Ο Μιχαήλ Άγγελος απέλυσε ακόμα και καθηγήτρια στη Φλόριντα!

Ο Δαβίδ που δημιούργησε ο  Μιχαήλ Άγγελος θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της Αναγεννησιακής γλυπτικής. Πρόκειται ενδεχομένως για το πιο εμβληματικό έργο του κορυφαίου καλλιτέχνη και ένα από τα πλέον διάσημα γλυπτά του κόσμου. Για αυτόν ακριβώς το λόγο κανείς δεν περίμενε ότι θα αποτελούσε αιτία για την απόλυση μίας εκπαιδευτικού, μιας καθηγήτριας.  Και, όμως, αυτό ακριβώς συνέβη στις ΗΠΑ, στη Φλόριντα

Διευθύντρια σχολείου στη Φλόριντα αναγκάστηκε να παραιτηθεί μετά από παράπονα ενός γονέα ότι μαθητές της έκτης τάξης είχαν εκτεθεί σε… πορνογραφία, όταν εκείνη τους έδειξε στο μάθημα ιστορία της τέχνης φωτογραφίες του επίμαχου αγάλματος. Δεν είναι, όμως, η πρώτη φορά που στους πέντε αιώνες ζωής του, το έργο τέχνης σκανδαλίζει.

Έχει σοκάρει την Βασίλισσα Βικτωρία, έχει προκαλέσει το μένος διαδηλωτών, έχει μετακινηθεί σε μία προσπάθεια διάσωσής του, έχει πέσει θύμα επίθεσης, ενώ υπάρχει και φόβος για το κατά πόσο θα αντέξει την φθορά που έχει υποστεί. Το άγαλμα προήλθε από έναν εγκαταλελειμμένο για δεκαετίες όγκο μαρμάρου από τα θρυλικά λατομεία της Καράρα. Το είχε επιλέξει ένας άπειρος γλύπτης, με αποτέλεσμα να διαλέξει ένα τεράστιο κομμάτι μάρμαρο με πολλά προβλήματα. Τα σημαντικότερα εξ΄αυτών ήταν οι εκατομμύρια μικρές τρύπες που το καθιστούσαν δύσκολο στο λάξεμα και το δύσκολο χρώμα που απείχε από το ιδανικό λευκό.

Στην πορεία, ο Ντονατέλο είχε ανεπιτυχώς επιχειρήσει να το δουλέψει. Σταμάτησε, χαρακτηρίζοντας το μάρμαρο «ελαττωματικό», μιας και εκτός από τα διάφορα προβλήματά του, είχε φθαρεί υπερβολικά από τα στοιχεία της φύσης, εγκαταλελειμένο στην τύχη του επί τόσα χρόνια. Έκτοτε, κανείς δεν είχε τολμήσει να το λαξεύσει. Ο Μικελάντζελο, όμως, που είχε μόλις επιστρέψει στην Φλωρεντία βρισκόταν σε μεγάλη ανάγκη για δουλειά. Ήταν απελπισμένος. Ισχυρίστηκε, λοιπόν, δημόσια ότι μπορεί να δημιουργήσει την μορφή του Δαβίδ από το άχρηστο για τους περισσότερους μάρμαρο. Γνώριζε ότι η σημαντική κάστα των εμπόρων μαλλιού της πόλης επιθυμούσαν διακαώς την κατασκευή αυτής της κορυφαίας μορφής της Παλαιάς Διαθήκης.

Σύμβολο

Έτσι, κατάφερε να υπογράψει το συμβόλαιό του και από το 1501 μέχρι το 1504 που το ολοκλήρωσε, ελάχιστοι είχαν πειστεί ότι θα τα καταφέρει. Ήταν, άλλωστε, μονάχα 26 ετών. Έτσι, όταν ένα πρωί του Σεπτέμβρη το παρουσίασε στους πολίτες της Φλωρεντίας ακόμα και οι πιο σφοδροί επικριτές του αναγνώρισαν το μεγαλείο του όταν αντίκρυσαν το γλυπτό, ύψους 5,17 μέτρων. Χαιρετίστηκε αμέσως ως αριστούργημα, με τον καλλιτέχνη της Αναγέννησης Τζόρτζιο Βαζάρι να λέει ότι ο Δαβίδ «ξεπέρασε» κάθε άγαλμα που είχε υπάρξει ποτέ πριν.

Ανάμεσα στα μέλη της επιτροπής που είχε αναλάβει να αποφασίσει πού θα τοποθετηθεί  το άγαλμα ήταν και ο άσπονδος εχθρός του Μιχαήλ Άγγελου, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι. Οι δύο άνδρες είχαν μία ιδιαίτερα ανταγωνιστική σχέση. Ακόμα, όμως, και αυτός συμφώνησε ότι ο «Δαβίδ» άξιζε να κοσμήσει ένα από τα κεντρικότερα σημεία της πόλης, την Πλατεία των Αρχόντων (Piazza della Signoria) μπροστά από το Palazzo Vecchio. Με τα χρόνια, το άγαλμα αποτέλεσε σύμβολο της Φλωρεντινής Δημοκρατίας.

