Ο κορονoϊός γονατίζει την Ευρώπη – Οι αριθμοί της πανδημίας

Η επέλαση του κορονoϊού στην Ευρώπη σηματοδοτεί την έναρξη μίας νέας ομιχλώδους εποχής. Η ασύμμετρη απειλή μιας απρόσμενης πανδημίας γονάτισε τη Γηραιά Ήπειρο, η οποία μόνο θωρακισμένη δεν αποδείχθηκε ενώπιον της μεγαλύτερης υγειονομικής κρίσης των τελευταίων 100 ετών, μετά τη γρίπη του 1918-19. Ένα γραφικό χωριό του αυστριακού Τυρόλου –γνωστό και ως “Ίμπιζα των Άλπεων”– θεωρείται το πιθανότερο “εκκολαπτήριο” του ιού στο ευρωπαϊκό έδαφος.

Η εξάπλωση ήταν ραγδαία και μαζί με αυτήν και η εκτόξευση του αριθμού των νεκρών. Παγκοσμίως, η μακάβρια λίστα ξεπέρασε το φράγμα των 10.000, ενώ οι μισοί από αυτούς καταγράφονται στην Ευρώπη. Όσο καλπάζει ο ιός τόσο ασφυκτική είναι η πίεση που ασκείται στα ευρωπαϊκά εθνικά συστήματα υγείας, πολλά εκ των οποίων ήταν ήδη επιβαρυμένα από περικοπές τα προηγούμενα χρόνια.

Συνάμα, οι κυβερνήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με το τεράστιο οικονομικό κόστος. Γι’ αυτό και ανακοινώνουν η μία μετά την άλλη σειρά μέτρων. Στη μάχη ρίχνεται και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία ανακοίνωσε ένα πακέτο ποσοτικής χαλάρωσης, προκειμένου να προσφερθεί ρευστότητα στην τραυματισμένη αγορά. Η ύφεση στην ευρωπαϊκή οικονομία θεωρείται βέβαιη, χωρίς προς το παρόν να μπορεί να υπολογιστεί το μέγεθός της.

Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε και ο πρόεδρος του Eurogroup, Μάριο Σεντένο, «η επιβολή αποκλεισμού φέρνει τις οικονομίες μας σε κατάσταση που αντιστοιχεί σε πόλεμο». Παράλληλα με την οικονομία, όμως, δοκιμάζεται και η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, η οποία δεν μοιάζει φτιαγμένη για τα δύσκολα. Ο τρόπος που η ΕΕ θα αντιμετωπίσει αυτή τη δοκιμασία θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό εάν το ευρωπαϊκό ενοποιητικό εγχείρημα θα βγει με ενισχυμένη συνοχή ή θα εισέλθει σε τροχιά αποδόμησης.

Η πρώτη περίπτωση Ιταλού ασθενούς καταγράφηκε στις 20 Φεβρουαρίου. Έκτοτε, ο κορονοϊός θερίζει, αφήνοντας στο πέρασμά του χιλιάδες νεκρούς, δεκάδες χιλιάδες καταγεγραμμένα κρούσματα και ένα έθνος σε κατάσταση σοκ. Παρότι από τα πρώτα ακόμα κρούσματα στη Γιουχάν της Κίνας, οι ιταλικές τηλεοράσεις κάλυπταν το φαινόμενο με ιδιαίτερη επιμονή, οι Ιταλοί αντέδρασαν, αντιμετωπίζοντάς το σαν κινδυνολογία. Αυτό επέφερε τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Αυστηρή καραντίνα

Επιπλέον, το γεγονός ότι η επιδημία ξεκίνησε από το Μιλάνο, γνωστό για τον πλούτο και την έντονη κοινωνική ζωή του, συνέβαλε δραματικά στην εξάπλωση. Πλέον, τα 60 εκατ. των Ιταλών βρίσκονται σε αυστηρή καραντίνα, έχοντας δει την καθημερινότητά τους να ανατρέπεται πλήρως. Πρόκειται για μία έκτακτη κατάσταση, η οποία και αναμένεται να παραταθεί και το επόμενο διάστημα, υπερβαίνοντας την αρχική καταληκτική ημερομηνία της 3ης Απριλίου.

