Οι παράπλευρες απώλειες από τον καύσωνα – Τα σημάδια της αφυδάτωσης

Οι καύσωνες έχουν σημαντικές παράπλευρες απώλειες πέρα από τις αυτονόητες. Κλείνουν πολύ κόσμο στο σπίτι, γεγονός που δυστυχώς έχει συνέπειες για όσους ευάλωτους πρέπει οπωσδήποτε να περπατούν καθημερινά. Ένα άλλο πρόβλημα είναι οι συχνές διακοπές ρεύματος, κάτι εφιαλτικό για όσους μένουν χωρίς κλιματισμό, ενώ πάσχουν από χρόνια προβλήματα υγείας ή είναι υπέρβαροι. Πολύς κόσμος επίσης για να αντιμετωπίσει τη ζέστη πίνει παγωμένες μπύρες ή ούζα, κάτι που προκαλεί στην ουσία αφυδάτωση – ο καύσωνας επιβάλλει την δική του διατροφική πυραμίδα.

Άλλο πρόβλημα με την μεγάλη ζέστη πολύ δε περισσότερο με τον καύσωνα, είναι τα φάρμακα που φυλάσσουμε στο σπίτι “υπό κανονικές συνθήκες θερμοκρασίας” ή και η δοσολογία των φαρμάκων. Παράλληλα κάποιες υλικές απώλειες έχουν έμμεσες συνέπειες: π.χ. τα λάστιχα των περισσότερων ΙΧ δεν αντέχουν σε παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες και μπορεί να προδώσουν τον οδηγό σε ανύποπτη στιγμή.

Μια άλλη παράπλευρη απώλεια είναι… οι άδειες των γιατρών, που πρέπει κι αυτοί να κάνουν διακοπές σαν όλους τους ανθρώπους. Όμως όσοι έχουν χρόνια προβλήματα υγείας, διαπιστώνουν με τον καύσωνα επιδείνωση και δυστυχώς ο γιατρός που τους παρακολουθεί μπορεί να λείπει. Και δεν λείπει μόνον ο δικός τους γιατρός. Λείπει πολύ υψηλό ποσοστό όλων ανεξαιρέτως των ειδικοτήτων, τόσο στον ιδιωτικό τομέα, όσο και στα νοσοκομεία.

Είναι γνωστό ότι οι χειρότερες περίοδοι για να αρρωστήσει κάποιος είναι Χριστούγεννα, Πάσχα και Δεκαπενταύγουστο (επειδή κάνουν διακοπές πολλοί γιατροί και τα νοσοκομεία γεμίζουν ειδικευόμενους), όμως σε αυτό το τρίπτυχο πρέπει να προστεθούν και οι περίοδοι με καύσωνες, που συνήθως πλήττουν τη χώρα τον Ιούλιο.

Οι ασθενείς με χρόνια νοσήματα χρειάζεται να έχουν στη διάθεσή τους το κινητό του γιατρού που τους παρακολουθεί – κάτι συνήθως αδύνατο αν παρακολουθούνται από νοσοκομειακό γιατρό. Η άλλη προληπτική κίνηση είναι να επισκέπτεται κάποιος τους γιατρούς ή τον γιατρό του πριν αρχίσει η απειλητική περίοδος και να συζητεί μαζί του τι ακριβώς πρέπει να κάνει στους καύσωνες, ποια προβλήματα είναι πιθανό να αντιμετωπίσει και πού θα μπορεί να απευθυνθεί.

Τα φάρμακα

Όσον αφορά ορισμένα φάρμακα, όχι μόνον υπό συνθήκες καύσωνα, αλλά και με τη συνήθη καλοκαιρινή ζέστη, είναι γνωστό σε πολλούς ότι ίσως χρειάζεται αλλαγή στη δοσολογία τους. Αυτό αφορά κυρίως τα αντιυπερτασικά, τα διουρητικά και μερικά αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά σκευάσματα. Ένας λόγος είναι κυρίως ότι η ζέστη ρίχνει την πίεση και ίσως τα διουρητικά να εντείνουν την αφυδάτωση. Το καλοκαίρι πρέπει να πίνουν όλοι πολύ νερό.

