Ποιες είναι οι γκρίζες γραμμές της συμφωνίας για το πράσινο διαβατήριο

Η συμφωνια που επιτεύχθηκε πριν από δύο ημέρες ανακοινώθηκε λεπτομερώς πλέον και όπως προκύπτει, θα παίρνουν “πιστοποιητικό Covid” (το πρώην “πράσινο διαβατήριο”) ακόμα και όσοι έχουν κάνει απλώς ένα rapid test ή έχουν λάβει μόνον την πρώτη δόση του εμβολίου. Στην Ινδία και σε ευρωπαϊκές χώρες ήδη εκδίδουν πιστοποιητικά και μόνο με μία δόση (όχι μονοδοσικών εμβολίων, αλλά εμβολίων των δύο δόσεων).

Η Ελλάδα και κάθε κράτος-μέλος μπορούν να διαφοροποιηθούν ως προς την καραντίνα και τα αναγκαία τεστ για κάθε ταξιδιώτη, καθώς πρόκειται για εισήγηση, όμως τυχόν διαφοροποιήσεις, θα πρέπει να αιτιολογούνται. Η συμφωνία αιτιολογεί το “σκόντο” στο να δίνει πιστοποιητικό ακόμα και με μια δόση, με το ότι κάποια κράτη (η Ιταλία βασικά) θεωρούν ότι πολλοί έχουν πάρει μόνον τη μία δόση και δεν έπρεπε να αποκλεισθούν από το πιστοποιητικό.

Πολλές χώρες είχαν ενστάσεις (π.χ. η Γερμανία) επειδή φοβάται –και δικαίως– την ινδική μετάλλαξη. Με αυτό το άνοιγμα για μόνον μια δόση και με το απλό rapid test είναι εύκολο να διαφύγουν ως φορείς Ευρωπαίοι που προτού π.χ. έρθουν για διακοπές στην Ελλάδα, πήγαν για μια εβδομάδα στην Ινδία ή στην Τουρκία.

Η ΕΕ ως αιτιολογία για την αποδοχή της μιας δόσης αναφέρει και ότι «οι έρευνες δείχνουν πως ο εμβολιασμός σπάζει τον κύκλο της μετάδοσης», παρότι οι έρευνες αφορούν μόνον πλήρως εμβολιασθέντες. Σε άλλο σημείο αντιφάσκει, καθώς αναφέρει ότι «αναμένονται πληρέστερα στοιχεία για το κατά πόσον οι εμβολιασθέντες μεταδίδουν τον ιό». Η αρχική πρόταση ήταν να δίνεται πιστοποιητικό (που να απαλλάσσει από καραντίνα και τεστ) μόνον σε όσους είχαν κάνει και τη δεύτερη δόση και μάλιστα εάν είχαν παρέλθει 15 ημέρες από αυτήν, ενώ πολλοί επέμειναν τα rapid test να αποκλεισθούν, κάτι που δεν έγινε.

Ζητήματα κόστους

Για το ότι δίνει πιστοποιητικό και συνιστά ουσιαστικά να μην τηρείται καραντίνα ή τεστ, ακόμα και με ένα απλό rapid test (που υπολείπεται περίπου 20% σε αξιοπιστία από τον μοριακό έλεγχο), η αιτία είναι οικονομική: το υψηλό κόστος του μοριακού ελέγχου και η ανάγκη να τονωθεί ο τουρισμός ως βασική πηγή εισοδήματος για πολλές χώρες. Το «ψηφιακό πιστοποιητικό COVID της ΕΕ» προβλέπεται να χορηγείται σε όσους έχουν εμβολιασθεί (γενικώς) ή έχουν αρνητικό PCR τεστ ή έχουν αρνητικό rapid test ή έχουν αναρρώσει από νόσο.

Θα έχει ισχύ από την 1η Ιουλίου και δεν θεωρείται ταξιδιωτικό έγγραφο, ώστε να μην γίνονται διακρίσεις εις βάρος μη εμβολιασθέντων. Η συμφωνία συστήνει στα κράτη-μέλη να διασφαλίσουν ότι τα τεστ (που αποτελούν προϋπόθεση για μη εμβολιασθέντες) προσφέρονται σε χαμηλή τιμή και ότι είναι προσιτά σε όλους τους πολίτες, ενώ παράλληλα η Κομισιόν δεσμεύθηκε να συμβάλει με 100 εκατ. ευρώ προς τα κράτη, για την αγορά τεστ.

Οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούν να αποφασίσουν αν οι τουρίστες με το πιστοποιητικό θα πρέπει να μείνουν σε καραντίνα ή να υποβληθούν σε νέα τεστ, αλλά «συνιστάται να απόσχουν από επιπρόσθετους ταξιδιωτικούς περιορισμούς όπως η καραντίνα και τα τεστ, εκτός και αν αυτό είναι απαραίτητο για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας στην επικράτειά τους».