Παιδιά δεν επιτρέπεται να επισκεφτούν τους γονείς τους ούτε εγγόνια τους παππούδες, ενώ αν κάποιος βγαίνει έξω για περπάτημα πρέπει να είναι μόνος του. Εν μέσω των πρωτοφανών συνθηκών, η χώρα εξάγει εικόνες αποκάλυψης. Εκατοντάδες φέρετρα μεταφέρονται από στρατιωτικά φορτηγά, νοσούντες παραμένουν στα σπίτια τους εγκλωβισμένοι με τους νεκρούς συγγενείς τους, ενώ γεμίζουν τους διαδρόμους νοσοκομείων κρεβάτια στοιβαγμένα με ανθρώπους που αγωνίζονται να αναπνεύσουν.

Συγχρόνως, όμως, η πολύπαθη Ιταλία μετατρέπεται και σε σύμβολο αισιοδοξίας και επιβίωσης. Πολίτες δίνουν ραντεβού καθημερινά στα μπαλκόνια τους. Χορεύουν, κάνουν γυμναστική και τραγουδούν τον εθνικό ύμνο. Δημοφιλείς καλλιτέχνες οργανώνουν συναυλίες από το σπίτι τους, οι οποίες προβάλλονται ζωντανά από τα σόσιαλ μίντια με τίτλο «κανείς μόνος».

Ακόμα και όταν η μπόρα κοπάσει, η γειτονική χώρα θα βρεθεί αντιμέτωπη με έναν οικονομικό κυκεώνα. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, στο πρώτο εξάμηνο του έτους το ΑΕΠ της θα μειωθεί 8%. Η κυβέρνηση του Τζουζέπε Κόντε ενέκρινε μέτρα ύψους 12 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Σχεδιάζεται αυτά να διατεθούν στην αγορά στους επόμενους μήνες, δεδομένου ότι η πλειονότητα των επιχειρήσεων έχει βάλει λουκέτο, μεταξύ των οποίων και πάρα πολλές βιομηχανίες, μη εξαιρουμένων των εταιρειών υψηλής ραπτικής.

Αμήχανη κωλυσιεργία 

Τα δύσκολα είναι μπροστά και για τη Γαλλία. Ο πρόεδρός της Εμανουέλ Μακρόν, μετά  από μία περίοδο αμήχανης κωλυσιεργίας, έβγαλε τη χώρα από την πρίζα, σε μία προσπάθεια να σώσει ό,τι σώζεται. Σ’ ένα δραματικό διάγγελμα, χαρακτήρισε τον κορονοϊό τη μεγαλύτερη κρίση αυτού του αιώνα. Ουσιαστικά, ενεργοποίησε το Systeme Morphee (Σύστημα Μορφέας).

Πρόκειται για ένα επιχειρησιακό σχέδιο που εφαρμόζεται για την απομάκρυνση τραυματιών πολέμου από εμπόλεμες ζώνες με μεταγωγικά στρατιωτικά αεροσκάφη (Air Bus) εξοπλισμένα με ΜΕΘ. Μέχρι στιγμής, το σχέδιο αυτό έχει εφαρμοστεί μόνο σε καθεστώς πολέμου, όπως στο Αφγανιστάν και στο Κόσοβο. Είναι η πρώτη φορά που εφαρμόζεται για απλούς πολίτες.

Στη Γαλλία, που βρίσκεται σε καθολική καραντίνα, οι πολίτες μπορούν να εγκαταλείπουν την οικία τους, μόνο εφόσον φέρουν ειδική άδεια. Το Σαββατοκύριακο επιβλήθηκαν πρόστιμα ακόμα και σε ποδηλάτες. Παρ’ όλα τα μέτρα που έλαβε, ο πρόεδρος Μακρόν φαίνεται να εισπράττει μία έντονη κοινωνική δυσαρέσκεια. Τόσο οι αρχικές δηλώσεις του, σύμφωνα με τις οποίες δεν υπήρχε ανάγκη για λήψη μέτρων, όσο και οι ελλείψεις σε γάντια και μάσκες για τους αστυνομικούς και το νοσοκομειακό προσωπικό, τον έχουν καταστήσει υπόλογο στα μάτια μεγάλου μέρους της κοινωνίας.

