Ποια είναι τα ακριβότερα φάρμακα στον κόσμο

Τα φάρμακα για “ορφανά νοσήματα”, δηλαδή για εξαιρετικά σπάνιες νόσους, ήταν πάντα ακριβά, όπως όμως ήταν και παραμένουν τα φάρμακα για κακοήθειες, που δεν είναι διόλου σπάνιες. Η περίπτωση του βρέφους στην Κρήτη, το οποίο για το σπάνιο νόσημά του χρειάσθηκε φάρμακο των δύο εκατομμυρίων ευρώ, φέρνει στην επιφάνεια το πρόβλημα με τον καθορισμό τιμών σε σκευάσματα, που είναι είτε σωτήρια για τη ζωή, είτε απαραίτητα για να μείνει ζωντανή η ελπίδα της βελτίωσης.

Όσον αφορά στο συγκεκριμένο περιστατικό, πρόκειται για ένα αγοράκι ενέα μηνών με νωτιαία μυϊκή ατροφία, το οποίο νοσηλευόταν στο Βενιζέλειο Νοσοκομείο. Η άμεση κινητοποίηση στα τέλη Αυγούστου οδήγησε στη χορήγηση του σκευάσματος και το βρέφος έλαβε ήδη εξιτήριο. «Σε αυτό το νόσημα η έγκαιρη διάγνωση και λήψη θεραπευτικής αγωγής είναι σωτήρια», είπε η διοικήτρια 7ης Υγειονομικής Περιφέρειας Κρήτης, Λένα Μπορμπουδάκη.

«Κινητοποιήθηκε όλος ο μηχανισμός. Συνεννοήθηκα με το υπουργείο Υγείας και πήραμε αμέσως την απόφαση να εγκριθεί το σκεύασμα και πολύ γρήγορα ήρθε στην Κρήτη, χορηγήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου και το βρέφος την επόμενη μέρα πήρε εξιτήριο», είπε η ίδια. Το φάρμακο έχει άδεια κυκλοφορίας σε 40 χώρες, αλλά όπως ανέφερε στις διαμαρτυρίες της και η Ιρλανδία, για τα 25 παιδιά που έχουν παρουσιάσει το νόσημα στη χώρα, θα χρειάζονταν μέσα σε μία πενταετία 20 εκατομμύρια ευρώ. Η εταιρεία απάντησε ότι αυτές είναι οι τιμές για όλες τις χώρες της ΕΕ και το θέμα έκλεισε.

Η λίστα με τα πανάκριβα φάρμακα περιλαμβάνει κυρίως σκευάσματα που χορηγούνται ενδονοσοκομειακά. Το Zolgensma της Novartis, γονιδιακή θεραπεία για την νωτιαία μυϊκή ατροφία, έχει “κοστολογηθεί” στα 1,8 εκατομμύρια ευρώ. Το άλλο σκεύασμα για την ίδια νόσο είναι το Spinraza της Biogen που στοιχίζει 633.000 ευρώ τον πρώτο χρόνο και εν συνεχεία 316.000 ευρώ ετησίως για το υπόλοιπο της ζωής του ασθενούς, δηλαδή ισοβίως.

Στη λίστα με τα πανάκριβα φάρμακα είναι και ένα της αμερικανικής εταιρίας Eiger Biopharmaceuticals  για ένα σπανιότατο σύνδρομο πρόωρης γήρανσης (προγηρία) και στοιχίζει ένα εκατομμύριο ευρώ. Επίσης ένα σκεύασμα για το νευροβλάστωμα (καρκίνος στο συμπαθητικό νευρικό σύστημα) στοιχίζει 880.000 ευρώ, είναι της αμερικανικής φαρμακευτικής Y-mAbs. Πανάκριβο και το σκεύασμα για ένα σπάνιο σύνδρομο λιποδυστροφίας, το οποίο στοιχίζει 750.000 το χρόνο.

Η δεκάδα της ακρίβειας

Στα πρώτα δέκα σε ακρίβεια είναι και η γονιδιακή θεραπεία για σπάνιο σύνδρομο τύφλωσης. Κοστίζει στα νοσοκομεία 730.000 ευρώ και το κατασκευάζει μια αμερικανική εταιρεία θυγατρική της Roche. Στην πρώτη δεκάδα σε ύψος τιμής είναι και ο χημειοθεραπευτικός παράγοντας πραλατρεξάτη για μια σπάνια μορφή πολύ επιθετικού μη Χότζκιν λεμφώματος (670.000 ευρώ) της εταιρείας Allos Therapeutics.

