Παράνομη μετανάστευση: Οι βολεμένες ελίτ και οι τοπικές κοινωνίες
08/08/2025
Η “αλληλεγγύη” έχει γίνει το σύνθημα της εποχής μας, ένας ηθικός φάρος που φωτίζει τις πολιτικές για την παράνομη μετανάστευση. Όμως, ενώ οι ελίτ κηρύττουν την πολυπολιτισμικότητα από τα γραφεία τους, οι τοπικές κοινωνίες καλούνται να σηκώσουν το βάρος των συνεπειών: κοινωνική πόλωση, οικονομική πίεση και πολιτισμικές εντάσεις.
Είναι οι υπέρμαχοι της “αλληλεγγύης” απλώς αφελείς, ή μήπως η απομόνωσή τους από την πραγματικότητα κρύβει μια βαθύτερη αδιαφορία για τις τοπικές κοινωνίες που υποφέρουν; Χωρίς να καταφεύγουμε σε συνωμοσίες, οφείλουμε να δούμε πώς οι πολιτικές αυτές για την παράνομη μετανάστευση επιβαρύνουν δυσανάλογα τις τοπικές κοινωνίες, ενώ οι αρχιτέκτονές τους παραμένουν στο απυρόβλητο. Η μαζική μετανάστευση έχει μεταμορφώσει τη Δύση. Σύμφωνα με την Eurostat, το 2022 η ΕΕ δέχθηκε 2.400.000 αιτήσεις ασύλου, ενώ οι ΗΠΑ αντιμετώπισαν πρωτοφανείς ροές στα νότια σύνορά τους.
Οι συνέπειες, όμως, δεν κατανέμονται ομοιόμορφα. Περιοχές όπως το Μάλμε στη Σουηδία ή το Μολενμπέκ στις Βρυξέλλες έχουν μετατραπεί σε γκέτο, με την εγκληματικότητα να αυξάνεται κατά 30% στη Σουηδία από το 2015, σύμφωνα με το Σουηδικό Συμβούλιο Πρόληψης Εγκλήματος. Αλλά και στην Ελλάδα, νησιά όπως η Λέσβος και η Χίος έχουν δει τις τοπικές οικονομίες τους να πιέζονται από τη μαζική άφιξη μεταναστών, με τον τουρισμό να υποχωρεί και την κοινωνική συνοχή να δοκιμάζεται. Οι κάτοικοι αυτών των περιοχών, κατά κανόνα μικρομεσαία στρώματα, καλούνται να διαχειριστούν τις προκλήσεις της ενσωμάτωσης, χωρίς επαρκή υποστήριξη από το κράτος ή τις ελίτ που σχεδιάζουν τις πολιτικές αυτές.
Οι υπέρμαχοι της “αλληλεγγύης” (πολιτικοί, ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι και καλλιτέχνες) συχνά ζουν μακριά από τις γειτονιές που επηρεάζονται από την παράνομη μετανάστευση. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εύπορες περιοχές, από το Κολωνάκι μέχρι το Μανχάταν, παραμένουν ανεπηρέαστες από τις συνέπειές της. Η ειρωνεία είναι οδυνηρή: όσοι κηρύττουν την πολυπολιτισμικότητα από πολυτελή συνέδρια ή τηλεοπτικά πάνελ σπάνια αντιμετωπίζουν τις συνέπειες αυτών που υποστηρίζουν, την αύξηση της εγκληματικότητας και την κοινωνική δυσπιστία που βιώνουν οι τοπικές κοινότητες.
Από την αλληλεγγύη στον διχασμό
Η απόσταση αυτή δεν είναι μόνο γεωγραφική, αλλά και ιδεολογική: οι ελίτ φαίνονται να προτιμούν την ηθική αυτοϊκανοποίηση από την αντιμετώπιση των πραγματικών προβλημάτων. Πώς γίνεται να μην βλέπουν ότι η κακοδιαχείριση της μετανάστευσης τροφοδοτεί την κοινωνική πόλωση και την ραγδαία αύξηση της εγκληματικότητας; Η αποτυχία ενσωμάτωσης δεν είναι μόνο ζήτημα πόρων, αλλά και πολιτικής βούλησης.
Μελέτες του Pew Research Center δείχνουν ότι το 24% των μουσουλμάνων στην Ευρώπη θεωρούν τις δυτικές αξίες ασυμβίβαστες με τις δικές τους, ενώ η αύξηση επιθέσεων, έχουν πυροδοτήσει την ισλαμοφοβία. Οι τοπικές κοινωνίες, που βιώνουν αυτές τις εντάσεις, αισθάνονται εγκαταλελειμμένες από τις ελίτ, οι οποίες συνεχίζουν να κηρύττουν την “αλληλεγγύη”, χωρίς να προτείνουν βιώσιμες λύσεις. Είναι άραγε τυχαίο ότι η κοινωνική δυσπιστία οδηγεί σε αυταρχικές αντιδράσεις, όπως η απαίτηση για αυξημένη επιτήρηση ή περιορισμό ελευθεριών; Οι πολιτικές αυτές, αντί να ενώνουν, σπέρνουν τον διχασμό, αφήνοντας τις τοπικές κοινωνίες να πληρώνουν το τίμημα της ιδεολογικής αφέλειας.
Η “αλληλεγγύη” που διαφημίζεται από τις προοδευτικές ελίτ δεν είναι δωρεάν. Το κόστος της πέφτει δυσανάλογα στις τοπικές κοινωνίες, που καλούνται να διαχειριστούν τις συνέπειες της παράνομης μετανάστευσης. Αν οι υπέρμαχοι της πολυπολιτισμικότητας συνεχίσουν να κρύβονται πίσω από ηθικολογικά συνθήματα, αγνοώντας την πραγματικότητα, θα τροφοδοτήσουν περαιτέρω όχι μόνο την κοινωνική πόλωση, αλλά και την άνοδο αυταρχικών δυνάμεων.
Η λύση δεν βρίσκεται στον αποκλεισμό του “άλλου”, αλλά σε πολιτικές που ισορροπούν μεταξύ ανθρωπισμού και ευθύνης. Οι τοπικές κοινωνίες δεν μπορούν να συνεχίσουν να πληρώνουν το τίμημα της αδιαφορίας των ελίτ. Είναι καιρός οι υπέρμαχοι της “αλληλεγγύης” να κατέβουν από το εγωϊστικό συννεφάκι τους και να κοιτάξουν την πραγματικότητα κατάματα.