Όλα τα είχαμε η ευλογιά των πιθήκων μας έλειπε…

Σε όλη την Ευρώπη καταγράφονται το τελευταίο δεκαήμερο κρούσματα της ευλογιάς των πιθήκων, μιας νόσου με εξανθήματα και πυρετό η οποία μεταδίδεται κατόπιν επαφής με πάσχοντα ή με αντικείμενα και ρούχα του. Στην Ελλάδα μετά το alert του ΕΟΔΥ προς τους γιατρούς για κρούσματα ηπατίτιδας σε παιδιά, στάλθηκε νέο alert και για αυτή την νόσο, η οποία συνήθως υποχωρεί σχετικά εύκολα, αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις –κυρίως στην Αφρική– αποβαίνει θανατηφόρος.

Δεν υπάρχει θεραπεία για αυτήν, αν και χορηγούνται αντιικά σκευάσματα. Το νόσημα υποχωρεί μετά από έναν κύκλο λίγων εβδομάδων στους περισσότερους ασθενείς. Ο ΕΟΔΥ απέστειλε εγκύκλιο στα νοσοκομεία αλλά και στους γιατρούς εν γένει, ώστε να καταγράφονται άμεσα τυχόν ύποπτα κρούσματα και να λαμβάνονται προληπτικά μέτρα και για το περιβάλλον τους.

Για παράδειγμα, στην Μεγάλη Βρετανία έβαλαν σε καραντίνα και άτομα που απλώς κάθονταν κοντά στον επιβάτη που διαγνώσθηκε, ο οποίος προερχόταν από τη Νιγηρία. Πρόκειται για ζωονόσο που πρωτοκαταγράφηκε σε εργαστηριακό πίθηκο, το 1958. Μέχρι  το 1970 θεωρείτο αποκλειστικά ζωονόσος, αλλά τότε διαπιστώθηκε ότι πέρασε στον άνθρωπο.

Η ευλογιά των πιθήκων εντοπίσθηκε αρχικά στο Κονγκό και εν συνεχεία στην δυτική Αφρική κυρίως μεταξύ ομοφυλοφίλων ανδρών, κάτι που οδήγησε στο συμπέρασμα ότι ίσως μεταδίδεται με την σεξουαλική επαφή, όμως η συμπεριφορά του ιού και η μετάδοση ίσως έχουν αλλάξει κατά πολύ έκτοτε.

Πως μεταδίδεται η ευλογιά των πιθήκων

Στη Μεγάλη Βρετανία κατά την παρούσα έξαρση της νόσου, τρεις από τους εννέα ασθενείς είναι μέλη της ίδια οικογένειας, γεγονός που σημαίνει ότι η νόσος δεν μεταδίδεται μόνον με το σεξ. Πιθανό να μεταδίδεται και με τη συνομιλία, αν κάποιος είναι πολύ κοντά στον ασθενή και εισπνέει μολυσμένα σταγονίδια από το στόμα του, αλλά και μέσω ρούχων, σεντονιών και αντικειμένων που έχουν μολυνθεί από τον πάσχοντα.

Σίγουρα δηλαδή μεταδίδεται πιο εύκολα με την ερωτική επαφή και με το σάλιο, αλλά δυστυχώς μεταδίδεται και με άλλους τρόπους. Το αμερικανικό κέντρο ελέγχου λοιμωδών τονίζει ότι «οποιοσδήποτε, ανεξαρτήτως σεξουαλικού προσανατολισμού μπορεί να μεταδώσει την ευλογιά των πιθήκων». Στην Πορτογαλία έχουν καταγραφεί πέντε κρούσματα και ερευνώνται άλλα σαράντα ως ύποπτα, στην Βρετανία εννιά (ενώ είναι άγνωστος ο αριθμός των υπόπτων-πιθανών κρουσμάτων).

Στην Ισπανία θεωρούνται ύποπτα 27 περιστατικά, ενώ στην Ιταλία έχει διαπιστωθεί μόνον ένα κρούσμα, σε τουρίστα που είχε επισκεφθεί την Ισπανία. Τα συμπτώματα είναι πυρετός και κόπωση και, εν συνεχεία, παρουσιάζονται εξανθήματα με φουσκάλες σε όλο το σώμα, του προσώπου, αλλά και των γεννητικών οργάνων περιλαμβανομένων. Εντούτοις εκτιμάται ότι υπάρχουν και ασυμπτωματικοί φορείς.

Ποιοι κινδυνεύουν

Ο ιός είναι παρόμοιος με της ευλογιάς. Στη δυτική Αφρική, σε σχετικά ήπια μορφή, η νόσος αποβαίνει θανατηφόρος σε ποσοστό 1%. Το ίδιο στέλεχος εντοπίσθηκε και στα 9 βρετανικά κρούσματα, και ίσως και στα άλλα “ευρωπαϊκά”. Στην Κεντρική Αφρική όμως, όπου κυριάρχησε πιο επιθετικό στέλεχος, η νόσος αποβαίνει θανατηφόρος σε ποσοστό 10% και κυρίως σε μικρά παιδιά αλλά και σε ανοσοκατεσταλμένους ενήλικες.

Εκτιμάται ότι ίσως η ευλογιά των πιθήκων εξαπλώνεται περισσότερο την τελευταία δεκαετία, επειδή η ευλογιά εξαλείφθηκε και έπεσαν σημαντικά τα ποσοστά εμβολιασμού για αυτήν σε πολλές χώρες. Κρούσματα το τελευταίο διάστημα έχουν καταγραφεί στη Βόρειο Αφρική, στον Καναδά και στις ΗΠΑ, αλλά πιθανόν και σε πολλές άλλες χώρες που δεν έχουν ιδιαίτερα οργανωμένο σύστημα καταγραφής σπανίων νοσημάτων.

Επειδή στο παρελθόν δεν καταγράφονταν κρούσματα στην Ευρώπη, τεκμαίρεται ότι πρόκειται για έξαρση και ότι οι υγειονομικές αρχές σε όλο τον κόσμο πρέπει να είναι σε επιφυλακή. Το γεγονός ότι τα περισσότερα από τα κρούσματα που καταγράφονται στην Ευρώπη δεν είχαν ιστορικό ταξιδιού στην Αφρική, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ιός πλέον έχει εξαπλωθεί στην κοινότητα. Υπάρχουν εμβόλια τόσο για την ευλογιά όσο και ειδικά για την ευλογιά των πιθήκων, με το πρώτο να είναι αποτελεσματικό σε ποσοστό 86%. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν ανοσία όλοι όσοι έχουν κάνει το εμβόλιο της ευλογιάς.