Ενδεικτικές είναι οι σφοδρές αντιδράσεις της μεγαλύτερης συνδικαλιστικής ένωσης αστυνομικών της Γαλλίας, η οποία έδωσε στην κυβέρνηση τελεσίγραφο. Κατά τα άλλα, ο Γάλλος πρόεδρος δεσμεύτηκε να ρίξει 45 δισ. ευρώ στην αγορά για να την τονώσει, ενώ δήλωσε πως η κυβέρνηση θα εγγυηθεί και δάνεια ύψους 300 δισ. ευρώ για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να ξεπεράσουν την κρίση. Την ίδια στιγμή οι αρχές, παλεύουν να οργανώσουν τον επαναπατρισμό 130.000 Γάλλων που βρίσκονται στο εξωτερικό και δυσκολεύονται να επιστρέψουν.

Έρημο τοπίο η Ισπανία

Ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες που έχουν δεχθεί βαρύ πλήγμα από την πανδημία είναι και η Ισπανία. Οι νεκροί κινούνται ήδη σε τετραψήφιο νούμερο και αυξάνονται συνεχώς. Η χώρα θυμίζει έρημο τοπίο και οι κεντρικοί δρόμοι σείονται μόνο από τα μεγάφωνα που κάθε μία ώρα συστήνουν στους πολίτες να μείνουν στα σπίτια τους. Χιλιάδες στρατιώτες περιπολούν σε κομβικά σημεία της χώρας, ώστε να συμβάλουν στο δύσκολο έργο της αστυνομίας, η οποία καλεί συνεχώς τους πολίτες που μέχρι πρότινος βρίσκονταν υπό μερική απομόνωση, να μην βγαίνουν καθόλου από το σπίτι τους.

Πολλά είναι και τα πρόστιμα που επιβάλλονται σε όσους δεν υπακούν, ενώ σημειώθηκαν και συλλήψεις. Αν και η χώρα αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως, αναγκάστηκε να βάλει λουκέτο σε όλα τα ξενοδοχεία της. Ένα τετράστερο κεντρικό ξενοδοχείο της Μαδρίτης, μάλιστα, μετατράπηκε σε νοσοκομείο, όπου περιθάλπονται λιγότερο σοβαρά περιστατικά, σε μία προσπάθεια να αποφορτιστούν τα κανονικά νοσοκομεία.

Ο ηγέτης της Καταλονίας, Κιμ Τόρα, είναι μεταξύ εκείνων που ανακοίνωσαν ότι βρέθηκαν θετικοί στον ιό. Μέσα σ’ αυτό το σκοτεινό τοπίο, ανακοινώθηκαν και δύο θετικά νέα. Το πρώτο είναι η παραγωγή και μαζική κυκλοφορία ενός τεστ άμεσης διάγνωσης του ιού. Το δεύτερο είναι η ανακοίνωση που έκανε το πανεπιστήμιο της Βαλένθια. Εκεί ερευνητές κατάφεραν να βρουν την αλληλουχία από ολόκληρο το γονιδίωμα τριών δειγμάτων από ασθενείς που είχαν νοσήσει από τον Covid-19.

Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα στην κατανόηση και αντιμετώπιση του ιού. Σε μία προσπάθεια να κρατήσει την οικονομία της χώρας ζωντανή, ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ ανακοίνωσε πακέτο βοήθειας ύψους 200 δισ. ευρώ για την προστασία της απασχόλησης και τη μείωση των επιπτώσεων της επιδημίας.

Απαγόρευση κυκλοφορίας από Μέρκελ

Διαρκή και αλματώδη αύξηση κρουσμάτων καταγράφει και η Γερμανία. Αν και έχει ήδη λάβει περιοριστικά μέτρα, το πιθανότερο σενάριο θέλει την καγκελάριο Μέρκελ και τους πρωθυπουργούς των 16 κρατιδίων να ανακοινώνουν την επιβολή καθολικής απαγόρευσης κυκλοφορίας, το αργότερο στην αρχή της επόμενης εβδομάδας. Σε τρεις περιοχές της Βαυαρίας έχει επιβληθεί ήδη γενική απαγόρευση, ενώ έχουν απαγορευτεί και οι δημόσιες συναθροίσεις άνω των δυο ατόμων στο Λεβερκούζεν.

Στο πλαίσιο της συμμόρφωσης των πολιτών με τα μέτρα, η καγκελάριος απηύθυνε διάγγελμα, στο οποίο έκανε λόγο για τη μεγαλύτερη κρίση μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό, όμως, που προκαλεί εντύπωση είναι η ανακοίνωση του κεντρικού οργανισμού παρακολούθησης της δημόσιας υγείας, ότι θα παρακολουθεί τα δεδομένα κινητών για να επιβεβαιώνει την παραμονή ή όχι των πολιτών στις οικίες τους.

