Ο χουλιγκανισμός ως εκδήλωση του άτυπου κοινωνικού πολέμου

Θυμήθηκα αυτό το άρθρο, με αφορμή τον τραυματισμό του αστυνομικού σε αγώνα βόλεϊ από ναυτική φωτοβολίδα που εκτόξευσε εναντίον του χούλιγκαν. Ο χουλιγκανισμός είναι μία μορφή του άτυπου κοινωνικού πολέμου, ο οποίος προϋπήρξε της οικονομικής κρίσης, αλλά η εκδήλωσή της τον ενέτεινε. Άλλη μορφή του άτυπου κοινωνικού πολέμου είναι η διάχυτη εγκληματικότητα, η οποία δημιουργεί κλίμα ανασφάλειας στους πολίτες.

Οι χούλιγκαν εμφανίζονται ως οπαδοί ανταγωνιστικών ομάδων, οι οποίοι εξ αυτού τρέφουν αντιπαλότητα και συγκρούονται μεταξύ τους. Αυτό, όμως, είναι το πρώτο επίπεδο. Για τους χούλιγκαν, το σύμβολο μιας ομάδας είναι η σημαία τους και η διεξαγωγή ενός αγώνα είναι η αφορμή. Η σύγκρουση, όπως και η πρόκληση επεισοδίων, είναι αυτοσκοπός και όχι αποτέλεσμα ενός γεγονότος. Επειδή στη συντριπτική πλειοψηφία τους προέρχονται από λαϊκά στρώματα και νιώθουν ότι δεν έχουν στον ήλιο μοίρα, η σύγκρουση και τα επεισόδια είναι ένας τρόπος να υπάρξουν κοινωνικά. Και για τους επαγγελματίες αρχηγούς τους, είναι ένας τρόπος να επιβεβαιώσουν τον ρόλο τους και συχνά να αντλήσουν πρακτικά οφέλη.

Οι ιδιοκτήτες των μεγάλων ΠΑΕ έχουν τεράστια ευθύνη, γιατί εξέθρεψαν το φαινόμενο. Του προσέφεραν ταυτότητα και την κάλυψη των συνδέσμων. Υπέκυψαν στον πειρασμό να αποκτήσουν ιδιωτικό στρατό. Ο στρατός αυτός, όμως, γρήγορα ξέφυγε από τον έλεγχο. Ακόμα και όταν δήλωνε πίστη στον πρόεδρο, δεν ήταν εξάρτημά του. Ανέπτυξε και δικές του αυτόνομες δραστηριότητες.

Οι περισσότεροι σύνδεσμοι δεν έγιναν μόνο κέντρα στρεβλής κοινωνικοποίησης ενός λιμνάζοντος λούμπεν νεανικού δυναμικού που έχει ανάγκη από υπαρξιακή διέξοδο. Έγιναν, παραλλήλως, και κέντρα παράνομων δραστηριοτήτων (διακίνησης ναρκωτικών, στρατολόγησης μπράβων κτλ.), καθώς και θερμοκήπια μικρονονών και συμμοριών, που προσπαθούν να βρουν τη δική τους θέση στον χώρο του υποκόσμου.

Η Πολιτεία έλαβε τα πρώτα μέτρα κατά των συνδέσμων, μετά την φρικτή δολοφονία του Άλκη Καμπανού. Αρκετοί από την ομάδα που είχε επιτεθεί απρόκλητα σε έναν 19χρονο που καθόταν ανύποπτος με την παρέα του, επειδή είχαν την υποψία πως ήταν οπαδός αντίπαλης ομάδας, ανήκαν σε οπαδικό σύνδεσμο γνωστής ομάδας της Βορείου Ελλάδος. Όπως αποδείχθηκε τα μέτρα δεν απέδωσαν. Σύμφωνα με το σύνολο των Μίντια, η κυβέρνηση πλέον εξετάζει ακόμα και την διακοπή του Πρωταθλήματος (οι ανακοινώσεις αναμένονται την προσεχή Δευτέρα).

Το σίγουρα είναι πως η Πολιτεία πρέπει να βρει τρόπους να διώξει τους χούλιγκαν από τα γήπεδα. Είναι χαρακτηριστικό πως του τραυματισμού του αστυνομικού, προηγήθηκαν λίγες μέρες πριν τα άγρια επεισόδια στο Πανθεσσαλικό Στάδιο, σε αγώνα ποδοσφαίρου. Όμως ακόμα και αν η Πολιτεία το καταφέρει, δεν θα έχει λύσει το πρόβλημα. Ο χουλιγκανισμός έχει μετατοπιστεί και εκτός των αγωνιστικών χώρων. Μάλιστα, ακόμα και μετά την δολοφονία του Άλκη Καμπανού, ακολούθησαν απρόκλητες επιθέσεις κατά ανυποψίαστων ανθρώπων που φορούσαν το “λάθος” κασκόλ ή μπλούζα και από καθαρή τύχη δεν έχουμε θρηνήσει άλλα θύματα.

