Πώς υποβαθμίστηκε η 90χρονη Σχολή Δημόσιας Υγείας

Στην Ελλάδα, η ΕΣΔΥ-ΥΣΑ έχει προσφέρει μεγάλο, ανυπολόγιστο όφελος. Βελτίωσε τον πολιτισμό της επιστήμης του ελληνικού κόσμου, εξαλείφοντας την ελονοσία, θέτοντας τη φυματίωση υπό έλεγχο και αυξάνοντας το προσδόκιμο ζωής των Ελλήνων κατά 20 χρόνια, βοήθησε δε, ώστε να συμπεριληφθεί η Ελλάδα στην ένωση των προοδευτικών εθνών. Τώρα, στα 90 μου, με εκπλήσσει το γεγονός ότι δεν έχει γίνει καμία αναφορά από κανέναν πρόεδρο, πρωθυπουργό, υπουργό, γενικό γραμματέα κ.λπ. στην ΕΣΔΥ-ΥΣΑ.

Ωστόσο, εξαιτίας των πολλών χρόνων ενασχόλησής μου με όλα τα ελληνικά θέματα, κάθε έκπληξη εξασθενεί. Πάντως, είναι μια Σχολή, που ιδρύθηκε από τον Βενιζέλο, όταν η υγεία του ελληνικού λαού ήταν χειρότερη από εκείνη της Βραζιλίας. Από ό,τι θυμάμαι άλλωστε, μέσω των διεθνών σχέσεών της, η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, μεταξύ άλλων, προσέφερε και διεπιστημονικές μεταπτυχιακές σπουδές σε αμερικανικά πανεπιστήμια, σε Έλληνες ειδικούς.

Μέσα από τις διεθνείς σχέσεις της, η ΥΣΑ-ΕΣΔΥ προσέφερε στην Ελλάδα, μεταξύ άλλων, μια “πόρτα προς τα Βαλκάνια”, ενώ, όσον αφορά τη διαχείριση καταστροφών, μια “διαφορετική γλώσσα” και αντίστοιχα μοντέλα. Επίσης, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της ΥΣΑ-ΕΣΔΥ, προτάθηκε η ίδρυση μιας ειδικής μονάδας για την παρακολούθηση καταστροφών, καθώς και μεταπτυχιακές σπουδές, ώστε να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα πόρων, ήτοι καταρτισμένων ανθρώπων.

Το 2019, σημειώθηκε μια τραγωδία, όταν οι “πολιτικές δυνάμεις της άγνοιας” έσπρωξαν τελικά την ΥΣΑ-ΕΣΔΥ σε “μαύρη τρύπα απονομιμοποίησης”, χωρίς καμία αντίσταση της ελίτ. Αυτό έγινε κατόπιν κοινοβουλευτικής δράσης και με τις φιλοφρονήσεις της υπουργικής ηγεσίας της κυβέρνησης, στην Παιδεία, την Υγεία και τον Πολιτισμό. Εν τω μεταξύ, στην Ισπανία, στην Ανδαλουσία, οι φωνές της αριστεράς “έσωσαν”, κυριολεκτικά, τη δημόσια υγεία, ενώ ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ είχε υποστηρίξει τη δημόσια υγεία και για την Κροατία.

Γίνεται σαφές ότι η ελίτ της Ελλάδας δεν θεωρούσε τη μοναδική Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας αξιοσήμαντη, ούτε και μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς, πράγμα που επέτρεψε στους πολιτικούς “να τη σκοτώσουν”. Με τόσους πολλούς πολιτικούς, από τον Γεννηματά έως τον Κατρούγκαλο, όπως και δημοσιογράφους κ.ά., ορισμένοι εκ των οποίων έχουν ασχοληθεί με την ΥΣΑ-ΕΣΔΥ, το ζήτημα του ανόητου κλεισίματός της δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα εθνικό “τυφλό σημείο”, και εκεί ακριβώς έγκειται η τραγωδία. Με την πάροδο του χρόνου, η Σχολή αυτή παρέμενε ελλιπής και συνεχώς υπονομευόταν, αλλά, παραδόξως, λειτουργούσε τόσο εκπαιδευτικά, όσο και ερευνητικά, αλλά και υπηρεσιακά.

Η διαχείριση των καταστροφών

Όπως έχει ειπωθεί, σχετικά με τα Τέμπη, από τον Καθηγητή Θεόδωρο Μπάζα, Ανώτερο Μέλος της Σχολής Ιατρικής της Εργασίας, του Βασιλικού Κολεγίου Ιατρών του Λονδίνου, από όποιο πρίσμα κι αν προσεγγίσει κανείς το σιδηροδρομικό ατύχημα, ώστε να το αναλύσει, να το κατανοήσει και συμφιλιωθεί με τη θλιβερή του πραγματικότητα, θα αποτελεί πάντα μια τραγική καταστροφή.

Στην Αθήνα, όπου διαμένω, πολύ πρωί και σχεδόν κάθε μέρα, ενημερώνομαι από το ραδιόφωνο για σοβαρά κυκλοφοριακά προβλήματα, τεράστιες καθυστερήσεις και ατυχήματα, ενώ παράλληλα, στο νου μου παρουσιάζονται εικόνες της Ελλάδας, με ερείπια και συντρίμμια και με δύο βοηθητικές λωρίδες που παραμένουν ερμητικά κλειστές: Η μια οδηγεί προς την πλήρη ανάπτυξη της δημόσιας υγείας και η άλλη προς την κλασική φιλοσοφία. Οι σημάνσεις δε για τους κλειστούς δρόμους φαίνονται πιο καθαρά από ό,τι εκείνες για τις ανοικτές λωρίδες. Άρα τόσο η δημόσια υγεία, όσο και η κλασική φιλοσοφία, απέχουν μακράν από το να είναι αρτιμελείς. Tα διδάγματα, άλλωστε, της Υγειονομικής Σχολής Αθηνών έχουν ήδη απορριφθεί.

Ένας εικοσάχρονος ναυτικός έχασε τη ζωή του, ενώ βρισκόταν εν πλω. Την ίδια στιγμή, καταγράφεται ότι η ευλογιά βρίσκεται σε έξαρση, με χιλιάδες ζώα να έχουν θανατωθεί, προκειμένου να περιοριστεί η διασπορά της. Εξαιτίας αυτών των γεγονότων, νοσταλγώ τα πάλαι ποτέ εξαιρετικά προγράμματα στην Ιατρική της Εργασίας και στην Κτηνιατρική ή και στην εν γένει Δημόσια Υγεία της ΥΣΑ-ΕΣΔΥ, που μεταξύ άλλων επικεντρώνονταν στη διαχείριση καταστροφών. Η βία άλλωστε αποτελεί ένα γνωστικό πεδίο της δημόσιας υγείας (αυτό είχε προταθεί από εμένα), αλλά είναι και τελείως καταδικασμένη από το αξιακό μας σύστημα.

Τόσο η βία στον πόλεμο, όσο και η βία ακόμη και εν ειρήνη, όπως η βία στην οικογένεια και η βία στην κοινότητα. Το κομματικό κράτος αντιμετώπιζε τη δημόσια υγεία με την τακτική “μια στο καρφί και μια στο πέταλο”, ενώ η πνευματική ελίτ σπάνια έπαιρνε τη “νομικά ανάπηρη” ΥΣΑ-ΕΣΔΥ στα σοβαρά. Με την εγκατάλειψη της Ελληνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας από τους πάντες, δεν έτρεχε και δεν τρέχει τίποτα, αυτή είναι η πραγματικότητα. Ωστόσο, έχει ο καιρός γυρίσματα.