Πανδημία Covid-19: Ο κύκλος και οι μεταλλάξεις

Θυμάμαι πριν από λίγους μήνες, όταν το στέλεχος Δέλτα του κορονοϊού ήταν στην έξαρση του, θερίζοντας κόσμο. Οι πιο συγκρατημένες, άρα πιο σοβαρές, επιστημονικές απόψεις πρέσβευαν ότι μοιραία αυτή η έξαρση θα έφτανε στην κορύφωση της και μετά θα υποχωρούσε. Λόγω αύξησης των εμβολιασμών, αλλά και των νοσήσεων. Και η φονική πανδημία Covid-19 θα έδινε την θέση της σε μια ενδημική νόσο. Αντιμετωπίσιμη περίπου όπως η γρίπη, με την βοήθεια των ευεργετικών εξελίξεων από τις επιστημονικές έρευνες και ανακαλύψεις.

Υπήρχε όμως ένα μεγάλο αλλά… Οι ερευνητές είναι επιστήμονες, δεν είναι μάγοι. Τα αποτελέσματα της δουλειάς τους δεν είναι ούτε σίγουρα ούτε άμεσα. Από την άλλη, ο φονικός ιός, καθώς απειλείται με εξαφάνιση, βρίσκει τρόπους (παραλλαγές τους λέμε), για να ξεφεύγει από τα εμβόλια, τα φάρμακα και τις ανθρώπινες αντοχές. Για να φτάνει στα κύτταρα των ανθρώπων και άλλων όντων, να τρέφεται από αυτά, να πολλαπλασιάζεται και να σκοτώνει για να… επιβιώσει.

Άρα, κι αν αυτό, κι αν εκείνο, κι αν το άλλο, που δεν ξέραμε; Ήδη η πανδημία Covid 19 κάνει το τέταρτο κύμα της, από τα τέλη του Φθινοπώρου του 2021. Και ακόμη δείχνει “δόντια”. Σε αντίθεση με την προηγούμενη παρόμοια, πριν από 100 χρόνια (ισπανική γρίπη την είπαν), η οποία, στο τρίτο κύμα της τότε, εξασθένησε και εξαφανίστηκε ενάμιση με δύο χρόνια από την εμφάνιση της.

Ποια, λοιπόν, η διαφορά της τωρινής πανδημίας, που δεν λέει να λήξει, όπως εκείνη προ 100ετίας, όταν δεν υπήρχαν ούτε εμβόλια ούτε αποτελεσματικά φάρμακα; Η απάντηση, επιστημονική και φυσική, δόθηκε από την πραγματικότητα. Τότε, προ 100 ετών, εκείνος ο κορονοϊός “νικήθηκε”, όχι τόσο από επιστημονικά όπλα (εμβόλια, φάρμακα), που δεν υπήρχαν, αλλά από τον μέγιστο αριθμό των ανθρώπων που νόσησαν και τα αντισώματα που αποκτήθηκαν από την ανθρώπινη κοινότητα. Υπολογίζεται, ότι πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι αρρώστησαν. Όχι όλοι το ίδιο βαριά. Οι περισσότεροι το “ξεπέρασαν”, λόγω ευρείας και γρήγορης “ανοσίας της αγέλης”.

Πανδημία Covid-19 και ισπανική γρίπη

Τότε, πάνω από 50 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν την ζωή τους, κυρίως νέοι, καθώς στην λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι νέοι κυρίως συνωστίζονταν στους στρατώνες, στις στρατιές που διαλύονταν και στις γειτονιές της ανέμελης επιστροφής. “Αβοήθητοι” πάντως. Όπως είναι τώρα, περισσότερο οι ηλικιωμένοι και εκείνοι με υποκείμενα άλλα νοσήματα, που δεν αντέχουν. Λιγότερο οι μεσήλικες που δεν εμβολιάζονται και όντας οικονομικά πιο ενεργοί εκτίθενται πιο πολύ στη νόσο. Ακόμη λιγότερο οι ανεμβολίαστοι νέοι που ανεμελιάζουν, αλλά έχουν ισχυρό ανοσοποιητικό. Όπως και τα παιδιά, από τα οποία πολλά νοσούν ήπια αλλά κινδυνεύουν ελάχιστα.

Αυτά ήταν τότε και είναι τώρα τα χαρακτηριστικά που έχει η πανδημία Covid-19. Τότε, χωρίς σοβαρά επιστημονικά βοηθήματα και υγειονομικές υποδομές (οργανωμένα νοσοκομεία, μονάδες εντατικής θεραπείας κλπ), ο ιός “νικήθηκε” κυρίως από την περιβόητη “ανοσία της αγέλης”. Χωρίς σπουδαίες παραλλαγές-μεταλλάξεις, έκανε το φονικό του έργο και εξαφανίσθηκε σχετικά γρήγορα, μετά από τρία κύματα.

Τώρα, τα επιστημονικά βοηθήματα “εμποδίζουν” τον ιό να κάνει την φονική του εξάπλωση χωρίς σοβαρή ανθρώπινη αντίδραση. Χρειάζεται “παραλλαγές” για να επιβιώσει, σε αυτό το μακάβριο “κυνηγητό” του με την επιστήμη. Σκοτώνει σημαντικά λιγότερους ανθρώπους, συγκριτικά με τους πάνω από 50.000.000 τότε. Και κάνει περισσότερα κύματα “αντεπιθέσεων” μέχρι να εξασθενήσει.

