Οι πλαστικές σακούλες, το ειδικό τέλος και ο πονηρός Έλληνας εαυτός μου

Στο πλαίσιο των οικολογικών μου ευαισθησιών και λόγω της ρύπανσης των ακτών και των θαλασσών μας, είχα προσχωρήσει με ενθουσιασμό στην επιβολή του περιβαλλοντικού τέλους για τις πλαστικές σακούλες. Ως γνωστόν, το ειδικό τέλος χρηματοδοτεί δράσεις του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης πλαστικής σακούλας στα επίπεδα των 40 τεμαχίων ανά άτομο το 2025 από 363 τεμάχια ανά άτομο με βάση μελέτη του ΙΕΛΚΑ το 2016.

Με αφορμή ένα περιστατικό στο σούπερ μάρκετ θυμήθηκα τι σκεφτόμουνα ενάμιση χρόνο πριν, όταν είχε αρχίσει να εφαρμόζεται το μέτρο. Τότε, λοιπόν, ο αρχικός ενθουσιασμός μου είχε αρχίσει να ξεφουσκώνει, λόγω των αμφιβολιών μου και για το προσδοκώμενο περιβαλλοντικό όφελος, αλλά και για τις βιοπολιτικές επιπτώσεις του στην εύθραυστη ψυχική υγεία των Ελλήνων. Την πρώτη κακή σκέψη έκανα όταν είχα δεχθεί την ερώτηση «αν θέλω σακούλα» από την κυρία που με είχε εξυπηρετήσει στον συνοικιακό φούρνο.

– “Δηλαδή”, ρώτησα, “θα την πληρώσω;”

– “Ναι”, βεβαίως, “είναι ο νόμος”.

– “Νομίζω”, απάντησα, “ανεξάρτητα από το νόμο, ότι δεν μπορείτε να παραδίδετε στον πελάτη την φρατζόλα τυλιγμένη σε ένα ριζόχαρτο“.

Το πρόβλημα δεν λύθηκε, διότι ήταν υπάλληλος. Πάντως, ζήτησα να μεταφέρει την άποψή μου στην ιδιοκτησία. Φεύγοντας, θυμήθηκα ότι σε γνωστή αλυσίδα αρτοποιίας, αντί για το ριζόχαρτο, δίνουν το ψωμί σε μια λευκή χάρτινη σακούλα, που αρκεί για να μεταφέρει κανείς το ψωμί. Κατά διαβολική σύμπτωση το ίδιο εκείνο απόγευμα χρειάστηκε να πάω στο σούπερ μάρκετ, για να πάρω μόνο ένα πράγμα.

Τελικά, μέσα στο σούπερ μάρκετ δέχθηκα τηλέφωνο από το σπίτι για δύο ακόμη πράγματα. Ε! εκτός από τα τρία πράγματα, πήρα και δύο ογκώδους συσκευασίας απορρυπαντικά πλυντηρίου που ήταν σε καλή προσφορά. Αποτέλεσμα να υποχρεωθώ να αγοράσω μια μεγάλη σακούλα –μη βιοδιασπώμενη– για να τα βάλω όλα αυτά μέσα.

Πριν από μένα στο ταμείο ήταν μια κυρία που προφανώς γύριζε από τη δουλειά της και μπήκε βιαστική στο σούπερ μάρκετ για να πάρει κι αυτή τα χρειαζούμενα. Εκεί, μπροστά στο ταμείο, θυμήθηκε, μέσα στη φούρια και την κούρασή της, όπως ομολόγησε, πως δεν πήρε τις δύο γερές πλαστικές τσάντες που έχει γι’ αυτό το λόγο στο αυτοκίνητο. Τελικά, αγόρασε δύο μεγάλες, σαν αυτή που πήρα και εγώ.

Η απογοήτευσή της και η εις επήκοον όλων ομολογία της αμέλειάς της καταγράφτηκε από τους παριστάμενους πελάτες. Σημειωτέον ότι μόλις συνειδητοποίησε πως δεν είχε τις σακούλες, η ταμίας της είπε πως θα μπορούσε να περιμένει δυο λεπτά να πάει στο αυτοκίνητο και να τις φέρει. Η πελάτισσα ευχαρίστησε, αλλά είπε πως δεν είναι σωστό να περιμένουν οι άλλοι πελάτες.

Προφανώς, το στρες που την διαπέρασε άγγιξε όλους τους παριστάμενους, από το μυαλό των οποίων άρχισαν να περνάνε αστραπιαία διάφορες σκέψεις του τύπου: “μνημονιακό εισπρακτικό μέτρο είναι, από αυτά που επέβαλε ο Σόιμπλε” (ήμασταν ακόμα στα μνημόνια). Σκέψη που ήρθε και έδεσε με την εμπειρία της πώλησης της σακούλας από την γνωστή γερμανική αλυσίδα πολύ πριν ληφθεί το μέτρο επιβολής του τέλους.

H γερμανική συνταγή της ομοιομορφίας

Προφανώς το γερμανικό σούπερ μάρκετ κάλυπτε τότε το κόστος της σακούλας, τώρα το τέλος θα πηγαίνει στο κράτος. Χμ!… θα μπορούσε να είναι και ένα ελληνικό σατανικό μέτρο αντίστασης στη γερμανική επικυριαρχία… Η τρίτη σκέψη εκείνη την ημέρα του Ιανουαρίου 2018 ήταν πως ο Σόιμπλε επέβαλε το τέλος της σακούλας για να γίνουμε όπως αυτοί. Ομοιομορφία, το μόνο περιβάλλον που λειτουργεί η γερμανική ευφυΐα και αποδίδει το γερμανικό στιλ μάνατζμεντ.

