Οι διατροφικοί κίνδυνοι από τα πρότυπα που επιβάλλει το Instagram

Οι food influencers είναι άτομα με ισχυρή παρουσία στο Instagram, που μοιράζονται φωτογραφίες από γεύματα, διατροφικές συμβουλές και συνταγές. Συχνά, δεν έχουν επιστημονική κατάρτιση, αλλά επηρεάζουν σε τεράστιο βαθμό τους ακολούθους τους – ιδιαίτερα τους εφήβους και τους νέους ενήλικες.

Η διατροφή προβάλλεται μέσα από το πρίσμα της αισθητικής και της εξωτερικής εμφάνισης. Αυτό έχει οδηγήσει πολλούς να υιοθετούν διατροφικές πρακτικές ή αποκλεισμούς τροφών, χωρίς επιστημονική βάση – απλώς επειδή τις πρότεινε κάποιος influencer. Η διατροφή γίνεται μόδα, και το φαγητό εργαλείο κοινωνικής αποδοχής.

Ο όρος “instagrammable food” αναφέρεται σε φαγητό που είναι ιδιαίτερα φωτογενές – πολύχρωμα smoothie bowls, layered chia puddings, πιάτα με συμμετρία και αισθητική. Παρότι δεν είναι απαραίτητα ανθυγιεινό, η προτεραιότητα δίνεται συχνά στην εμφάνιση και όχι στη διατροφική αξία. Η πίεση για δημιουργία “τέλειων” πιάτων έχει οδηγήσει σε:

• Σπατάλη τροφίμων
• Μη ρεαλιστικές προσδοκίες γύρω από το πώς πρέπει να είναι το καθημερινό μας φαγητό
• Ενοχοποίηση της απλής, καθημερινής, σπιτικής διατροφής

Αντί να απολαμβάνουμε το φαγητό, αρχίζουμε να το βλέπουμε ως “περιεχόμενο”. Τα φίλτρα εικόνας, ο φωτισμός και οι τεχνικές επεξεργασίας αλλοιώνουν την πραγματική εικόνα των τροφών. Δημιουργούν ένα εξιδανικευμένο μοντέλο διατροφής που δύσκολα μπορεί να εφαρμοστεί στην καθημερινότητα.

Παράλληλα, τάσεις, όπως #NoCarbs, #Detox, #SuperfoodsOnly, #CleanEating, προβάλλονται ως υγιεινές επιλογές, χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση. Αυτό δημιουργεί στρεβλές αντιλήψεις:

• Ότι για να τρώμε υγιεινά πρέπει να αποφεύγουμε βασικές ομάδες τροφών
• Ότι η “καθαρή” διατροφή είναι η μόνη σωστή
• Ότι πρέπει να τρώμε με τρόπο “instagrammable” και όχι ρεαλιστικό

Το αποτέλεσμα είναι πολλές φορές η ανάπτυξη ενοχών, άγχους γύρω από το φαγητό, και σε ακραίες περιπτώσεις, ορθορεξίας. Ο ρόλος του σύγχρονου διαιτολόγου δεν περιορίζεται στο ιατρείο. Είναι απαραίτητο να έχει παρουσία και στα social media, προσφέροντας τεκμηριωμένες πληροφορίες και ανατρέποντας μύθους που διαδίδονται ανεξέλεγκτα. Ο διαιτολόγος:

• Παρέχει επιστημονικά τεκμηριωμένες γνώσεις με απλό και κατανοητό τρόπο
• Δημιουργεί περιεχόμενο με ρεαλιστικές προτάσεις και παραδείγματα
• Εξηγεί γιατί οι απόλυτες δίαιτες δεν είναι η λύση
• Προάγει τη θετική σχέση με το φαγητό, τη μέτρον άριστον φιλοσοφία και τη βιωσιμότητα στη διατροφή

Η αποδόμηση των διατροφικών μύθων είναι πλέον βασικό κομμάτι του επαγγέλματος.

Προστασία από την παραπληροφόρηση στο Instagram

Για να προστατευτείτε από τη διατροφική παραπληροφόρηση στο Instagram, μπορείτε να ακολουθήσετε μερικά βασικά βήματα:

• Ελέγξτε την πηγή: Ποιος μοιράζεται την πληροφορία; Είναι διατροφολόγος ή επιστήμονας υγείας;
• Αποφύγετε απόλυτες δηλώσεις: “Απαγορεύεται”, “μην τρως ποτέ”, “θα χάσεις 5 κιλά σε 3 μέρες” είναι ενδείξεις υπεραπλούστευσης ή clickbait.
• Σκεφτείτε αν είναι βιώσιμο: Μπορείτε να εφαρμόσετε αυτή τη διατροφή μακροπρόθεσμα χωρίς κόπο, κόστος ή στέρηση;
• Προτιμήστε την ποικιλία: Κάθε πρόταση που προάγει αποκλεισμούς τροφών ή μονόπλευρη διατροφή είναι ύποπτη.
• Ακούστε το σώμα σας: Μια πραγματικά ωφέλιμη διατροφή σέβεται την πείνα, τον κορεσμό και την απόλαυση του φαγητού.

Συμπερασματικά, το Instagram είναι ένα ισχυρό εργαλείο διαμόρφωσης συμπεριφορών – θετικά και αρνητικά. Αντί να το απορρίψουμε, μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε με κριτική σκέψη. Οι διαιτολόγοι έχουν έναν σημαντικό ρόλο: να φέρουν ισορροπία, ρεαλισμό και επιστημονικότητα στον δημόσιο διάλογο για τη διατροφή. Εκπαίδευση, ενσυναίσθηση και παρουσία στα social media είναι τα σύγχρονα εργαλεία μας, για να βοηθήσουμε τον κόσμο να αγαπήσει ξανά το φαγητό – όπως του αξίζει.

 

---

 

Η Αναστασία Κόκκαλη είναι Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος.

Σε συνεργασία με το medNutrition.