Πώς συνδέεται ο κορονοϊός με τον διαβήτη

Ο κορονοϊός γενικά είναι γνωστό ότι έχει χειρότερη εξέλιξη σε όσους πάσχουν ήδη από  διαβήτη, όμως οι έρευνες δείχνουν ότι ακόμα κι αν κάποιος δεν έχει υψηλό σάκχαρο, μπορεί να γίνει διαβητικός όταν μολυνθεί από τον ιό, ακόμα κι αν έχει πολύ νεαρή ηλικία. Νεότερη έρευνα εξηγεί και τους πιθανούς λόγους που ο κορονοϊός κάνει περίπου το 14% των προσβληθέντων, διαβητικούς.

Όμως η διαπίστωση έχει και άλλη παράμετρο: άνθρωποι που καταλήγουν σε ΜΕΘ δηλώνονται συχνά ως ασθενείς που είχαν από πριν αδιάγνωστο διαβήτη, ενώ είναι πλέον πιθανό οι άνθρωποι αυτοί να μην είχαν ποτέ διαβήτη προηγουμένως και να τους τον προκάλεσε ο ιός. Επίσης η επίγνωση αυτή, μπορεί να σώσει ζωές, καθώς νέα παιδιά με διαβητικό γονέα μπορεί να έχουν προδιάθεση για διαβήτη, αλλά να μην τον έχουν εκδηλώσει και να διαγιγνώσκονται απλώς ως φορείς που τους συνιστούν να μείνουν σε καραντίνα.

Έτσι όμως πέθανε μία 16χρονη στη Θήβα (είχε ήδη διαβήτη η μητέρα, που τελικά πέθανε κι εκείνη). Το κορίτσι παρουσίασε ραγδαία επιδείνωση και δεν πρόλαβαν να το σώσουν. Άλλη μία 16χρονη νοσηλεύθηκε σε ΜΕΘ. Και στις δύο περιπτώσεις οι γιατροί αναφέρονταν στο ότι προϋπήρχε αδιάγνωστος διαβήτης. Όμως χάρη στις έρευνες τώρα πια ξέρουμε ότι ο κορονοϊός πιθανόν να προκαλεί σε πολλούς διαβήτη ή να τον πυροδοτεί σαν κεραυνός εν αιθρία στους έχοντες κληρονομική επιβάρυνση. Αν ο κόσμος είναι προϊδεασμένος για τα συμπτώματα, ίσως να προστατευθεί από μια κακή εξέλιξη.

Ένα ακραίο περιστατικό προβλημάτισε και τους Γερμανούς, αλλά και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, καθώς αφορούσε έναν 19χρονο αγόρι που οι γονείς του κόλλησαν τον ιό σε κοινωνική εκδήλωση. Το παιδί βγήκε θετικό, αλλά δεν είχε κανένα σύμπτωμα. Εντούτοις, ένα μήνα μετά αναπτύχθηκε διαβήτης και μέσα σε δύο εβδομάδες “θέρισε” το αγόρι και το μετέφεραν άρον-άρον στο νοσοκομείο με οξύτατο πρόβλημα.

Η υπόθεση του παιδιού

Είχε χάσει 12 κιλά, παρουσίαζε συχνουρία, πόνο στα αριστερά και στην πίσω από το πάγκρεας περιοχή, προς την πλάτη (το πάγκρεας βρίσκεται χονδρικά πάνω από τον αφαλό) και πολυδιψία. Σε άλλους προκαλεί και αίσθημα πείνας, στεγνό στόμα και φαγούρα, ενώ στον διαβήτη Τύπου ΙΙ αναπτύσσονται και μυκητιάσεις. Το σάκχαρο του αγοριού ήταν στα 550 mg (φυσιολογικό θεωρείται μέχρι το 140 mg μετά από φαγητό).

Οι γιατροί διέγνωσαν εύκολα ότι είχε διαβήτη Τύπου Ι, όμως στη συνέχεια μπερδεύτηκαν γιατί έβλεπαν ενδείξεις διαβήτη Τύπου ΙΙ και δεν βρήκαν κανένα αντίσωμα ή γονίδιο που να συνδέεται με τη νόσο. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι είχαν να κάνουν με νέο τύπο διαβήτη. Με αυτούς συνηγορεί και το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς που ανέπτυξαν διαβήτη μετά από λοίμωξη από κορονοϊό, τελικά έγιναν καλά και έπαψαν να είναι διαβητικοί, όχι όμως όλοι.