Πάντως, το πάθημα της βιαστικής κυρίας, το έπαθα κι εγώ. Δηλαδή, ενώ είχα τσάντες στο αυτοκίνητο τις ξέχασα κι έτσι, αγόρασα πάλι μεγάλες μη βιοδιασπώμενες σακούλες. Που σημαίνει ότι καταναλώνω πιο πολύ πλαστικό τώρα από ό,τι πριν. Χώρια που τώρα θα χρειαστεί να αγοράζω και σακούλες για τα σκουπίδια κάτω από το νεροχύτη, ανάγκη που μέχρι τώρα καλύπτονταν από τις σακούλες του σούπερ μάρκετ.

Σημειωτέον ότι όντας ενεργός πολίτης με οικολογικές ευαισθησίες, εδώ και αρκετά χρόνια διαχειρίζομαι τρεις μικρούς πλαστικούς κάδους ανακύκλωσης (γυαλί, πλαστικό, χαρτί) στην κουζίνα μας. Φροντίζω να υπάρχουν μέσα βιοδιασπώμενες σακούλες σούπερ μάρκετ που όταν γεμίζουν πηγαίνω και τις πετάω στην ανακύκλωση. Τώρα θα πρέπει να αγοράζω σακούλες και για την ανακύκλωση! Είμαι βέβαιος πως όλοι οι καλοί άνθρωποι τα σκέφτονται  αυτά. Έβαλαν ένα ακόμη μπελά στο κεφάλι τους, λες και δεν έφταναν όσους έχει ο καθένας μας.

Με δυο λόγια είχα από τότε ξενερώσει, ειδικά όταν σκεφτόμουνα τη βιοπολιτική διάσταση του μέτρου που αποτελεί ωμή παρέμβαση στην καθημερινότητα των πολιτών, καθώς επιχειρεί, πέρα από τις εισπράξεις, να αλλάξει μια νοοτροπία. Κακή θα πείτε. Ναι, σαφώς, αλλά στις πολιτισμένες χώρες του σκανδιναβικού Βορρά, σε τέτοιου τύπου μέτρα, προηγούνται πολύμηνες καμπάνιες από το δημοτικό σχολείο μέχρι την τηλεόραση.

Θεωρίες συνωμοσίας

Εδώ η φιλοσοφία του μέτρου, αν υπάρχει τέτοια, είναι από 363 πλαστικές σακούλες το χρόνο κατά άτομο να πάμε στις 40 το 2025. Ουάου, που θα έλεγε κι ο Γιάνης! Αυτές τις μελέτες μόνο ο Σόρος και η Λέσχη Μπίλντερμπεργκ θα μπορούσαν να παραγγείλουν… (Κοίτα να δεις! Οι άθλιοι είχαν απεγκλωβίσει από μέσα μου το θηρίο της συνωμοσίας… Χριστέ μου, μπρρρρ). Έτσι, είχε αρχίσει να διαμορφώνεται μέσα μου ένας σακουλοσκεπτικισμός (όπως λέμε ευρωσκεπτικισμός) για την περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα του μέτρου, αλλά και να διαχέεται μέσα μου η αίσθηση πως το σύστημα και πάλι πάει να μου τα πάρει.

Μέσα σε αυτό το στρες και την υποδόρια οργή, είχα βρεθεί πάλι στο μανάβικο του σούπερ μάρκετ, έχοντας στην κωλότσεπη τη μεγάλη πλαστική σακούλα που είχα αγοράσει τις προάλλες. Πήρα, λοιπόν, άνηθο-μαϊντανό στη χάρτινη σακούλα του μανάβικου και κάτι πιπεριές στη νάιλον σακούλα του μανάβικου. Αυτή, μάλιστα, ήταν και μεγαλύτερη από ότι στο παρελθόν, όπως ως ψυλλιασμένος καταναλωτής όφειλα να διαπιστώσω.

Και τότε, εκείνη τη στιγμή, ο κακός, ο πονηρός εαυτός μου είχε απελευθερωθεί, όπως το τζίνι από το λυχνάρι. Ένα σαρδόνιο χαμόγελο είχε ανθίσει στα χείλη μου. Το μανάβικο του σούπερ μάρκετ προσφέρει αναγκαστικά, λόγω της φύσης των προϊόντων, δωρεάν σακούλες, χάρτινες και πλαστικές. Το επιβεβαίωσα στο ταμείο. Δεν ξέρω αν ήταν ένα κλείσιμο του ματιού του σούπερ μάρκετ προς τον πελάτη. Δεν ξέρω τι μπορούσε να κρύβει η δωρεάν σακούλα του μανάβικου, αλλά πάντως ήταν μια δυνατότητα…

Τώρα που το σκέφτομαι, ενάμιση χρόνο μετά, γιατί κύριοι της Βουλής δεν νομοθετείτε την άμεση κατάργηση κάθε πλαστικής σακούλας;. Να είναι όλες χάρτινες, να τις πληρώνουμε και τα λεφτά μας να πιάνουν οικολογικό τόπο. Διαφορετικά, υπάρχει σε κάθε σούπερ μάρκετ και το μανάβικο…