Ο κοινωνικός αυτισμός της εγχώριας σόου μπιζ

της Νεφέλης Λυγερού  – 

Τι κοινό έχει η Μαρία Κορινθίου με την Κιμ Καρτνάσιαν; Οι καθημερινές τους στιγμές, η ζωή τους όλη “κρεμιέται” στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όλα είναι στη διάθεση του αδηφάγου κοινού. Αυτό αφορά τους διάσημους παντού στον κόσμο: τηλεοπτικά σόου, ρούχα με την υπογραφή τους, βιβλία, βιντεοπαιχνίδια, εφαρμογές κινητών, έρωτες, γάμοι, εγκυμοσύνες, διαζύγια και “μαντρά” τους στοιβαγμένα ασφυκτικά στο χρονολόγιό τους. Όσο πιο δραστήριοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι, τόσοι περισσότερους follower προσελκύουν και τόσο μεγαλύτερο κέρδος αποκομίζουν.

Πρόκειται για ένα σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο, ένα γυαλιστερό τίποτα και συνάμα μια εξαιρετικά επιτυχημένη εμπορική πλατφόρμα. Το ελληνικό σταρ σύστεμ δεν αποτελεί εξαίρεση. Η διαδικτυακή εξωστρέφεια είναι νεοαποκτηθέν χαρακτηριστικό και φαίνεται να υπάρχει και στους εγχώριους σταρ.

Το σημείο, όμως, στο οποίο οι εγχώριες διασημότητες διαφοροποιούνται από τους ακριβοπληρωμένους ηθοποιούς του Χόλιγουντ, τους ροκ σταρ και τις τηλεοπτικές περσόνες, είναι ότι δεν φαίνεται να κατανοούν πως το νόμισμα έχει δύο όψεις. Η φιλανθρωπία, ο πολιτικός ακτιβισμός η σύνδεση του ονόματός τους με έναν συγκεκριμένο σκοπό ή απλώς και μόνο η έκφραση άποψης, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού θεωρείται αυτονόητο ότι αποτελεί μέρος της διαδικτυακής δράσης τους.

Πολιτική στάση

Ακόμα και αν το κίνητρο για τα παραπάνω είναι η επιθυμία για υστεροφημία, το αποτέλεσμα παραμένει ίδιο: η διασημότητα και το Διαδίκτυο συμβαδίζουν με τη λέξη awareness (επίγνωση). Οι διάσημοι χρήστες, μέσα από τη διαδικτυακή επαφή τους με χιλιάδες ή εκατομμύρια πολιτών, προσελκύουν την προσοχή της κοινής γνώμης σε ζητήματα που διαφορετικά θα παρέμεναν στην αφάνεια. Εν ολίγοις, αρθρώνουν πολιτικό λόγο.

Η Κιμ Καρντάσιαν υπενθυμίζει στα εκατομμύρια ακολούθων της την Αρμενική Γενοκτονία. Η Έλεν Ντετζένερες έχασε τον ύπνο της για το νομοσχέδιο του Τραμπ, που επιτρέπει ξανά την εισαγωγή τροπαίων από ελέφαντες που δολοφονούνται στη Ζιμπάμπουε και τη Ζάμπια. Η διαδικτυακή κινητοποίηση της Ντετζένερες, μάλιστα, ανάγκασε τον Αμερικάνο πρόεδρο να αποσύρει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.

Δεν έχει σημασία με ποιο ζήτημα ασχολούνται με πάθος. Ο τραγουδιστής των U2 Μπόνο, για παράδειγμα, ασχολείται με τον υποσιτισμένο λαό της Αιθιοπίας. Η Ατζελίνα Τζολί με το μεταναστευτικό και ο Τζορτζ Κλούνεϊ με το πολύπαθο Σουδάν και την εμφύλια διαμάχη που οδήγησε στις σφαγές στο Νταρφούρ.

Γυαλιστερά τίποτα

Από την άλλη, εδώ, στην χώρα του φωτός, σφυρίζουμε αδιάφορα ότι «περνάμε καλά και αυτό βγαίνει προς τα έξω». Σε αυτό το πνεύμα, τουλάχιστον, κινούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εγχώριοι σελέμπριτι, ανεπάγγελτες πλην διάσημες τηλεπερσόνες, αλλά και αξιόλογοι στον χώρο τους άνθρωποι.