Σε συνέντευξή του προς τους New York Times ο εκπρόσωπος της τελευταίας εταιρείας, είπε το εξής: «Αυτά τα φάρμακα μην τα λογαριάζετε σε ετήσια βάση. Πρόκειται για πολύ επιθετική μορφή κακοήθειας και ο ασθενής κερδίζει δύο-τρεις μήνες ζωής, άρα το κόστος είναι μόνο 60.000 δολάρια συνολικά και, κατά συνέπεια, έρχεται πολύ φθηνότερα αν αναχθεί σε ετήσια βάση σε σύγκριση με άλλες αντίστοιχες θεραπείες που κρατάνε ένα χρόνο. Η εταιρεία μας επιπλέον δεν έχει άλλο σκεύασμα στην αγορά και επένδυσε πολλά για την παρασκευή του συγκεκριμένου φαρμάκου».

Ένα άλλο σκεύασμα για σπάνια μορφή παιδικής λευχαιμίας κοστίζει 30.000 ευρώ την εβδομάδα! Η εταιρεία που το διαθέτει προβάλλει παρεμφερή αιτιολογία: «Μα το φάρμακό μας χορηγείται μόνον για δύο εβδομάδες και το κόστος είναι μικρό αν αναχθεί σε ετήσια βάση». Η ίδια εταιρεία, με το λογιστικό σκεφτικό της ανάλυσης κατ’ έτος, χρεώνει “μόνον” 4.700 ευρώ την εβδομάδα για ένα άλλο σκεύασμα που πουλάει για την χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία. Η θεραπεία αυτή κρατάει πολλές εβδομάδες, οπότε το συνολικό κόστος φτάνει στα «συνήθη επίπεδα χρέωσης».

Η GlaxoSmithKline χρεώνει 93.000 ευρώ την εξάμηνη θεραπεία με το σκεύασμά της για την ίδια νόσο. Για άλλα σύνδρομα που καταστρέφουν αποκλειστικά τα ερυθρά αιμοσφαίρια, οι θεραπείες στοιχίζουν 630.000 ευρώ το χρόνο. Οι φαρμακοβιομηχανίες έχουν το όντως βάσιμο επιχείρημα ότι με χαμηλές τιμές φαρμάκων δεν μπορούν να προχωρήσουν σε έρευνες για ανάπτυξη σκευασμάτων, ειδικά για σπάνια νοσήματα που εκ των πραγμάτων αποφέρουν λίγα κέρδη, επειδή είναι λίγοι οι “πελάτες”.

Έλλειψη πανεπιστημιακής έρευνας

Όμως αυτό το επιχείρημα ευσταθεί μόνον σε έναν κόσμο αποκλειστικά κερδοσκοπικό, που έχει αποδεχθεί ότι οι πανεπιστημιακοί λειτουργοί ερευνητές είναι ανύπαρκτο είδος. Οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο έχουν σηκώσει τα χέρια ψηλά ως προς την έρευνα στους πανεπιστημιακούς χώρους, με εξαίρεση τα λιγοστά σοσιαλιστικά κράτη.

Στα περισσότερα δυτικά κράτη λαμβάνεται σχεδόν ως φυσικό δεδομένο ότι η έρευνα “ανήκει” στον ιδιωτικό τομέα. Όμως, οι εξωφρενικές τιμές των φαρμάκων τελικά στοιχίζουν πάρα πολλά χρήματα στο δημόσιο και ίσως ήταν πιο λογικό αυτά τα κονδύλια να ρίχνονταν στη δημόσια ή πανεπιστημιακή έρευνα, παρά να επιδοτούν κάθε χρόνο την ιδιωτική φαρμακοβιομηχανία για σκευάσματα. Τα φάρμακα έχουν μηδαμινό παρασκευαστικό κόστος, αλλά κοστολογούνται με μυθικά ποσά «για να καλυφθεί το κόστος της μακροχρόνια έρευνας».

Γιατί όμως όλοι οι ερευνητές πρέπει να απορροφούνται αμαχητί από τον ιδιωτικό τομέα; Και γιατί τα πανεπιστήμια, όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, και κυρίως σε χώρες με μεγάλες οικονομικές δυνατότητες, δεν κάνουν την ερευνητική δουλειά που θεωρητικά έπρεπε να κάνουν; Κατά καιρούς ακούγονται όμορφα νέα από φάρμακα που ερευνούν και δοκιμάζουν πανεπιστημιακά εργαστήρια, ακόμα και στην μικρή Ελλάδα μας. Όμως, είναι ελάχιστα.

Το πρόβλημα είναι ηθικά βαρύτερο για χώρες, σαν την Ελλάδα που παρέχουν δωρεάν παιδεία και ουσιαστικά σπουδάζουν τους βιοχημικούς, τους γενετιστές και όλες τις συναφείς ερευνητικές ειδικότητες τσάμπα, από το βαλάντιο του φορολογούμενου. Γιατί είναι τόσο ασυζητητί αποδεκτό να σπουδάζει κάποιος δωρεάν με τα λεφτά του πολίτη και μετά να πηγαίνει στον ιδιωτικό τομέα και να του χρεώνει χρυσάφι όσα φάρμακα είσαι σε θέση να ανακαλύψει, επειδή τον σπούδασε ουσιαστικά ο ασθενής;