Ανάμεσα στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η “ατμομηχανή” της Ευρώπης είναι και η οικονομική ύφεση, εξαιτίας της πανδημίας. Η Deutsche Bank προέβλεψε συρρίκνωση της γερμανικής οικονομίας κατά 4-5% το 2020 και μείωση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 10%.  Άλλοι, προβλέπουν μείωση του ΑΕΠ έως και 9%, εφόσον η επιδημική κρίση διαρκέσει μέχρι τον Αύγουστο.

Όπως ήταν φυσικό, η κυβέρνηση ανακοίνωσε μέτρα για την παροχή ρευστότητας με σκοπό την τόνωση της οικονομίας. Την ίδια στιγμή, η Γερμανία είναι μία από τις χώρες που ελπίζουν να κόψουν πρώτες το νήμα στην κούρσα για την ανακάλυψη του φαρμάκου ενάντια στον κορονοϊό. Ο Διευθύνων Σύμβουλος του ερευνητικού ινστιτούτου Curevac Φρίντριχ Φον Μπόλε ανακοίνωσε  πως η έρευνα για την παρασκευή εμβολίου κατά του κορονοϊού «βρίσκεται σε καλό δρόμο».

Ο κορονοϊός και η αργοπορημένη Βρετανία

Στη Βρετανία, η κυβέρνηση Τζόνσον τρέχει πανικόβλητη να σώσει ό,τι σώζεται, καθώς άργησε –ηθελημένα– να λάβει τα απαραίτητα μέτρα. Μετά από σφοδρές αντιδράσεις, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, έκλεισαν σχολεία, εστιατόρια, καταστήματα και σταθμοί του μετρό, με αποτέλεσμα η χώρα να μπει σε καθεστώς καραντίνας.

Τα καταστήματα περιορίζουν τις αγορές που μπορεί να κάνει κάποιος, προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι δεν θα προκύψουν ελλείψεις από υπερβολική ζήτηση, λόγω πανικού. Συγχρόνως, η κυβέρνηση επιχειρεί να ενισχύσει το δημόσιο σύστημα υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, κάλεσε 65.000 πρώην νοσηλευτές και γιατρούς να επιστρέψουν στη δουλειά τους. Ανακοίνωσε, μάλιστα, ότι θα ρίξει στη μάχη και τελειόφοιτους φοιτητές της Ιατρικής.

Οι προβλέψεις, πάντως, για την πορεία της πανδημίας στη Βρετανία είναι ιδιαίτερα απαισιόδοξες. Ακόμα και ο κορυφαίος ιατρικός σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης Κρις Γουίτι δήλωσε ότι η πορεία της επιδημίας είναι μη αναστρέψιμη. Σε ό,τι αφορά την οικονομία, λαμβάνει πρόσθετα μέτρα για να αποτρέψει την κατάρρευσή της. Ο  υπουργός Οικονομικών Ρίσι Σουνάκ θα παρουσιάσει τα σχέδιά του για την ενίσχυση των επιχειρήσεων και των εργαζομένων.

Τη στιγμή που η Ευρώπη βυθίζεται στο σκοτάδι, ήλιος φαίνεται να ανατέλλει στην Κίνα και σε άλλες ασιατικές χώρες, απ’ όπου ξεκίνησε η διασπορά του ιού. Σε μία αντιστροφή της κατάστασης, η κινεζική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας ζήτησε από τις αεροπορικές εταιρείες να διακόψουν τις πτήσεις προς ξένους προορισμούς, σε μία προσπάθεια να ανακόψει τα εισαγόμενα κρούσματα.

Στη Μέση Ανατολή κέντρο της πανδημίας φαίνεται να είναι το Ιράν, αν και δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για το τι συμβαίνει σε χώρες, όπως η Τουρκία. Η κατάσταση στο Ιράν έχει επιδεινωθεί τόσο πολύ που οικογένειες σκάβουν αυτοσχέδιους τάφους για τους νεκρούς τους, ενώ άνθρωποι χάνουν την ζωή τους αβοήθητοι στα σπίτια τους. Η έξαρση των κρουσμάτων αναμένεται να αυξηθεί, λόγω του Νορούζ, της ιρανικής πρωτοχρονιάς.