Οι παραπάνω, χωρίς αμφιβολία, αποτελούν προϊόντα της εγχώριας λαϊκής κουλτούρας. Ως τέτοια, οφείλουν να αντανακλούν τους προβληματισμούς του σημερινού πολίτη. Χαζεύοντας το timeline μου, όμως, εν έτει 2017, παρατηρώ ότι τα δικά μας δημόσια πρόσωπα δεν εισάγουν έναν ενήλικο ρεαλισμό, απογυμνωμένο από στοιχειώδεις καθωσπρεπισμούς.

Πίσω από εντυπωσιακές φωτογραφίες, ανέμελες οικογενειακές στιγμές, ταξίδια και μια επίμονη προβολή της μητρότητας, διακρίνω το αναμάσημα στερεοτύπων και κοινοτοπιών. Παρότι για τους πολίτες αυτής της χώρας τα τελευταία χρόνια έχουν έρθει τα πάνω κάτω, στον κόσμο της εγχώριας σόου μπιζ συνεχίζεται σχεδόν αυτιστικά η υπερπροβολή μιας προνομιούχου κοινωνικής κατηγορίας (μα, πού ζουν όλοι αυτοί;) και η απουσία καθημερινών και αληθινών χαρακτήρων. Με αυτό τον τρόπο, μειώνεται η κοινωνική ευστάθεια.

Εκτός τόπου και χρόνου

Είμαστε ό,τι και οι εγχώριοι σελέμπριτί μας (κατά το «είμαστε ό,τι τρώμε»); Και αν ναι, τι δηλώνει αυτό για εμάς; Γιατί, ως επί το πλείστον, επιτρέπουμε ακόμα σε εκείνους που εμείς έχουμε κάνει διάσημους να μην τοποθετούνται σε ένα πραγματικό κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο; Και γιατί αυτοί με τη σειρά τους επιμένουν σε ατομοκεντρική προβολή και δεν έχουν την οποιαδήποτε κοινωνική ευαισθησία ή πολιτική στάση; Γιατί αρκούνται σε μια άγαρμπη προώθηση προϊόντων, μετατρέποντας την καθημερινότητά τους σε αέναη διαφήμιση. Η τέλεια οικογένεια, το τέλειο πρωινό, η τέλεια μωρουδιακή κρέμα, η τέλεια φούστα και το τέλειο άρωμα.

Πρόκειται για το απόλυτα επιφανειακό. Οι εγχώριοι σταρ δεν αξιοποίησαν την επιρροή τους για τη βελτίωση της κατάστασης των πλημμυροπαθών της Μάνδρας. Δεν είχαν πολλά να πουν για τη δικηγόρο που χαροπαλεύει μετά από την επίθεση κουκουλοφόρων. Δεν προβαίνουν καν σε κοινωνικό σχολιασμό για την ανεργία, το μεταναστευτικό, την εγκληματικότητα.

Καλές οι κρέμες και τα παιδικά γιαουρτάκια, ακόμα καλύτερη η μόδα, οι τελευταίες τάσεις της και οι μπότες πάνω από το γόνατο, αλλά δεν είμαστε “κούκλες” ούτε ρομπότ. Είμαστε πολίτες αυτής της χώρας, με άποψη και θυμικό. Όσο η παρουσία των δικών μας “προνομιούχων” στα κοινωνικά δίκτυα στερείται κοινωνικής ευαισθησίας και πολιτικού λόγου, ενώ παράλληλα αποθεώνει την υλιστική καταναλωτική κοινωνία, αυτοί μάλλον δεν αποτελούν κομμάτι της κοινωνίας μας. Οπότε, σε ποιον απευθύνονται;

Η γυναίκα σήμερα, περισσότερο από ποτέ, δεν μπορεί να είναι απολιτίκ και κοινωνικά αδιάφορη. Τα μαλλιά, τα νύχια και το επόμενο τρεντ δεν καλύπτουν την αποενοχοποίηση επιθυμιών και κοινωνικών συμπεριφορών, τη γυναικεία σεξουαλικότητα, η οποία αναλύεται και προβάλλεται χωρίς υπονοούμενα και υπαινιγμούς. Και πάνω από όλα, η γυναίκα σήμερα δεν ζει σε αποστειρωμένο περιβάλλον.

Η εποχή του «ανάλαφρου» έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Λιγότερη σοβαροφάνεια, περισσότερη ουσία θα έπρεπε να είναι το μότο του σήμερα. Διάσημοι, καλωσήλθατε στον 21ο αιώνα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται: Λιγότερες σέλφι, περισσότερη self-awareness (αυτογνωσία).