Η διάχυτη εγκληματικότητα

Όπως προανέφερα, άλλη εκδήλωση του άτυπου κοινωνικού πολέμου είναι η διάχυτη εγκληματικότητα. Οι διαρρήξεις και οι ληστείες αντιπροσωπεύουν μια απτή και συγκεκριμένη απειλή για τους απλούς πολίτες. Την ίδια στιγμή, το αστυνομικό δελτίο απασχολούν και συνεχείς δολοφονίες ποινικών που αποδίδονται σε ξεκαθάρισμα λογαριασμών από ανταγωνιστικές μαφίες-συμμορίες.

Προφανώς, η εγκληματικότητα δεν είναι παιδί της οικονομικής κρίσης. Προϋπήρχε, αλλά η όξυνση των κάθε λογής κρίσεων αποδεδειγμένα την τροφοδοτεί, επειδή αποσταθεροποιεί και διαβρώνει τον κοινωνικό ιστό σε ένα περιβάλλον που έχει διαφοροποιηθεί ποιοτικά σε σύγκριση με το όχι μακρινό παρελθόν. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη από την εγκληματικότητα των ανηλίκων που τελευταία έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις και περιλαμβάνει από άγριους ξυλοδαρμούς και μαχαιρώματα, μέχρι διακίνηση ναρκωτικών, ακόμα και υλικού παιδικής πορνογραφίας.

Τα ελάχιστα περιθώρια, έστω και περιστασιακής απασχόλησης ενός μεγάλου αριθμού Ελλήνων, τους υποχρεώνει να φυτοζωούν. Πολλοί, μάλιστα, έχουν βολευθεί με αυτή την κατάσταση. Η κρίση, άλλωστε, εξωθεί κάποια από αυτά τα άτομα που βρίσκονται στο περιθώριο να διολισθήσουν στο έγκλημα, δημιουργώντας ένα εφιαλτικό τοπίο. Αυτό ισχύει περισσότερο για τους μετανάστες, αλλά δεν περιορίζεται σ’ αυτούς.

Η διαφορά οφείλεται σε κοινωνικούς και όχι σε φυλετικούς λόγους. Οι άνεργοι Έλληνες έχουν κατά κανόνα κάποιο κλαδί να κρατηθούν και ταυτοχρόνως ο οικογενειακός και κοινωνικός τους περίγυρος λειτουργεί εν μέρει ανασταλτικά. Τίποτα από τα δύο δεν ισχύει για τους μετανάστες, ειδικά για τους παράνομους, που έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα επιβίωσης, έστω και στο περιθώριο.

Η συσσώρευση μεταναστών, οι οποίοι δεν βρίσκουν εργασία και όποτε βρίσκουν είναι προφανώς μαύρη και κακοπληρωμένη, λειτουργεί σαν θερμοκήπιο για την ανομία και την ασυδοσία. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με την μειονοτική ομάδα των Ρομά: Σύμφωνα με έκθεση της ΕΛΑΣ, ένα μεγάλο ποσοστό των Ελλήνων που εμπλέκονται σε διαρρήξεις, κλοπές και άλλες εγκληματικές πράξεις, είναι Ρομά. Έχουμε, λοιπόν, την προσθήκη νέων διαστάσεων σε ένα ήδη εκρηκτικό μείγμα, με τις κοινωνικές ισορροπίες να έχουν υπονομευθεί καίρια.

Αντιπαράθεση ιδεολογημάτων

Το τραγικό σ’ αυτή την υπόθεση είναι ότι η δημόσια συζήτηση για την εγκληματικότητα έχει εκφυλιστεί σε αντιπαράθεση ιδεολογημάτων. Όσο αυθαίρετος, ανόητος και μισαλλόδοξος είναι ο ισχυρισμός ότι για την εγκληματικότητα υπεύθυνοι είναι μόνο οι μετανάστες ή οι Ρομά, άλλο τόσο αυθαίρετο, ανόητο και συμπλεγματικό είναι να τους αθωώνεις εκ των προτέρων για να αποδείξεις ότι δεν είσαι ξενόφοβος και ρατσιστής!

Το ανησυχητικό είναι ότι οι ένοπλες ληστείες έχουν προ πολλού πάψει να είναι σπάνιο φαινόμενο. Και ακόμα πιο ανησυχητικό είναι πως οι κακοποιοί συνήθως φέρουν πυροβόλα όπλα, τα οποία και χρησιμοποιούν με ευκολία. Ορισμένοι εξ αυτών σκοτώνουν ή ξυλοκοπούν άγρια τα θύματά τους, ακόμα και για λίγα ευρώ. Η τάση μιας κατηγορίας δημοσιολόγων να αρνούνται την πραγματικότητα φέρνει το ακριβώς αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.

Όσο το αίσθημα ανασφάλειας των πολιτών εντείνεται, ο κίνδυνος τυφλών αντιδράσεων που θα προσλαμβάνουν ακόμα και ακραίες μορφές (όπως συνέβη με την παλαιότερη άνδρωση της Χρυσής Αυγής) είναι πολύ πιθανός. Ο μόνος τρόπος για να αναχαιτίσεις την εξάπλωση της ξενοφοβίας και του ρατσισμού είναι να αναγνωρίσεις το πρόβλημα και να προσπαθήσεις να το αντιμετωπίσεις με συντεταγμένο και αποτελεσματικό τρόπο.