Όλα όσα ξέρουμε για την Όμικρον 2

Εντοπίστηκαν και στην Ελλάδα μερικά κρούσματα της υποπαραλλαγής Όμικρον ΒΑ.2 με αποτέλεσμα να κυριαρχήσει στην ειδησεογραφία η “Όμικρον 2” ως πιθανόν νέος κίνδυνος. Όμως η πικρή αλήθεια είναι ότι αν οι επιστήμονες ξέρουν μόλις πέντε πράγματα για την Όμικρον, για την Όμικρον 2 ξέρουν ακόμα λιγότερα. Επιπλέον, αν και η Όμικρον έχει σκοτώσει ασθενείς και στέλνει πολλούς στην ΜΕΘ στην Ελλάδα, το πρόβλημα στη χώρα μας ως προς τους θανάτους παραμένει κυρίως η μετάλλαξη Δέλτα.

Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να υπάρχει πλήρης ενημέρωση για τι μπορεί να συνεπάγεται η “συγγενής” της Όμικρον που έκανε την εμφάνισή της σε δυο-τρεις χώρες στις αρχές Δεκεμβρίου, περίπου μια εβδομάδα μετά το συναγερμό για την “κύρια” Όμικρον και έκτοτε εξαπλώνεται. Δεν αποκλείεται να  προϋπήρχε, αλλά να μην είχε εντοπιστεί και να ιχνηλατήθηκε όταν, λόγω της Όμικρον, άρχισαν σε όλο τον κόσμο οι εντατικοί γονιδιωματικοί έλεγχοι των δειγμάτων από τα κρούσματα. Τότε βρέθηκαν και οι υποπαραλλαγές της. Αν όντως προϋπήρχε, σημαίνει ότι άρχισε να διαδίδεται, όταν της έστρωσε το χαλί η Όμικρον “Νο 1”.

Προτού αναλύσουμε τον μελλοντικό κίνδυνο από την Όμικρον 2, να αναφέρουμε τα σημερινά δεδομένα: καταγράφηκαν 108 θάνατοι σε ένα 24ωρο και διασωληνωμένοι (εκτός και εκτός ΜΕΘ) νοσηλεύονται 679 ασθενείς. Δεκάδες είναι σε λίστα αναμονής για ΜΕΘ στην Θεσσαλονίκη και 39 στην Αττική. Τα κρούσματα ήταν σήμερα 20.507 χωρίς τα μαθητικά, που μπορεί να είναι άλλες 5.000, θα το ξέρουμε σε μια εβδομάδα, δεδομένου ότι ο ΕΟΔΥ τα δίνει συγκεντρωτικά κάθε εφτά ημέρες. Εκείνο που ξέρουμε είναι ότι μετά τις γιορτές έκλεισαν μόνο τρία τμήματα πανελλαδικά λόγω κρουσμάτων, ενώ σήμερα είναι κλειστά 194.

Δυσάρεστο στοιχείο είναι και το γεγονός ότι ενώ το ποσοστό εμβολιασμένων στις ΜΕΘ είχε μειωθεί στο 12% από 21% το Νοέμβριο, άρχισε να ξανασκαρφαλώνει εδώ και 15 μέρες και έφτασε σήμερα το 19%. Το υπουργείο Υγείας και ο ΕΟΔΥ εξακολουθεί να μη δίνει στοιχεία για θανάτους εμβολιασμένων, αλλά οι πλήρως εμβολιασμένοι που χάνουν τη μάχη είναι πάνω από το 12% του συνόλου των νεκρών το τελευταίο δίμηνο. Με εξαίρεση τους ανοσοκατεσταλμένους, στους οποίους συχνά δεν αποδίδει το εμβόλιο επαρκώς, η μάχη όσον αφορά τους εμβολιασμένους, χάνεται κυρίως από όσους δεν έχουν κάνει την τρίτη δόση.

Η Όμικρον Νούμερο 2

Σύμφωνα με πληροφορίες δύο κρούσματα επιβεβαιώθηκαν τις τελευταίες ημέρες στο αεροδρόμιο “Ελευθέριος Βενιζέλος”, δηλαδή σε τουρίστες, κάτι που θα μπορούσε να ήταν καθησυχαστικό, αν δεν ξέραμε όλοι ότι και η μετάλλαξη Δέλτα και η Όμικρον από τουρίστες ξεκίνησαν σε όλες τις χώρες εκτός από τα κράτη στα οποία γεννήθηκαν. Εκείνο που ενδιαφέρει πάντα, είναι αν είναι πιο μεταδοτική και αν προκαλεί πιο βαριά νόσο.