Η προοπτική

Ο σπουδαίος Έλληνας επιστήμονας ερευνητής γιατρός Γιώργος Παππάς από τα Ιωάννινα, τον οποίο σέβομαι και εμπιστεύομαι, μου είπε το περασμένο Φθινόπωρο, όταν τον ρώτησα, πόσο ακόμη θα αντέχει να μας κυνηγάει το φονικό στέλεχος Δέλτα: Φοβάμαι μια άγνωστη ακόμη (τότε) παραλλαγή από την Αφρική. Και το πόσο επικίνδυνη θα είναι. Είχε δίκιο. Η παραλλαγή Όμικρον ήρθε από την Αφρική. Πολύ μεταδοτικότερη της Δέλτα. Αλλά, μέχρι τώρα, λιγότερο επικίνδυνη, ευτυχώς.

Στο δια ταύτα: Θα είναι αυτό το τέταρτο κύμα της Covid 19 το τελευταίο; Ή θα έχουμε και πέμπτο και ίσως και έκτο, έστω ασθενέστερα αλλά όχι ακίνδυνα; Με βάση τα παραπάνω φλύαρα, φαίνεται, ότι όλα εξαρτώνται από το αν ο ιός θα δώσει άλλες παραλλαγές και από το πόσο αυτές θα είναι ανθεκτικές στο κυνήγι της επιστήμης και του ανθρώπινου ανοσοποιητικού.

Η “ανοσία της αγέλης”, λόγω φυσικής νόσησης, εμβολιασμών και φαρμάκων, διευρύνεται και σύντομα θα είναι ισχυρός τοίχος για τον κορονοϊό, ώστε να τον εγκλωβίσει ανίσχυρο, σε ενδημική συνύπαρξη με τον άνθρωπο. Η επιστημονική έρευνα και η ενίσχυση των Συστημάτων Υγείας, μπορούν –παγκοσμίως και στην Ελλάδα– να μειώσουν την βαριά αρρώστια και τους θανάτους, από την Covid 19.

Δεν θα την εξαφανίσουν, αλλά θα την θέσουν υπό έλεγχο. Μην ξεχνάμε, ότι και η γνωστή μας γρίπη, όντας ενδημική, σκοτώνει κάθε χρόνο περίπου 100 ανθρώπους στην Ελλάδα. Φανταστείτε, πόσους θα χάναμε, εάν δεν είχαμε τα συνεχώς βελτιούμενα εμβόλια της γρίπης και του πνευμονιόκοκκου. Και τα συνεχώς, έστω και ατελώς, βελτιούμενα Συστήματα Υγείας.

Οι πολιτικές ευθύνες

Αντί λοιπόν να “εφευρίσκουμε” τον αντίχριστο στις φυσικές πανδημίες, τον βελζεβούλ στις επιστημονικές έρευνες και τα τσιπάκια στα εμβόλια, ας εμπιστευτούμε τους επιστήμονες, που εμείς τους σπουδάσαμε, για να σώζουν και όχι να σκοτώνουν. Ας απαιτήσουμε από τους πολιτικούς σοβαρή ενίσχυση των Συστημάτων Υγείας, για σοβαρή περίθαλψη ασθενών και αποσόβηση θανάτων. Και ας τηρούμε τα στοιχειώδη μέτρα ατομικής προστασίας. Μέχρι η πανδημία να υποταχτεί –σύντομα ελπίζουμε– σε αντιμετωπίσιμη ενδημική νόσο. Και να μην έχουμε άλλα κύματα φονικής επίθεσής της.

Και οι πολιτικοί δεν φταίνε; Οι κυβερνήσεις; Οι δικοί μας πολιτικοί και η δική μας κυβέρνηση; Ασφαλώς φταίνε για σφάλματα στην διαχείριση της πανδημίας, ενός φυσικού φαινομένου, την δυναμική του οποίου πάντως δεν μπορούσαν ούτε να ξέρουν ούτε καν να φανταστούν. Για σφάλματα στο “ζύγισμα” ανάμεσα στην πανδημία και στην οικονομία (θυμηθείτε τον πρώην πλανητάρχη Τραμπ πριν αρρωστήσει και ο ίδιος). Και στο “ζύγισμα” μεταξύ “ανοσίας της αγέλης” και εμβολιαστικής κάλυψης (θυμηθείτε την Βρετανία και την Σκανδιναβία).

Οι κυβερνήσεις κάνουν σφάλματα. Πολλές φορές με θλιβερά κόστη για τις κοινωνίες. Όπως εδώ στην χώρα μας με τις εκατόμβες θανάτων να επιμένουν. Αλλά καμία κυβέρνηση δεν θέλει να σκοτώνει τους πολίτες. Και πάντως τις κυβερνήσεις τις εκλέγουμε και τις κρίνουμε. Οι επιστήμονες δεν εκλέγονται. Σφάλματα γίνονται και από αυτούς, στην προσπάθεια τους να ερευνήσουν ό,τι δεν ξέρουν, να το μάθουν και να μας προσφέρουν λύσεις. Αυτούς, λοιπόν, οφείλουμε να εμπιστευόμαστε. Μόνο τον Θεό δεν μπορούν να ανακαλύψουν. Σ’ Αυτόν, όλοι απλά προσευχόμαστε.