Όταν συνάντησα τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο

Είναι Τετάρτη, αργά το απόγευμα (30 Απριλίου 1997) και βρίσκομαι στην Αρχιεπισκοπή, στο κέντρο σχεδόν της αλβανικής πρωτεύουσας, τα Τίρανα, και περιμένω να με δεχτεί ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, για μια προγραμματισμένη συνέντευξη. Δίπλα μου ο φωτογράφος Νίκος Πηλός. Ένας εξαίρετος επαγγελματίας-φωτογράφος, παθιασμένος με τη δουλειά του, θαρραλέος, γι’ αυτό και ιδιαίτερα επιτυχημένος.

Από τα παράθυρα κοιτάζω τους λιγοστούς διαβάτες που βιάζονται να κλειδωθούν στα σπίτια τους πριν νυχτώσει. Η νύχτα, κάθε νύχτα, στα Τίρανα είναι δύσκολη, είναι απρόβλεπτη και κανείς δεν ξέρει πώς θα ξημερώσει. Ούτε κι εγώ…

Από τις σκέψεις μου με αποσπά το ευγενικό χαμόγελο ενός ιερέα, που με ειδοποιεί ότι ο Αρχιεπίσκοπος με περιμένει. Δεν τον γνωρίζω τον Αναστάσιο, δεν τον έχω δει ποτέ. Μπαίνω δισταχτικά στο γραφείο του. Ένα απλό, λιτό γραφείο με μια τεράστια βιβλιοθήκη και Χριστιανικές εικόνες σπάνιας ομορφιάς, που σου προκαλούν δέος.

Σηκώνεται όρθιος ο Αρχιεπίσκοπος και σπεύδει να με υποδεχτεί. Κάθεται απέναντί μου. Ήρεμος, χαμογελαστός, ευπροσήγορος, σοβαρός, γλυκύς, αυστηρός, ρεαλιστής, μα και ονειροπόλος, βαθύτατα φιλοσοφημένος. Μια προσωπικότητα μαγευτική, που ανεβάζει την Ιεροσύνη στα ύψη της ανθρώπινης εκλέπτυνσης, ή για τους πιστούς της Ορθοδοξίας, στα επίπεδα της Αγιοσύνης.

Σε μια στιγμή, ενώ κουβεντιάζαμε, σηκώθηκε, στήθηκε μπροστά στο παράθυρο, με κάλεσε δίπλα του, μου έδειξε μια γωνιά στην αυλή και μου είπε: «Το βλέπεις αυτό. Εκεί θα είναι ο τάφος μου. Δεν έχω άλλες έννοιες, μόνο μία. Να προσφέρω όσο μπορώ, όσο μου επιτρέπουν οι δυνάμεις μου, στον Άνθρωπο, ανεξάρτητα από εθνικότητα, καταγωγή ή θρησκευτική πίστη. Ακόμη και στον άθεο!»

Σεβασμός στον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο

Συνεχίσαμε την κουβέντα, δηλαδή άκουγα σχεδόν αμίλητος τον Αναστάσιο, ώσπου διαπίστωσα ξαφνικά ότι έχει περάσει η ώρα, είναι κοντά 9 το βράδυ και ήδη έχει επιβληθεί καθολική απαγόρευση κυκλοφορίας και διάφορες ένοπλες ομάδες κυκλοφορούν στους δρόμους και επιβάλουν το δικό τους νόμο.

Σηκώνομαι όρθιος, τον διακόπτω και ανήσυχος λέω: «Σεβασμιότατε, ξεχαστήκαμε με την κουβέντα και έχει περάσει η ώρα… Έχει απαγόρευση κυκλοφορίας, πως θα πάω στο ξενοδοχείο;». Ψύχραιμος ο Αναστάσιος μου λέει «Μη φοβάσαι, Θα σε πάω εγώ». Πράγματι κατεβήκαμε, μπήκαμε στο αυτοκίνητο, λέει στον ιερέα οδηγό, «Πάμε στο Ξενοδοχείο “ΤΥΡΡΑΝΑ”, αλλά θα σταματάς σε κάθε έλεγχο». Ξεκινήσαμε, μας σταμάτησαν περισσότερες από 10 φορές για έλεγχο, προτάσσοντας τα όπλα Καλάσνικοφ… Άνοιγε το παράθυρο ο Αρχιεπίσκοπος, έβλεπαν ότι είναι ο Αναστάσιος, τον χαιρετούσαν με σεβασμό και στρατιωτικά και φεύγαμε…

