Ποιο αντιγριππικό εμβόλιο από τα έξι να κάνω;

Εφέτος κυκλοφορούν για πρώτη φορά νέου τύπου εμβόλια στην Ελλάδα, τα οποία εγκρίθηκαν ως πιο αποτελεσματικά για την τρίτη ηλικία. Όμως με τον καβγά του προέδρου της φαρμακοβιομηχανίας ΒΙΑΝΕΞ Δημήτρη Γιαννακόπουλου αλλά και των φαρμακοποιών με την αναπληρώτρια υπουργό Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη ως προς την συνταγογράφηση, για το εμβόλιο πέρασαν απαρατήρητες σημαντικές λεπτομέρειες για την σύνθεση των νέων εμβολίων. Υπενθυμίζεται ότι η κ. Αγαπηδάκη ανακοίνωσε ότι όλα τα εμβόλια πρέπει να συνταγογραφούνται, ο κ. Γιαννακόπουλος εξεμάνη δημοσίως, η απόφαση ανακλήθηκε και όλα τα εμβόλια θα διατίθενται πλέον δωρεάν χωρίς συνταγή, εκτός των ακριβών που προορίζονται για την τρίτη ηλικία και για τα οποία θα απαιτείται συνταγή.

Δεν έχει ειπωθεί τι θα ισχύσει για τους νεότερους που βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή είτε λόγω ειδικότερων νοσημάτων είτε λόγω φαρμακευτικής αγωγής. Απομένει να διευκρινισθεί αν θα μπορούν και εκείνοι να λάβουν τα νέα, σχετικά ισχυρότερα εμβόλια χωρίς συνταγή, αλλά και αν ενδείκνυται να τα λάβουν, καθώς και πότε ακριβώς –ειδικά όσοι ακολουθούν χημειοθεραπευτικά σχήματα.

Να αναφέρουμε πάντως, ότι η διαφορά στην αποτελεσματικότητα ακόμα και των σχετικά ισχυρών φετινών εμβολίων, είναι αρκετά αλλά όχι θεαματικά υψηλότερη των “κλασικών”. Οπότε όσοι εμβολιάζονται με οιοδήποτε εμβόλιο -κλασικό ή νεότερο- καλό είναι να προσέχουν και να μη συμπεριφέρονται χαλαρά, με την ψευδαίσθηση ότι είναι άτρωτοι λόγω εμβολιασμού. Τα κλασικά εμβόλια είναι από πολλά χρόνια γνωστό ότι έχουν κάπως περιορισμένη αποτελεσματικότητα (35%-70%) και μάλιστα πέρσι στις ΗΠΑ ούτε τα τετραδύναμα (με τέσσερα στελέχη) δεν “έπιασαν” τα στελέχη που τελικά κυκλοφόρησαν, οπότε η αποτελεσματικότητα μειώθηκε στο 16%.

Θεωρείται ότι αυτή η αποτυχία δεν ήταν πλήρης και ότι ο αντιγριπικός εμβολιασμός μείωσε τουλάχιστον τους θανάτους και τη βαριά νόσηση, όμως προβληματίζονται όλοι για την μειωμένη απόδοση των εμβολίων. Στις ΗΠΑ ολοκληρώνονται εν τω μεταξύ οι έρευνες και για αντιγριπικό εμβόλια με τεχνολογία μRNA σαν του εμβολίου της Pfizer και της Moderna για τον Covid. Τα αποτελέσματα μέχρι στιγμής δεν είναι εντυπωσιακά και γενικά ο περισσότερος κόσμος δείχνει μια προτίμηση στα κλασικά εμβόλια, παρότι γνωρίζει ότι δεν έχουν την ίδια “απόδοση”.

Προς το παρόν οι αρμόδιοι φαρμακευτικοί φορείς στην Ευρώπη έδωσαν άδεια κυκλοφορίας μόνον σε δύο νέα και σχετικά ισχυρά εμβόλια. Το ένα περιέχει τετραπλάσια δόση δραστικής ουσίας από το σύνηθες και το άλλο περιέχει μεν την συνήθη δόση, αλλά και έναν “ενισχυτή” ή διεγέρτη του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτά τα δύο προορίζονται για τους ηλικιωμένους, επειδή εξαιτίας των υποκείμενων νοσημάτων τους αλλά και της φυσικής μείωσης της αντίστασης του ανοσοποιητικού τους λόγω ηλικίας, δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στα κλασικά εμβόλια.