Ο βιβλικός ήρωας, που είχε σκοτώσει τον πανίσχυρο Γολιάθ έγινε το σύμβολο της αποφασιστικότητας της Φλωρεντίας να παραμείνει ελεύθερη, σε πείσμα των εχθρών της. Ο Μιχαήλ Άγγελος απεικόνισε τον Δαβίδ ως νεαρό, έφηβο σχεδόν, πριν από τη μάχη με τον Γολιάθ. Μεταξύ άλλων, μετατράπηκε σε σύμβολο δύναμης και νεανικής ομορφιάς.
Το άγαλμα κινδύνευσε αρκετές φορες. Κατά τη διάρκεια μιας ιδιαίτερα σφοδρής εξέγερσης το 1527, διαδηλωτές πέταξαν μια καρέκλα που έσπασε το αριστερό χέρι του αγάλματος σε τρία σημεία. Σαν να μην έφτανε αυτό, χτυπήθηκε από κεραυνό, λερώθηκε από ακαθαρσίες πουλιών, ενώ ένας πάγκος έπεσε πάνω στο γλυπτό, με αποτέλεσμα να προκαλέσει ζημιές.

Πληγωμένος γίγαντας

Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα οι συντηρητές του αγάλματος προκάλεσαν άθελά τους ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα. Το κερί που χρησιμοποίησαν αποχρωμάτισε το μάρμαρο, ενώ το οξύ “έφαγε” την επιφάνειά του. Μια σπασμένη υδρορροή που έστελνε το νερό κατευθείαν πάνω στον «Δαβίδ» επιβάρυνε την ήδη εύθραυστη κατάσταση του γλυπτού. Τελικά αυτό μετακινήθηκε το 1873 στην Galleria dell’Accademia της Φλωρεντίας. Το δωμάτιο στο οποίο εντέλει τοποθετήθηκε, όμως, δεν είχε ακόμα ολοκληρωθεί και έτσι ο «Δαβίδ» έμεινε για χρόνια κλεισμένος στο ξύλινο κλουβί του. Στην Πιάτσα Σινιορία τοποθετήθηκε το 1910 ένα αντίγραφο.

Η βασίλισσα Βικτώρια δώρισε ένα αντίγραφο του Δαβίδ στο μουσείο του South Kensington το 1857.  Πρόκειται για το πιστό αντίγραφό, το οποίο της έδωσε ως δώρο ένα χρόνο νωρίτερα ο Λεοπόλδος Β’, ο Μεγάλος Δούκας της Τοσκάνης. Όταν η βασίλισσα είδε για πρώτη φορά το γλυπτό, λέγεται ότι σοκαρίστηκε τόσο πολύ από το γυμνό που διέταξε να τοποθετηθεί ένα φύλλο συκής, ώστε να καλύψει τα γεννητικά όργανα του. Το φύλλο αυτό διατηρήθηκε «σε ετοιμότητα για τυχόν βασιλικές επισκέψεις».

Το 1991 ένας βάνδαλος επιτέθηκε στο αληθινό άγαλμα στην Φλωρεντία με ένα σφυρί, καταστρέφοντας τα δάχτυλα του αριστερού ποδιού πριν συλληφθεί. Εκτός από τις φθορές, μέσα στα χρόνια συνεχίστηκαν και οι συζητήσεις για τις ιδιαιτερότητας του σπουδαίου αυτού έργου τέχνης. Ειδικά για τις αναλογίες του αγάλματος που διαφέρουν από αυτές ενός μέσου ανθρώπου. Το κεφάλι, τα χέρια και το πάνω μέρος του σώματος είναι μεγαλύτερα σε σχέση με το κάτω μέρος. Αν και έχει υποστηριχθεί ότι αυτό είναι δείγμα μανιερισμού, η πιο αποδεκτή εξήγηση είναι ότι το άγαλμα προορίζονταν να τοποθετηθεί σε κάποιο ψηλό σημείο, όπως στην πρόσοψη μιας εκκλησίας ή σε ένα ψηλό βάθρο, και οι αναλογίες θα φαίνονταν σωστές αν κάποιος κοίταζε από χαμηλά.

Στην πορεία των χρόνων, πολλοί κατέκριναν ειδικά το μέτωπό του που παρέπεμπε περισσότερο σε Νεάντερνταλ παρά σε σύγχρονο άνθρωπο. Οι συζητήσεις και ο διχασμός είναι το μικρότερο από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το σύμβολο της Φλωρεντίας, καθώς οι αστράγαλοι του αγάλματος είναι ραγισμένοι. Το 2014, ομάδα Ιταλών γεωλόγων δημοσίευσε μια μελέτη.

Το αποτέλεσμα  αυτής ήταν ιδιαίτερα απαισιόδοξο. Αν ο «Δαβίδ» πάρει κλίση 15 μοιρών, οι αστράγαλοί του θα διαλυθούν. Παρόλα αυτά, ο πληγωμένος γίγαντας συνεχίζει να προκαλεί τον θαυμασμό εκατομμυρίων επισκεπτών που σπεύδουν να τον θαυμάσουν από κοντά.