Εάν ένα κράτος-μέλος θέλει να εισάγει περιορισμούς, θα πρέπει να ενημερώσει τα άλλα κράτη-μέλη και την Κομισιόν αν είνια δυνατόν 48 ώρες νωρίτερα (πριν την επιβολή νέων περιορισμών). Θα πρέπει επίσης το κράτος να δίνει εξηγήσεις για τους περιορισμούς και να αναλύει τους λόγους, τον στόχο του, το πλάνο του, την έναρξη των μέτρων και την διάρκειά τους. Κάθε κράτος θα πρέπει να ενημερώνει το κοινό 24 ώρες πριν από την λήψη των μέτρων.

Για μια περίοδο ενάμιση μήνα, οι πολίτες που τα πιστοποιητικά τους εκδόθηκαν πριν από την 1η Ιουλίου θα μπορούν να ταξιδέψουν την ΕΕ με αυτά χωρίς περιορισμούς. Αν κάποιο κράτος-μέλος δεν είναι ακόμα σε θέση να εκδώσει πιστοποιητικά με την συμφωνημένη μορφή, έχει περιθώριο προσαρμογής έξι εβδομάδων στην διάρκεια των οποίων θα γίνονται δεκτά και πιστοποιητικά άλλης μορφής πέραν της νέας συμφωνημένης στην ΕΕ. Εν συνεχεία, όμως, θα γίνονται δεκτά μόνον τα ομοιογενή πιστοποιητικά που συμφωνήθηκαν.

Τι θεωρείται πράσινο πιστοποιητικό

Τα κράτη-μέλη υποχρεούνται να δέχονται ως πιστοποιητικό όποιο έγγραφο ή ψηφιακό ντοκουμέντο αφορά σε  εμβόλια που έχουν λάβει έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Προτείνεται τα κράτη-μέλη να έχουν την δυνατότητα να αποδέχονται και πιστοποιητικά εμβολιασμού για εμβόλια που έχουν εγκριθεί μόνον σε τοπικό επίπεδο ή έχουν ολοκληρώσει την διαδικασία έκτακτης έγκρισης στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Όσον αφορά στα τεστ θα γίνονται δεκτά  αυτά που διενεργήθηκαν με μοριακό έλεγχο (PCR) και τα τεστ αντιγόνου με rapid test. Όσοι όμως έχουν αναρρώσει από ασθένεια, θα πρέπει να έχουν αρνητικό μοριακό έλεγχο και όχι απλώς rapid test. Για τα προσωπικά δεδομένα, κατόπιν επιμονής της Ευρωβουλής ότι συνιστούν ιατρικά δεδομένα και πρέπει να διατίθενται μόνον από υπηρεσίες υγείας, παρά την επιμονή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, συμφωνήθηκε να μην μπουν σε διεθνές, πανευρωπαϊκό αρχείο δεδομένων για άλλες χρήσεις.

Η απόφαση αφήνει στην ευχέρεια των κρατών να χρησιμοποιείται το πιστοποιητικό και σε άλλους χώρους στην επικράτειά τους, π.χ. για συναυλίες, μουσεία, κινηματογράφους κ.λπ. Στο πιστοποιητικό περιλαμβάνονται και μη μέλη της ΕΕ, όπως η Νορβηγία, η Ελβετία, η Ισλανδία και το Λιχτενστάιν.Tο πιστοποιητικό τρίτων χωρών θα γίνεται επίσης δεκτό υπό όρους, που δεν αποσαφηνίζονται πλήρως, καθώς αναφέρεται ότι θα γίνονται δεκτά από χώρες που ήδη έχουν συνεργασθεί με την ΕΕ επί του θέματος.

Στο πιστοποιητικό εκτός από το ονοματεπώνυμο και την ημερομηνία γέννησης, αναγράφεται  η ονομασία του σκευάσματος του εμβολίου, το πότε έγινε η πρώτη δόση και πότε έγινε (ή πότε θα γίνει) η δεύτερη δόση, χώρα εμβολιασμού, αρχή που εξέδωσε το πιστοποιητικό (π.χ. νοσοκομείο ή ιδιώτης γιατρός), πότε νόσησε κάποιος αν έχει πιστοποιητικό ως αναρρώσας από τη νόσο, πότε και πού έκανε τεστ και ποιο τεστ έκανε αν εκδίδει πιστοποιητικό με βάση αρνητικό τεστ. Στους αναρρώσαντες πρέπει να μην έχουν παρέλθει 6 μήνες από το πρώτο θετικό τεστ τους.