Ποια θα διατεθούν

Τα εμβόλια που θα κυκλοφορήσουν στην Ελλάδα είναι συνολικά έξι και είναι όλα τετραδύναμα, δηλαδή “ξυπνούν” τον οργανισμό για να αρχίσει να παράγει αντισώματα εναντίον τεσσάρων στελεχών της γρίπης. Υπενθυμίζεται και πάλι όμως ότι κάθε χρόνο κυκλοφορούν πάνω από εκατό στελέχη. Τα τέσσερα που μπαίνουν στα εμβόλια κάθε καλοκαίρι, κρίνονται από τους ειδικούς απλώς πιθανότερο να κυριαρχήσουν στο βόρειο ημισφαίριο τον ερχόμενο χειμώνα.  Τα έξι εμβόλια αναγράφουν όλα QIVe (Qquadrivalent Vaccine, δηλ. τετραδύναμο),  το καθένα περιέχει συνολικά 60 μικρογραμμάρια δραστικής ουσίας, εκτός από το Efluelda που περιέχει 240, και είναι τα εξής:

• Vaxigrip Tetra QIVe 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 6 μηνών και πάνω. Παρασκευάζεται από την γαλλική πολυεθνική Sanofi
• Fluarix Tetra QIVe 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 6 μηνών και πάνω. Παρασκευάζεται από τη βρετανική πολυεθνική GlaxoSmithKline.
• Influvac – subUnit Tetra QIVe 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 6 μηνών. Παρασκευάζεται από τις αμερικανικές Mylan και Viatris.
• Flucelvax Tetra QIVc 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 2 ετών. Παρασκευάζεται από το ολλανδικό “υποκατάστημα” της πολυεθνικής Seqirus η οποία το 2014 αγόρασε το αντιγριπικό (και την αλυσίδα παραγωγής του) από την Novartis προς περίπου 300 εκατ. ευρώ.
• Efluelda QIV-HD 60 mcg από κάθε αντιγόνο, από 60 ετών και πάνω. Παρασκευάζεται από την γαλλική Sanofi.
• Fluad Tetra aQIV 15 mcg από κάθε αντιγόνο + ανοσοενισχυτικό MF59, από 65 ετών και άνω. Παρασκευάζεται από την πολυεθνική Seqirus

Το Efluelda περιέχει τετραπλάσια δόση, ώστε να προκαλέσει μεγαλύτερη αντίδραση του ανοσοποιητικού και να παραχθούν περισσότερα αντισώματα. Το Fluad Tetra περιέχει τη συνήθη δόση αλλά και την ενισχυτική ουσία MF59, που διεγείρει το ανοσοποιητικό ώστε να αντιδράσει πιο έντονα, με στόχο να παραχθούν περισσότερα αντισώματα. Αυτά τα δύο που προορίζονται για την τρίτη ηλικία, ίσως επειδή είναι ακριβότερα (28 και 52 ευρώ αντίστοιχα η τιμή τους), θα συνταγογραφούνται.

Η χημική ουσία MF59 είχε ανευρεθεί για πρώτη φορά σε μεγάλη ποσότητα σε συκώτι καρχαρία και υπάρχει δηλαδή στη φύση, αλλά πλέον παρασκευάζεται εργαστηριακά και περιέχει συνήθως και άλλες ουσίες ως έκδοχα τρόπον τινά, επειδή το σκουαλένιο –η κυρίως δραστική ουσία– δεν αποδίδει επαρκώς μόνη της, χωρίς αυτά. Ο μηχανισμός με τον οποίο το σκουαλένιο με τα έκδοχα διεγείρουν το ανοσοποιητικό δεν είναι απολύτως σαφής.

Οι νεότεροι που βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή ή όσοι πάσχουν από αυτοάνοσα και έχουν, κατά συνέπεια, ήδη ιδιόρρυθμο ανοσοποιητικό σύστημα, θα πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό που τους παρακολουθεί για το ποιο εμβόλιο πρέπει να προτιμήσουν. Όσοι πάσχουν από αυτοάνοσα, πρέπει να συμβουλεύονται ρευματολόγο. Περισσότερα στοιχεία για τα έξι εμβόλια μπορείτε να διαβάσετε όσον αφορά το Elfluelda εδώ, και εδώ, για το  Fluad Tetra εδώ, για το Flucelvax Tetra εδώ, για το Influvac sub-unit Tetra εδώ και εδώ, για το Fluarix Tetra εδώ και εδώ, και τέλος,για το Vaxigrip Tetra εδώ.

Ποιοι πρέπει να εμβολιάζονται

Σύμφωνα με όσα αναφέρει η εγκύκλιος για τον αντιγριπικό εμβολιασμό 2023 – 2024, τα νεότερα εμβόλια «έχουν ικανοποιητικό προφίλ ασφάλειας και, παρότι η συχνότητα ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν μεγαλύτερη απ’ ό,τι μετά τον εμβολιασμό με συμβατικό εμβόλιο γρίπης, στο σύνολό της ήταν χαμηλή». Αυτό σημαίνει ότι ίσως οι περισσότεροι νιώσουν περισσότερα συμπτώματα από όσα άλλες χρονιές. Οι οδηγίες της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών (ΕΕΕ), πάντως, τονίζουν πως παρότι τα νέου τύπου εμβόλια προτιμώνται στα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω έναντι του συμβατικού εμβολίου γρίπης, στην περίπτωση που δεν υπάρχει διαθεσιμότητα, ο αντιγριπικός εμβολιασμός δεν πρέπει να καθυστερεί και συνιστάται να διενεργείται με οποιοδήποτε εμβόλιο.