Η συνομιλία με τον Αναστάσιο

Από τη συνέντευξη με τον Αρχιεπίσκοπο Τιράνων και πάσης Αλβανίας Αναστάσιο, παραθέτω δύο μόνο από τις ερωτήσεις μου:

– Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας με ποια συγκεκριμένα μέτρα και μέσα συμπαρίσταται στον πάσχοντα αλβανικό λαό;

– Αναστάσιος: «Στην τελευταία πενταετία, ιδιαίτερα όμως στις τραγικές αυτές ώρες που περνά η Αλβανία, η Εκκλησία μας συμπάσχει με τον λαό, τον παρηγορεί, τον ενισχύει, υποστηρίζει τους ανυπεράσπιστους και φροντίζει να είναι παράγοντας καταλλαγής. Προτού ξεσπάσει το σκάνδαλο των παρατραπεζών, δημόσια επισημάναμε τον κίνδυνο που επικρεμόταν.

Όταν άρχισε η μεγάλη κρίση απευθύναμε επανειλημμένως εκκλήσεις προς όλες τις πλευρές για διαφάνεια, συνεργασία και δικαιοσύνη. Αυτές μεταδόθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης των δυο χωρών, αλλά ακόμη και από άλλους ευρωπαϊκούς σταθμούς. Επανειλημμένως, επίσης, στους ορθόδοξους ναούς αναπέμφθηκαν ειδικές για την περίοδο αυτή δεήσεις, για την ειρήνευση και τη γαλήνη στη χώρα.

Συγχρόνως συμμετέχουμε ανελλιπώς σε όλες τις συναντήσεις που οργανώθηκαν στο Δημαρχείο των Τιράνων με εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων και των θρησκευτικών κοινοτήτων για να αντιμετωπισθεί η αναταραχή στην πρωτεύουσα.

Η Εκκλησία μας έσπευσε, από τον Μάρτιο, να συγκεντρώσει και να προσφέρει βοήθεια σε τρόφιμα και φάρμακα, όπου υπήρχε αμεσότερη ανάγκη. Επικοινώνησε με την Αρχιεπισκοπή Αθηνών και άλλες Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, με διάφορους εκκλησιαστικούς οργανισμούς της Ευρώπης και της Αμερικής, με πολλούς δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και φίλους. Προς όλους τους ανωτέρω, που πρόθυμα μας βοήθησαν, η ευχαριστία μας είναι ολόψυχη. Στη συνέχεια προσπαθήσαμε να οργανώσουμε συνεργεία συγκεντρώσεως, ετοιμασίας, μεταφοράς και διανομής δεμάτων, αρχικά σε ιδρύματα (νοσοκομεία, γηροκομεία και ορφανοτροφεία) και στη συνέχεια σε φτωχές οικογένειες.

Ο κατάλογος των πόλεων και των χωριών, όπου έχει φθάσει βοήθεια μέσω της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αλβανίας, είναι μακρύς. Μέχρι σήμερα έχουν διανεμηθεί πάνω από 12.000 δέματα και χωριστά αρκετοί τόνοι σε μεγάλες συσκευασίες, ενώ έχει οργανωθεί το δίκτυο για διανομή ακόμη 20.000 δεμάτων. Με περιοδείες και επισκέψεις σε τόπους που ιδιαίτερα δοκιμάσθηκαν από την αναταραχή (π.χ. Αυλώνα, Αργυρόκαστρο), προσπαθήσαμε να ενισχύσουμε τον λαό και να τον παρηγορήσουμε με τον αιώνιο λόγο του Ευαγγελίου.

Αλλά ακόμη συνεχίσαμε αθόρυβα τη δημιουργική προσπάθεια της Εκκλησίας θεμελιώνοντας ναούς, χειροτονώντας κληρικούς, προωθώντας εργασίες για ορθόδοξα κέντρα αγάπης και πολιτισμού, τονίζοντας ότι πάνω από όλα και όλους είναι ο Θεός, ο οποίος δεν θα μας εγκαταλείψει. Οι μέρες του Πάσχα, έδωσαν μια ιδιαίτερη ευκαιρία να μεταδοθεί και μέσω της τηλεοράσεως η αναστάσιμη Θεία Λειτουργία και το πασχαλινό μήνυμα καταλλαγής και ελπίδας.