Το πρώτο πιθανόν να ισχύει, όπως διαπιστώνουν Βρετανοί ειδικοί, δηλαδή φαίνεται ότι είναι λίγο πιο μεταδοτική από την αρχική Όμικρον. Το δεύτερο (η βαρύτητα της νόσου) σύμφωνα με Ινδούς γιατρούς, φαίνεται πως είναι ίδιο και στην Όμικρον ΒΑ.1 και στην Όμικρον ΒΑ.2. Έχει ήδη εξαπλωθεί στη Δανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Κανείς δεν ξέρει αν συμπεριφέρεται διαφορετικά από την σχετικά γνωστή “κύρια”  Όμικρον.

Οι ειδικοί θεωρούν ότι είναι μία από τις τρεις “όψεις” της Όμικρον, με την έννοια ότι οι “ομικρονοειδείς” παραλλαγές φέρουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά που τις διαφοροποιούν ιδιαίτερα από το αρχικό στέλεχος της Κίνας. Οι αρμόδιες υπηρεσίες για την παρακολούθηση των ιών και των παραλλαγών τους, την έχουν χαρακτηρίσει προς το παρόν ύποπτη παραλλαγή (“παραλλαγή ενδιαφέροντος”, σε μια κατά λέξη μετάφραση, για την ακρίβεια) όχι όμως και εν δυνάμει επικίνδυνη (“παραλλαγή ανησυχίας”). Αυτή τη στιγμή κρούσματά της έχουν εντοπιστεί σε τουλάχιστον 43 χώρες.

Σε κάποιες περιοχές κυριαρχεί, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως κάτι για όλα τα κράτη, καθώς η κάθε παραλλαγή αναπτύσσεται περισσότερο εκεί που την ευνοεί το περιβάλλον και οι προϋπάρχουσες παραλλαγές. Επικρατεί στις Φιλιππίνες και στην Ινδία, ειδικά στην περιοχή της Καλκούτας όπου υπολογίζεται ότι αντιστοιχεί στο 80% των κρουσμάτων. Δείχνει τάσεις εξάπλωσης και σε ευρωπαϊκά κράτη, όπως στη Βρετανία, στη Νορβηγία, στη Σουηδία και στη Δανία.

Σύμφωνα με το Ιολογικό Ινστιτούτο της Δανίας η Όμικρον 2 προκαλούσε το 20% των κρουσμάτων πριν από ένα μήνα. Σήμερα φαίνεται να προκαλεί το 45% και αυτό δείχνει υψηλή μεταδοτικότητα. Μία προκαταρκτική ανάλυση που όμως έχει γίνει σε πολύ μικρό αριθμό δειγμάτων ή νοσηλειών προς σύγκριση, δείχνει ότι στη Δανία τουλάχιστον δεν παρατηρείται να προκαλεί σοβαρότερη νόσο ή νοσηλείες συγκριτικά με την αρχική Όμικρον.

I made some new charts, since BA.2 has now clearly passed BA.1 in Denmark.

Delta seems to be reduced to less than 1% since 13th of January.

I cut of the last 3 days, because I think those days will change when more data comes in. https://t.co/pCmyHIYEtK pic.twitter.com/5PHLLWCOQz

— Josette Schoenmakers (@JosetteSchoenma) January 20, 2022

Σε κάποια εργαστήρια ήδη εξετάζουν in vitro αν εξουδετερώνεται από τα αντισώματα εμβολιασμένων ατόμων, όμως δεν έχουν καταλήξει ακόμη σε συμπέρασμα. Εξάλλου το in vivo πολλές φορές δεν έχει καμία σχέση με το in vitro και όλα επαληθεύονται ή διαψεύδονται τελικά στην πραγματική ζωή και εκτός εργαστηρίων.