Η ΕΕΕ συνιστά ειδικότερα για τα άτομα 75 ετών και άνω λόγω ανοσογήρανσης να εμβολιάζονται με τα προαναφερόμενα ενισχυμένα εμβόλια. Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας και την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών οι ομάδες για τις οποίες συστήνεται να κάνουν το αντιγριπικό εμβόλιο είναι όλοι οι πολίτες άνω των 60 ετών καθώς και παιδιά (από 6 μηνών) που έχουν προβλήματα υγείας και ενήλικες με χρόνια νοσήματα ή επιβαρυντικούς παράγοντες υγείας. Τα νοσήματα αυτά είναι χρόνιες πνευμονοπάθειες, καρδιακές νόσοι, ανοσοκαταστολή κληρονομική ή επίκτητη, δρεπανοκυτταρική αναιμία και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες, ο διαβήτης ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα.

Επίσης πρέπει να εμβολιάζονται άτομα με χρόνια νεφροπάθεια, χρόνιες παθήσεις ήπατος, νευρολογικά-νευρομυϊκά νοσήματα, σύνδρομο Down, οι έγκυες, οι λεχώνες και οι θηλάζουσες, άτομα με  νοσογόνο παχυσαρκία (Δείκτη Μάζας Σώματος >40Kg/m2) και παιδιά με ΔΜΣ >95ηΕΘ. Επίσης παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα), τα άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν ή διαβιούν με άτομα τα οποία πάσχουν από υποκείμενο νόσημα που αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών της γρίπης, καθώς και “κλειστοί πληθυσμοί” (σχολές με εσωτερικούς, νεοσύλλεκτοι, ιδρύματα χρονίως πασχόντων και μονάδες φιλοξενίας ηλικιωμένων, φυλακές, δομές μεταναστών). Επίσης γιατροί και νοσηλευτές, άστεγοι, κτηνίατροι, πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, εκτροφείς και σφαγείς.

Τα παιδιά

Tα μωρά έτσι κι αλλιώς παίρνουν το εξαδύναμο εμβόλιο που περιέχει και αντιγριπικό. Άνω των 6 μηνών παίρνουν επίσης επαναληπτική ή αναμνηστική δόση του εξαδύναμου. Για το αν ένα παιδάκι πρέπει εν συνεχεία να κάνει ή όχι το αντιγριπικό, συνεννοείται κάθε γονιός με τον παιδίατρο που εμπιστεύεται. Όσον αφορά τους ενηλίκους που χρειάζονται συνταγογράφηση, για να μην επιβαρυνθούν μπορούν να απευθυνθούν στον “προσωπικό ιατρό” όπου αυτός υπάρχει, αλλά και σε όλες τις δημόσιες δομές, δηλαδή Περιφερειακά Ιατρεία, Πολυδύναμα Περιφερειακά Ιατρεία, ΤΟΜΥ, Κέντρα Υγείας, Δημοτικά Ιατρεία, εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείων και σε συμβεβλημένους ιατρούς με τον ΕΟΠΥΥ.

Για τις ανάγκες κάλυψης του πληθυσμού, τα φαρμακεία εφοδιάζονται φέτος με περίπου 3,8 εκατ. δόσεις. Πέρυσι (2022-2023) εμβολιάστηκαν με το αντιγριπικό εμβόλιο 3.028.000 πολίτες στη χώρα μας, ενώ πρόπερσι (2021-2022) είχαν εμβολιασθεί 3.258.000 πολίτες. Σύμφωνα με την ΕΕΕ το αντιγριπικό εμβόλιο πρέπει να χορηγείται πριν από την έξαρση των κρουσμάτων γρίπης, δεδομένου ότι απαιτούνται περίπου δύο εβδομάδες για την επίτευξη ανοσολογικής απάντησης.

Κατά προτίμηση ο εμβολιασμός θα πρέπει να ολοκληρώνεται τουλάχιστον 4-6 εβδομάδες πριν την έναρξη του ετήσιου επιδημικού κύματος της γρίπης στην Ελλάδα (δηλαδή να γίνεται στα μέσα και μέχρι τέλος Νοεμβρίου). Εντούτοις, ο εμβολιασμός συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της εποχικής γρίπης για άτομα για όσους δεν πρόλαβαν να εμβολιαστούν εγκαίρως.