Μια πρώτη έρευνα για το θέμα είχε δείξει ότι στη Βρετανία μεταξύ 47.000 ασθενών με κορονοϊό, το 5% στην πορεία ανέπτυξε και διαβήτη, ενώ προηγουμένως δεν είχε πρόβλημα σακχάρου. Μάλιστα ειδικότερη έρευνα πάλι στη Βρετανία έδειξε το 2020 αύξηση των περιστατικών διαβήτη στα παιδιά, χωρίς να εξετάζει όμως αν είχαν προσβληθεί από κορονοϊό ή όχι. Τα παιδιά ανέπτυξαν νεανικό διαβήτη ή διαβήτη Τύπου Ι, ινσουλινοεξαρτώμενο. Τα περιστατικά ήταν περισσότερα από όσο το 2019, προ κορονοϊού.

Διαφοροποιήσεις στις έρευνες

Ο λόγος που άλλες έρευνες δείχνουν ότι αναπτύσσει διαβήτη το 4%-5% και άλλες το 14% είναι ότι οι έρευνες γίνονται σε διαφορετικά δείγματα πληθυσμού και είναι πιθανόν να έχει παίξει ρόλο και η βαρύτητα της νόσου ή και γενετικά χαρακτηριστικά. Επίσης παίζει ρόλο ότι ειδικά στις παλιότερες έρευνες δεν ήταν γνωστό στους γιατρούς ότι ο ιός προκαλεί διαβήτη και κατά συνέπεια πολλοί ασθενείς που νοσηλεύονταν, καταχωρούνταν στη λίστα ως ήδη διαβητικοί (ότι είχαν αδιάγνωστο διαβήτη προτού νοσήσουν από τον ιό).

Οι  έρευνες έγιναν επίσης σε πολύ διαφορετικούς πληθυσμούς (Καυκάσιους, Λατινοαμερικανούς, Αφροαμερικανούς), ενώ κάθε φυλή έχει διαφορετική κληρονομική επιβάρυνση στο θέμα του σακχάρου. Όσον αφορά τους ενηλίκους για τους οποίους υπάρχουν και περισσότερα στοιχεία, εικάζεται ότι ο ιός χρησιμοποιεί για την εδραίωσή του στον οργανισμό συγκεκριμένο τύπο κυττάρων και αυτός ο τύπος υπάρχει σε πολλά όργανα, αλλά αφθονεί στο πάγκρεας, το οποίο καθορίζει με την ινσουλίνη και το σάκχαρό μας.

Μία θεωρία λοιπόν ήδη από τον Αύγουστο ήταν πως ο ιός χρησιμοποιώντας μανιωδώς αυτά τα κύτταρα, αφαιρεί από το πάγκρεας τη δυνατότητα να ελέγξει το σάκχαρο. Επίσης θεωρείται πιθανό ο κορονοϊός να μην προκαλεί διαβήτη, αλλά να τον πυροδοτεί πρόωρα μόνον σε όσους έχουν κληρονομική προδιάθεση να τον αναπτύξουν κάποια στιγμή στο μέλλον.

Κορονοϊός και β-κύτταρα

Νεότερη έρευνα στην ιατρική επιθεώρηση Cell Metabolism (Tang et al. Cell Metab 2021, Wu et al. Cell Metab 2021) εξηγεί και τον πιθανό μηχανισμό. Ο διαβήτης εμφανίζεται όταν τα β-κύτταρα του παγκρέατος δεν εκκρίνουν αρκετή ινσουλίνη, ώστε ο οργανισμός να μεταβολίσει τη γλυκόζη. Εξαιτίας αυτής της ανεπάρκειας ινσουλίνης τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα ανεβαίνουν. Αυτά τα κύτταρα όμως (τα β-κύτταρα του παγκρέατος) είναι και στόχος του κορονοϊού επειδή εκεί αυτός μπορεί να αναπαραχθεί ευκολότερα.

Tα νέα δεδομένα υποδεικνύουν ότι ο κορονοïός επιλεκτικά μολύνει τα β-κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη, επειδή έχουν (όπως και άλλα κύτταρα) πρωτεΐνες που είναι χρήσιμες στον ιό ως υποδοχείς. Εν συνεχεία ο ιός παρεμβαίνει και αλλάζει τη λειτουργία των νησιδίων του Langerhans στο πάγκρεας (ας πούμε, των ομάδων κυττάρων που φιλοξενούν τα β-κύτταρα).

Κάποια έρευνα μάλιστα διαπίστωσε ότι σε πολλές περιπτώσεις η λοίμωξη οδήγησε σε άμεσο θάνατο πολύ μεγάλο αριθμό β-κυττάρων και ότι πιθανόν αυτό θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αδρανοποιώντας μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη, την NRP1. Εκτός της απώλειας των β-κυττάρων ο ιός φαίνεται να αλλάζει και την πορεία όσων β-κυττάρων επιβιώνουν. Οι μελέτες έδειξαν ότι τα β-κύτταρα που επιβιώνουν επαναπρογραμματίζονται, έτσι ώστε να παράγουν λιγότερη ινσουλίνη και περισσότερη γλυκαγόνη, προκαλώντας με διπλό τρόπο υπεργλυκαιμία.