toch-tho-nous δηλαδή αυτόχθων και όχι απόγονος μεταναστών.

Περισσότερο με τη μορφή επίθεσης και λιγότερο ως απολογία απάντησε στις αντιδράσεις, εκφράζοντας λύπη και θυμό που το σχόλιό της «εσκεμμένα παρερμηνεύτηκε». Παραπονέθηκε, μάλιστα, για το ότι συναντάει έξαλλη αντίδραση «στην ιδέα μιας αυθεντικής κοσοβάρικης κουλτούρας». Κανείς δεν μπορεί να την κατηγορήσει για το ότι προωθεί με νύχια και με δόντια τη νέα «εθνική κοσοβάρικη ταυτότητα» που επιχειρούν να συνθέσουν εδώ και χρόνια οι Αλβανοί κάτοικοι της περιοχής, η οποία ιστορικά ήταν το λίκνο του σερβικού έθνους. Αυτό, ωστόσο, δεν δικαιολογεί χάρτες που αποτυπώνουν τον ακραίο εθνικό μεγαλοϊδεατισμό, όπως και τη χειρονομία του αετού που επίσης ανέβασε στους λογαριασμούς της και η οποία κατά πολλούς θεωρείται από ορισμένους ότι συμβολίζει τη “Μεγάλη Αλβανία”, μια εθνικιστική ιδεολογία.

Τα πρώτα βήματα της Λίπα

Η Λίπα γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1995. Οι γονείς της είχαν μεταναστεύσει εκεί τρία χρόνια νωρίτερα. Είχαν αφήσει πίσω την Πρίστινα και μια ζωή στην οποία ακόμα και κάτι τόσο δεδομένο, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα, εθεωρείτο πολυτέλεια. Οι ανεπαρκείς υποδομές, ακόμα και πριν από τον πόλεμο, το τεράστιο ποσοστό ανεργίας, οι απειροελάχιστες ευκαιρίες ανέλιξης και η απομόνωση της φτωχότερης περιοχής της πρώην Γιουγκοσλαβίας προκάλεσαν ένα μαζικό κύμα μετανάστευσης.

Οι γονείς της Ανέσα και Ντουκάγκεν δεν είχαν καμία διάθεση να αφήσουν την πατρίδα τους πίσω. Εξ ου και είχαν έναν απαράβατο κανόνα: στο σπίτι μιλούσαν μονάχα αλβανικά. «Τα αλβανικά ήταν η πρώτη μου γλώσσα, τα μιλούσα στο σπίτι και τα αγγλικά ήταν η γλώσσα μου στο σχολείο και αυτή που μιλούσα με τους φίλους μου». Για την ακρίβεια, όλα ήταν αλβανικά στην παιδική ηλικία της Λίπα. «Όλη η οικογένειά μας είχε παραμείνει στο Κοσσυφοπέδιο. Η καρδιά μας είχε παραμείνει εκεί».

Παρ’ όλα αυτά, έχει περιγράψει ότι την περίοδο του πολέμου οι γονείς της απέφυγαν οποιαδήποτε αναφορά σε αυτόν. Αμέσως μετά τον πόλεμο, ο παππούς της από την πλευρά του πατέρα της έφυγε από τη ζωή. «Τα σύνορα ήταν κλειστά. Δεν μπορούσαμε να επιστρέψουμε. Νομίζω, όμως, πως εκείνη ήταν η στιγμή που οι γονείς μου αποφάσισαν την επιστροφή μας, όποτε και αν αυτή γινόταν εφικτή».

Η Λίπα ήταν 12 ετών όταν παρακολούθησε στην τηλεόραση ενός γειτονικού σπιτιού ομοεθνών της το Κοσσυφοπέδιο να κηρύσσει την ανεξαρτησία του τον Φεβρουάριο του 2008. «Θυμάμαι ότι είδα τη χαρά των γονιών μου και της οικογένειάς μου και όλων, άκουσα ολόκληρη την πόλη να βρυχάται όταν ήρθε η Ημέρα της Ανεξαρτησίας». Πράγματι, λίγο πριν ξεκινήσει την πρώτη γυμνασίου, η οικογένεια επέστρεψε στην Πρίστινα. Αρχικά η Ντούα ήταν ενθουσιασμένη. «Επέστρεφα στη βάση μου, στο μέρος όπου ανήκα, στη χώρα που το όνομά μου είναι συνηθισμένο, το ίδιο τα ήθη και τα έθιμά μας». Στην Πρίστινα έγινε ερασιτέχνης ανθρωπολόγος ενός πολιτισμού, του οποίου ήταν ήδη μέρος. «Ήταν η περίοδος που πολιτικοποιήθηκα», έχει δηλώσει σε συνέντευξή της.

Η Μητέρα Τερέζα και ο 50 Cent

Απέκτησε φίλους και αυτοί ήταν που της ενδυνάμωσαν την ήδη υπάρχουσα θεώρηση των πραγμάτων. «Αυτές οι ιστορίες που μου διηγήθηκαν μένουν μαζί σου για πάντα», είπε. Παρακολουθούσε τον τρόπο που οι έφηβοι στην πόλη συνωστίζονταν στην πλατεία της Μητέρας Τερέζας. Στα μέσα της δεκαετίας, κάποιοι επιχειρηματίες συνειδητοποίησαν ότι η μεταφορά διεθνών καλλιτεχνών στη χώρα θα μπορούσε να καθησυχάσει τον κόσμο ότι το Κοσσυφοπέδιο είναι πλέον ασφαλές.