Από το 1995, λειτουργεί στα Τίρανα το πολυιατρείο της Εκκλησίας μας και ήδη πρόκειται να ανοίξουν πολυιατρεία στην Κορυτσά, την Καβάγια, το Αργυρόκαστρο και σε άλλες πόλεις. Σε ορεινές περιοχές, της Σπαθίας και της Κορυτσάς, εγκαινιάσθηκαν προγράμματα αγροτικής αναπτύξεως: γεωργικά, υδροδοτήσεως, αγωγής σε θέματα υγιεινής και οικιακής οικονομίας και ήδη έχουν καταρτισθεί ανάλογα προγράμματα για τις περιοχές του Νότου.»

– Νομίζετε ότι η ελληνική μειονότητα βρίσκεται υπό διωγμό; Κινδυνεύει με αφανισμό ο Ελληνισμός της Αλβανίας;

– Αναστάσιος: «Ανοιχτός διωγμός δεν παρουσιάζεται επίσημα. Ιδιαίτερα όμως σε κάθε αναταραχή δημιουργούνται ωστικές πιέσεις. Αυτά που διώχνουν τους ομογενείς από τις εστίες τους είναι κυρίως ο φόβος, η ανεργία, η αβεβαιότητα για το μέλλον. Σε κάθε ένταση των σχέσεων που υπήρξαν στο παρελθόν μεταξύ των δυο χωρών και σε κάθε εσωτερική αναστάτωση, εκείνοι που υποφέρουν είναι οι πιο αδύνατοι που ζουν απομονωμένοι και ανυπεράσπιστοι στα ορεινά χωριά. Σε ταραγμένες μάλιστα εποχές, όπως αυτή που περνάει σήμερα η Αλβανία, είναι φυσικό όσοι έχουν τη δυνατότητα να βρουν ασφάλεια εργασίας, εκπαίδευση για τα παιδιά τους κάπου αλλού, να το επιχειρούν. Όταν χιλιάδες Αλβανοί κατευθύνονται προς την Ελλάδα ή την Ιταλία, είναι αυτονόητο ότι οι Έλληνες της Αλβανίας έχουν πολύ περισσότερα κίνητρα να αναζητήσουν καλύτερες συνθήκες και προοπτική ζωής στην Ελλάδα.

Ουσιαστική συμβολή για να μείνει η ελληνική ομογένεια στις προγονικές εστίες, να προοδεύσει και συγχρόνως να συμβάλλει στην ανάπτυξη της Αλβανίας είναι η σταθεροποίηση της πολιτικής ζωής της χώρας, οι φιλικές σχέσεις Αλβανίας-Ελλάδας, η οικονομική ανάπτυξη, η εκπαιδευτική αναβάθμιση και η όλη και στενότερη σύνδεσή της με την Ευρώπη.

Εθνικιστικοί κύκλοι προσπαθούν κάθε τόσο, με συκοφαντικά δημοσιεύματα, να προωθήσουν την άποψη ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι δούρειος ίππος εθνικιστικών βλέψεων των Ελλήνων. Αλλά δεν λείπουν, δυστυχώς και οι εκτός των δυο αυτών χωρών, διάφοροι κύκλοι, οι οποίοι δεν θα ήθελαν την πρόοδο της ορθοδοξίας στην Αλβανία. Οι αλβανικές υπηρεσίες ασφαλείας έχουν μάλιστα κατηγορήσει την ελληνική μειονότητα ότι υποκίνησε την παρούσα ένοπλη εξέγερση στον νότο. Βεβαίως, η συντριπτική πλειοψηφία και στις δυο χώρες κατανοεί τις προσπάθειες που καταβάλλονται για την ανάπτυξη της Ορθοδοξίας στην Αλβανία και πολλαπλώς συμπαρίσταται.

Τελικά, τα χιόνια και οι άνεμοι ελπίζουμε να κάνουν το δάσος πιο ζωηρό και δυνατό. Η Ορθόδοξος Εκκλησία της Αλβανίας, αφού έφθασε με τον σκληρό αθεϊστικό διωγμό, στις πύλες του Άδου, ζει τώρα μια δημιουργική περίοδο, διακονώντας το Ευαγγέλιον της καταλλαγής μέσα στη χαρά και τη χάρη της Αναστάσεως».

 

---

 

Από το βιβλίο του Χρήστου Καπούτση “Εδώ μιλούν τα γεγονότα”.