Ένας τρίτος λόγος είναι ότι μερικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν σπάνια σύνδρομα σε συνδυασμό με την πολλή ζέστη. Το καλύτερο από όλα είναι να τηλεφωνεί κάποιος στον ψυχίατρο που τον παρακολουθεί για τα ανάλογα φάρμακα και να παίρνει από εκείνον οδηγίες περί δοσολογίας. Οι καρδιοπαθείς και οι υπερτασικοί πρέπει επίσης να συνεννοούνται με τον ειδικό που τους παρακολουθεί για τα νοσήματά τους και να συνεννοούνται για τη δοσολογία κατά την περίοδο του θέρους.

Όσον αφορά στη συντήρηση των φαρμάκων, δεν κάνει να μπαίνουν όλα τα φάρμακα στο ψυγείο προληπτικά. Όμως αν κάποιος φεύγει για διακοπές και τα αφήνει στο σπίτι να “βράσουν” δέκα-δεκαπέντε μέρες, δηλαδή όσο λείπει, ίσως όταν επιστρέψει κάποια να έχουν αλλοιωθεί. Μια λύση είναι να τα παίρνει όλα μαζί του όταν πηγαίνει σε θέρετρο όπου θα έχει κλιματισμό ή να τα εμπιστευθεί σε φίλο που θα μείνει στην πόλη, αλλά που αυτός θα δεσμευθεί να τα φυλάξει στο δωμάτιο που χρησιμοποιεί, δηλαδή σε χώρο με κλιματισμό.

Πολλοί για παράδειγμα έχουν τα φάρμακά τους σε συρτάρι στην κουζίνα ή σε ντουλαπάκι στο μπάνιο. Όμως αυτοί οι χώροι κατά κανόνα δεν είναι κλιματιζόμενοι. Σκόπιμο είναι κάποιος να συζητήσει το θέμα με το φαρμακοποιό του για όσα σκευάσματα έχει “καβάντζα” στο σπίτι. Όποιος έχει πολύ ευαίσθητα σκευάσματα, όπως είναι ορισμένα ανοσοτροποποιητικά που απαιτούν φύλαξη σε ψυγείο, καλό είναι όταν λείπει για πολύ να μιλά με κάποιους γείτονες, μη τυχόν και είχε στην περιοχή κατοικίας του παρατεταμένη διακοπή ρεύματος όσο ο ίδιος έλειπε. Τέλος υπάρχουν και πολλά φάρμακα που δεν επιτρέπουν σε όποιον τα παίρνει να εκτίθεται στον ήλιο, όπως όσα περιέχουν κορτιζόνη, όμως αυτό το πρόβλημα (της φωτοευαισθησίας) είναι άλλο θέμα.

Το περπάτημα

Η καραντίνα της πανδημίας, αλλά και η διαρκής χρήση της μάσκας, είχε πολύ σοβαρές συνέπειες στις ευάλωτες ομάδες που έπρεπε να περπατούν καθημερινά και δεν μπορούσαν ή ασθενείς που η μάσκα επιδείνωνε τα αναπνευστικά προβλήματά τους. Διεθνώς καταγράφηκε επιδείνωση σε όλα τα προβλήματα υγείας που απαιτούσαν κινητικότητα, όπως σε ασθενείς με θρομβώσεις, ή σε όσους αντιμετωπίζουν πνευμονολογικά,  καρδιολογικά ζητήματα ή διαβήτη. Όμως συνθήκες καραντίνας επιβάλλει με τον τρόπο του και ο καύσωνας.

Η μόνη λύση είναι οι ευπαθείς να βρίσκουν τρόπο να περπατούν μέσα στο σπίτι τους, βάζοντας στην άκρη τα έπιπλα που μετακινούνται εύκολα. Η άλλη λύση είναι να πηγαίνουν σε μεγάλο χώρο κλιματιζόμενο και να περπατούν εκεί, όμως ενώ έχει προταθεί, δυστυχώς δεν έχουν ανοίξει τα κλειστά στάδια που θα μπορούσαν να δώσουν μια διέξοδο. Παράλληλα, πάντως, στους κλειστούς μεγάλους χώρους, αν και ο κορονοϊός είναι σε ύφεση, οι ευάλωτοι θα πρέπει να συνυπολογίζουν τον κίνδυνο μιας ίωσης, γιατί το περπάτημα με μάσκα δεν βοηθά καθόλου, ειδικά τους πνευμονοπαθείς. Κατά συνέπεια θα πρέπει να περπατούν εκεί χωρίς μάσκα.