Ο 50 Cent έγινε ο πρώτος μεγάλος σταρ που έπαιξε στο στάδιο της Πρίστινα το 2007. Η Λίπα παρακολούθησε μια αρκετά εντυπωσιακή λίστα με Αμερικανούς ράπερ προτού καν κλείσει τα 15. Σύμφωνα με την ίδια, η εμπειρία αυτή αποτέλεσε μία πρώιμη συνειδητοποίηση ότι η μουσική λειτουργεί ως παγκόσμια γλώσσα. Παρ’ όλα αυτά, δυσκολεύτηκε στο σχολείο με τη γλώσσα και εντέλει την κυρίευσε νοσταλγία για την προηγούμενη ζωή της. Έδωσε στους γονείς της ένα τελεσίγραφο: ή πάμε στο Λονδίνο μαζί ή μόνη μου.

Ήταν η περίοδος που είχε ήδη αποφασίσει να ασχοληθεί με τη μουσική. Ανέβαζε βιντεάκια στο Yοu Tube με δικά της τραγούδια. Το πρώτο που έγραψε, το καλοκαίρι του 2013, σε ηλικία 17 ετών, ήταν το Hotter Than Hell. Πίστευε πως θα είχε περισσότερες ευκαιρίες στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η φιλοδοξία και το πείσμα της να πετύχει υπερκέρασαν τη δεδηλωμένη της αγάπη για τη μαμά πατρίδα.

Επέστρεψε χωρίς την οικογένειά της, έτοιμη για μία λαμπρή καριέρα. Η σόλο μετακόμισή της έχει γίνει μέρος του success story της και δικαίως! Όλα λειτούργησαν ακριβώς όπως τα είχε σχεδιάσει. Έδωσε στον εαυτό της ένα χρόνο μετά την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για να βρει εκπροσώπηση. Η Λίπα εργαζόταν ως σερβιτόρα και με τα χρήματα που κέρδιζε πλήρωνε τις δικές της παραγωγές στο κανάλι της στο YouTube με διασκευές τραγουδιών.

Ένας οικογενειακός φίλος τη βοήθησε να συναντηθεί με έναν μεγαλοδικηγόρο στον τομέα της ψυχαγωγίας. Είχε μόλις αναδείξει τη Λάνα Ντελ Ρέι. Η ανοδική πορεία της είχε ήδη ξεκινήσει. Έως το 2017, είχε κυκλοφορήσει ο πρώτος της δίσκος. Πούλησε σαν ζεστό ψωμάκι και στα 22 της χρόνια, το φθινόπωρο του 2018, ήταν η πρώτη καλλιτέχνις προτεινόμενη για πέντε Brit Awards (τα διάσημα βρετανικά βραβεία μουσικής).

Η θεαματική ανέλιξη

Ήταν η ίδια χρονιά που τραγούδησε στην έναρξη του τελικού του Τσάμπιονς Λινγκ στο Κίεβο. Το 2019 ήρθε η απόλυτη επιβεβαίωση ότι τα κατάφερε. Δήλωνε παρούσα στην ποπ, κερδίζοντας βραβείο Γκράμι ως Best New Artist, δηλαδή Καλύτερη Πρωτοεμφανιζόμενη Καλλιτέχνις. Συνολικά, έχει αποσπάσει τρία βραβεία Grammy, τρία Brit, δύο MTV EMA και ένα MTV VMA. Συνεργάζεται με τους μεγαλύτερους σταρ του πλανήτη, όπως τον Έλτον Τζον και τον Μικ Τζάγκερ, τον Μαρκ Ρόνσον και τον Diplo, μέχρι τον Κρις Μάρτιν των Coldplay και τον Αντρέα Μποτσέλι.

Την έχουν ανακηρύξει διάδοχο της Σερ. Τα τραγούδια της έχουν κατακτήσει τα παγκόσμια τσαρτς. Εν μέσω πανδημίας, το δεύτερο άλμπουμ της Future Nostalgia έσπασε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο στην πλατφόρμα streaming του Spotify, εκεί όπου εξασφάλισε 150 εκατομμύρια ακροάσεις μέσα στην πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του.

Τα καλλιτεχνικά επιτεύγματα της Ντούα Λίπα δεν είναι μονάχα αδιαμφισβήτητα. Είναι και αξιοθαύμαστα. Οι γνώσεις της, όμως, στις διεθνείς σχέσεις πάσχουν. Από την άλλη, δεν μπορεί παρά να θαυμάσει κανείς την αφοσίωσή της σε μία πατρίδα που καλά-καλά δεν πρόλαβε να γνωρίσει. Είναι σαφές ότι δεν πρόκειται να αφήσει ανεκμετάλλευτη τη δύναμη και παγκόσμια επιρροή που διαθέτει, θα διαφημίζει τη χώρα της σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Αρκεί, όμως, αυτό το υπέρμετρο νεανικό πάθος της για να δικαιολογήσει εσκεμμένες ή μη χοντράδες; Προφανώς όχι, αλλά τελικά είναι ο κόσμος που θα την κρίνει. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Ντούα Λίπα αποτελεί ήδη ένα επικοινωνιακό υπερόπλο για τους Αλβανούς στον τομέα της πολιτιστικής διπλωματίας.