«Ο άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος είναι»

Ζούμε ως κοινωνία, πρωτόγνωρες καταστάσεις. Η  πανδημία του κορονοϊού, είναι σαρωτική, διαβρωτική, ανατρεπτική, ισοπεδωτική. Δεκάδες χιλιάδες συνάνθρωποί μας χάνουν τη μάχη με τον μοχθηρό και θανατηφόρο ιό, σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Και είμαστε ακόμη στην αρχή ενός “ανθρωποφάγου” μαραθωνίου, που κανείς δεν γνωρίζει με ακρίβεια, πότε, πώς και με ποιο κόστος θα τελειώσει ο εφιάλτης που ζούμε σήμερα.

Όμως, η επόμενη μέρα, μετά το τέλος της περιπέτειας, όποτε κι αν έλθει, θα είναι η αφετηρία μιας άλλης εποχής. Νέες καταστάσεις και ζητήματα θα προκύψουν. Ζητήματα κοινωνικά, οικονομικά, φιλοσοφικά, υπαρξιακά. Οι επιπτώσεις της πανδημίας θα είναι καταλυτικές, θα διατρέξουν το κοινωνικό σώμα. Θα τραντάξουν συθέμελα τα δομικά στοιχεία του συστήματος εξουσίας είτε πρόκειται για τη Δημοκρατία δυτικού τύπου, είτε για τη Ρωσία και το αυταρχικό κράτος, είτε για την Κίνα με το ιδιότυπο καπιταλιστικό-κομμουνιστικό σύστημα.

Η επόμενη μέρα, θα είναι πολύ διαφορετική και ο νέος κόσμος δεν θα έχει και πολλές ομοιότητες με αυτόν που αφήσαμε με την εκπνοή του 2019. Η όποια επανεκκίνηση θα γίνει με μεγάλα πλήγματα στις κοινωνίες, με ανοιχτές πληγές στο κοινωνικό σώμα, με ανθρώπους “χαμένους” κυριολεκτικά και μεταφορικά. Αναμφίβολα, θα προκύψουν σαρωτικές ανακατατάξεις στην οικονομία, στον διεθνή στίβο και μεγάλες γεωπολιτικές ανατροπές στο διεθνές σύστημα ισχύος.

Επώδυνες οι συνέπειες και “ο άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος είναι”

Ειδικοί επιστήμονες, ερευνητές, κοινωνιολόγοι, λοιμωξιολόγοι, στατιστικολόγοι, ψυχολόγοι, μελετούν παραμέτρους της πανδημίας. Εξετάζουν, ας πούμε σχηματικά, ένα πείραμα πλανητικών διαστάσεων. Βασίζονται στα μέχρι τώρα δημοσιευμένα επιδημιολογικά στοιχεία και καταλήγουν σε κάποια ενδιαφέροντα συμπεράσματα.

Ένα από αυτά είναι ότι η εφαρμογή μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης, όπως το  κλείσιμο των σχολείων και άλλων χώρων μαζικής συνάθροισης, το κλείσιμο της αγοράς αλλά και πιο επιθετικά μέτρα, όπως η καραντίνα και η απομόνωση κρουσμάτων και η υποχρεωτική περιθωριοποίηση ευπαθών ομάδων και ηλικιωμένων είναι αναγκαία, προκειμένου να προστατευθεί το μείζον αγαθό της υγείας. Σ’ αυτό επιμένουν επιστήμονες και πολίτικοι Ωστόσο, αυτά τα μέτρα έχουν σημαντικό κόστος σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο.

Στην εφαρμογή και σε πρακτικό επίπεδο, η υλοποίηση παράγει μεγάλο κοινωνικό κόστος,  που ξεκινάει από το “πάγωμα” της οικονομικής δραστηριότητας. Αυτό σημαίνει ανεργία και σημαντική μείωση μισθών, συντάξεων και εισοδημάτων. Και καταλήγει σε εξαιρετικά δυσάρεστες ψυχοσωματικές καταστάσεις, όπως είναι η ακραία αντικοινωνική συμπεριφορά, η κατάθλιψη, η αύξηση της ενδοοικογενειακή βίας, ο απομονωτισμός, η άρνηση και παραίτηση από το αίτημα της ζωής.

Το χειρότερο είναι ο κοινωνικός στιγματισμός για τους ασθενείς ή τις ευπαθείς ομάδες, που αντί της αλληλεγγύης και συμπαράστασης ενδεχομένως να εισπράξουν την περιφρόνηση, αν όχι και το μίσος από τους υγιείς σωματικά, αλλά βαρύτατα νοσούντες ψυχικά, αφού θα έχουν χάσει τον ανθρωπισμό τους! Υπάρχει ο κίνδυνος να ζήσουμε μια πολύ σκληρή και ανθρωποκτόνα πραγματικότητα και πιθανόν να δικαιωθεί ο Άγγλος φιλόσοφος Τόμας Χομπς που χαρακτήρισε τον άνθρωπο homini lupus («homo homini lupus est» που σημαίνει «o άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος είναι»).