Ξεγελάει ως Δέλτα

Ένα πρακτικό πρόβλημα με την Όμικρον 2 είναι ότι μοιάζει σε κάτι με την μετάλλαξη Δέλτα: όταν γίνεται PCR τεστ στον φορέα, δεν φαίνεται να λείπει από τον ιό κάποια πρωτεΐνη, ενώ στην αρχική Όμικρον έλειπε η μία από τις τρεις βασικές πρωτεΐνες. Έτσι το τεστ χρησίμευε ουσιαστικά και σαν ένα πρώτο “φίλτρο” για να ξέρει κάποιος αν έχει να κάνει με Όμικρον ή Δέλτα.

Τώρα αυτή η ευκολία δεν υπάρχει και πολλές Όμικρον ΒΑ.2 περνούν απαρατήρητες από αυτό το πρώτο ραντάρ, εξ ου και την αποκαλούν “stealth”, “αόρατη”. Αυτός ό όρος όμως είναι πολύ παραπλανητικός, γιατί προκαλεί την μη βάσιμη ανησυχία ότι δεν την εντοπίζουν τα τεστ. Τα PCR τεστ την εντοπίζουν, αλλά δεν “δείχνουν” ότι πρόκειται για υποπαραλλαγή της Όμικρον και μπορεί να εκληφθεί ότι ο φορέας έχει μολυνθεί από το στέλεχος Δέλτα.

Όμως για να ακριβολογούμε, το αν πρόκειται για Όμικρον ή Δέλτα ξεκαθαρίζεται μόνον με γονιδιωματικό έλεγχο ούτως ή άλλως, καθώς η έλλειψη μιας πρωτεΐνης στο PCR τεστ μπορεί να οφείλεται και σε άλλα αίτια και δεν αρκούσε ποτέ για ασφαλή  “διάγνωση” Όμικρον. Απλά χρησίμευε ως μια πρώτη ένδειξη ώστε να μην εξετάζονται τυχαία 1.000 δείγματα, αλλά να προκρίνονται για γονιδιωματική ανάλυση μόνον τα ύποπτα, όσα τους έλειπε η μια πρωτεΐνη.

Οι θεραπείες

Τώρα που τελείωσαν πλέον τα αντισώματα της Regeneron η διαπίστωση του γονιδιώματος του ιού μικρή σημασία έχει, καθώς αυτά ήταν αποτελεσματικά μόνον έναντι της Δέλτα και δεν είχε νόημα να χορηγηθούν σε άτομα προσβεβλημένα από άλλο στέλεχος. Τώρα δεν υπάρχει πλέον διαφοροποίηση ως προς την θεραπεία σε σχέση με το στέλεχος, καθώς και η Merck αλλά και η Pfizer υποστηρίζουν ότι τα χάπια τους είναι εξίσου αποτελεσματικά. Ως προς αυτά όμως, στις κλινικές έρευνες δεν ισχύει  το “ὅπερ ἔδει δεῖξαι”  και θα αποδειχθεί τελικά αν όντως αποδίδουν, όποτε δοθούν.

Ειδικά της Pfizer, που είναι και πολύ πιο αποτελεσματικό από της Merck, δεν αναμένεται πριν τον Μάρτιο και αυτή είναι η αισιόδοξη πρόβλεψη. Το χάπι της Merck ανακοινώθηκε από την αναπληρώτρια υπουργό Υγείας ότι θα άρχιζε να χορηγείται από την περασμένη Παρασκευή σε ιδιαίτερα ευπαθείς ομάδες, αλλά πέρασε μια εβδομάδα και δεν βγήκε ακόμη καπνός από το κονκλάβιο, καθώς πιθανόν οι αρχές να περιμένουν την πλήρη έγκριση από τον ΕΜΑ για να μην αναγκάζονται οι ασθενείς να υπογράφουν το έγγραφο συναίνεσης για πειραματικό χάπι.

Οι θεραπείες που εισήχθησαν πριν από 12 ημέρες, είναι μόνον 5.700 και θα συνταγογραφούνται με το σταγονόμετρο. Όμως είναι απορίας άξιο για ποιο λόγο έχει καθυστερήσει τόσο πολύ το άνοιγμα της πλατφόρμας και όλες αυτές οι συσκέψεις (για συναίνεση ασθενούς, παρακολούθηση της υγείας του, διανομή σκευασμάτων) δεν γίνονταν προ της παραλαβής των σκευασμάτων, ώστε σήμερα να έχουν αρχίσει να σώνονται ζωές, καθώς όπως υποστηρίζει η Merck, τα χάπια της μειώνουν κατά 30% τις πιθανότητες βαριάς νόσου.