Κάποιοι δήμοι έχουν ανοίξει πάντως για τον κόσμο γυμναστήρια και εκεί μπορεί κάποιος να βρει χώρο να περπατήσει για μισή ώρα τουλάχιστον. Άλλοι έχουν ανοίξει μεγάλες αίθουσες για πολιτιστικές εκδηλώσεις και είναι κλιματιζόμενες και ανοιχτές για ώρα ανάγκης στο κοινό. Και εκεί μπορεί κάποιος να κάνει το  περπάτημά του, αρκεί βέβαια να πάει σε αυτούς τους προορισμούς με ΙΧ που να έχει κλιματισμό.

Όσον αφορά τις διακοπές ρεύματος όσο κάποιος ευάλωτος βρίσκεται σε εσωτερικό χώρο, η μόνη λύση είναι μερικοί φθηνοί μικροί φορητοί ανεμιστήρες των 10-15 ευρώ, οι οποίοι έχουν επαναφορτιζόμενες μπαταρίες. Καλό είναι να αγοράζει σε αυτήν την περίπτωση κάποιος και εφεδρική μπαταρία, γιατί κανείς δεν γνωρίζει πότε θα συμβεί η διακοπή και μπορεί να τύχει ο μικρός ανεμιστήρας να έχει αποφορτισθεί. Αν μπορεί να έχει κάποιος δύο τέτοια ανεμιστηράκια, ακόμα καλύτερα.

Σε περίπτωση διακοπής της ηλεκτροδότησης, μπορεί κάποιος να πάει για λίγη ώρα στο ΙΧ του και να ανοίξει το κλιματιστικό σε αυτό ή αν δεν έχει δικό του όχημα, να ζητήσει από κάποιο φίλο του να κάτσει στο δικό του κλιματιζόμενο ΙΧ όσο κρατάει η διακοπή ρεύματος στο σπίτι. Μπορεί επίσης να πάει σε κλιματιζόμενο χώρο άλλης γειτονιάς. Συχνά πάντως οι διακοπές ρεύματος δεν “πιάνουν” όλη την περιοχή κατοικίας και μπορεί μια οικία να μείνει χωρίς ρεύμα, αλλά να “έχει ρεύμα” μια καφετέρια στα 100 μέτρα από αυτήν.

Εύκολη διάγνωση αφυδάτωσης

Άλλο πρόβλημα που συνδέεται με τον καύσωνα είναι η διατροφή. Πολλοί γνωρίζουν ότι σε αραβόφωνες χώρες ο κόσμος πίνει ζεστό τσάι παρά τη ζέστη. Ο βασικός λόγος είναι ότι η κατανάλωση ζεστού υγρού αυξάνει την παραγωγή ιδρώτα και αυτός με τη σειρά του δροσίζει το δέρμα. Το ίδιο προκαλούν και τα τρόφιμα με πολλά μπαχαρικά και κυρίως τα “καυτερά” όπως και οι σούπες. Το αθώο τσάι και ο καφές πάντως, είναι διουρητικά ροφήματα και αυτό καλό είναι να ξέρει όποιος είναι ευάλωτος γιατί η αφυδάτωση αποτελεί υπαρκτό κίνδυνο, ειδικά στις μεγάλες ηλικίες.

Οι έτοιμοι χυμοί και τα αναψυκτικά, αν και δροσεροί καθώς τους βγάζουν οι πωλητές από τα ψυγεία, περιέχουν πολλά σάκχαρα και αυξάνουν έμμεσα τη θερμοκρασία του σώματος. Ο κλινικός διατροφολόγος-διαιτολόγος BSc MSc Έκτορας Κουτρούμπας- Καππάτος είπε στο SLpress ότι στον καύσωνα το καλύτερο όπλο είναι η ενυδάτωση και ότι μπορεί κάποιος να καταλάβει αν έχει αρχίσει μια μέτρια αφυδάτωση κοιτώντας το χρώμα των ούρων:

«Ένας δείκτης είναι το χρώμα των ούρων. Όσο πιο πολλά νερά πίνουμε, τόσο πιο λευκό είναι το χρώμα. Αν είναι σκούρο κίτρινο το χρώμα, σημαίνει την έναρξη μέτριας αφυδάτωσης. Ο κύριος όγκος ενυδάτωσης πρέπει να προέρχεται από το νερό, αλλά καλό είναι και το αγελαδινό γάλα, ο χυμός πορτοκαλιού και τα ισοτονικά ποτά», είπε ο κ. Καππάτος- Κουτρούμπας. Υπάρχει όμως και το ζήτημα του αλκοόλ. Πολλοί πίνουν ούζο με παγάκια ή μερικές μπυρίτσες για να δροσιστούν. Το ότι η μπίρα περιέχει λιγότερο αλκοόλ από άλλα ποτά και “για αυτό είναι ενυδατική”, αποτελεί μύθο.

Όλα τα οινοπνευματώδη προκαλούν αφυδάτωση επειδή είναι διουρητικά. Επίσης, διαστέλλουν τα αιμοφόρα αγγεία και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η θερμοκρασία του δέρματος. Στο ζήτημα αυτό ο κ. ‘Eκτορας Καππάτος- Κουτρούμπας, λέει ότι «δεν πειράζει να πιει κάποιος ένα ποτό ή μια μπίρα, αλλά αν πιεί τρεις μπίρες, τότε αλλάζουν οι ισορροπίες. Αν επιμένει κάποιος να πίνει το καλοκαίρι, ας προτιμά ποτά με λιγότερο οινόπνευμα και ας πίνει ενδιάμεσα νερά».

Τι να τρώμε

Στο θέμα του φαγητού ο ίδιος λέει ότι «η κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων μπορεί να βοηθήσει το άτομο να είναι πιο λειτουργικό κατά τις ζεστές περιόδους, γιατί η διαδικασία της πέψης μεγάλης ποσότητας φαγητού και κυρίως ζωικών λιπαρών δημιουργεί μεταξύ άλλων αυξημένο αίσθημα ληθαργικότητας και κούρασης. Τα μικρά και συχνά γεύματα δεν απασχολούν την πλειοψηφία των δυνάμεων μας στην διαδικασία της πέψης».

Καλό είναι τρώει κάποιος ελαφριά και φρέσκα τρόφιμα, να βάζει ελαιόλαδο στις σαλάτες ή στο φαγητό του, αλλά να αποφεύγει τα λίπη. Παράλληλα καλό είναι να μειώνει την κατανάλωση κρέατος. Το μοσχαρίσιο κρέας περιέχει μεν πλήρεις και χρήσιμες πρωτεΐνες, αλλά αυτές, όπως και τα λίπη, θέτουν σε υπερλειτουργία το πεπτικό σύστημα, και αυξάνουν τη θερμοκρασία στο στομάχι και στο έντερο κατά περίπου 2ºC στη διάρκεια της πέψης. Οι πρωτεΐνες στην ουσία είναι πιο θερμογενετικές για το σώμα μας σύμφωνα με κάποιους ερευνητές. Όμως υπάρχει και το ψάρι και το κοτόπουλο, που κουράζουν λιγότερο το γαστρεντερικό.

Ο κ. Καππάτος- Κουτρούμπας λέει: «Τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν 70-90% νερό, για αυτό και είναι σημαντικό να τα καταναλώνουμε συχνά στη διάρκεια της ημέρας. Η κατανάλωση τουλάχιστον  πέντε μερίδων φρούτων ή λαχανικών μας βοηθάει στην πρόληψη της αφυδάτωσης και την αναπλήρωση σημαντικών ηλεκτρολυτών όπως το κάλιο. Η υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών είναι μια πολλή καλή λύση για τους ανθρώπους που δεν τους αρέσει να πίνουν νερό συχνά. Πολύ νερό περιέχει το μαρούλι, το αγγούρι και πολλά φρούτα».

Συμπληρώνει ο ίδιος ότι οι ηλεκτρολύτες και ειδικά το αλάτι βοηθούν να κρατά ο οργανισμός ισορροπία στα υγρά του σώματος τις ζεστές ημέρες. «Όταν έχουμε αυξημένη εφίδρωση (αλμυρός ιδρώτας) χάνουμε μεγάλη ποσότητα ηλεκτρολυτών. Οι καλύτεροι σύμμαχοί για την αναπλήρωση ηλεκτρολυτών είναι τα ισοτονικά ποτά (powerate, gatorate) και τα φακελάκια με ηλεκτρολύτες. Επίσης είναι σημαντικό να προσθέτουμε λίγο παραπάνω αλάτι στο φαγητό μας τις ημέρες του καύσωνα, αλλά ειδικά όσοι έχουν πρόβλημα υπέρτασης αυτό πρέπει να το συζητήσουν με το γιατρό τους», κατέληξε ο κ. Καππάτος-Κουτρούμπας.