Πώς ο προσανατολισμός επηρεάζει την ανακαίνιση σπιτιού

Η κατεύθυνση προς την οποία βλέπει κάθε δωμάτιο καθορίζει το φως που δέχεται, τη θερμοκρασία, την κατανάλωση ενέργειας αλλά και την αίσθηση που αποπνέει ο χώρος. Ο προσανατολισμός και η αρχική διάταξη ενός σπιτιού αποτελούν δεδομένα που δεν αλλάζουν με τον χρόνο. Ωστόσο, μέσα από μια σωστά μελετημένη ανακαίνιση σπιτιού, μπορούμε να βελτιώσουμε στοιχεία που δεν προβλέφθηκαν από την αρχή, όπως το να ενισχύσουμε τη μόνωση, να αναπροσαρμόσουμε τα χρώματα στις τοιχοποιίες, να τοποθετήσουμε συστήματα σκίασης ή να αναδιαμορφώσουμε την χρήση των χώρων.

Έτσι, ο προσανατολισμός δεν παραμένει απλώς ένα δεδομένο, αλλά μετατρέπεται σε παράγοντα που μπορεί να αξιοποιηθεί προς όφελος της άνεσης, της ευζωίας και της οικονομίας. Τα δωμάτια με νότιο προσανατολισμό έχουν πλεονέκτημα τον χειμώνα, καθώς δέχονται άπλετο φως και θερμαίνονται φυσικά. Το καλοκαίρι όμως χρειάζονται σκίαση για να αποφευχθεί η υπερθέρμανση, είτε με τέντες και περσίδες είτε με κουρτίνες black–out (συσκότισης).

Αντίθετα, οι βόρειοι χώροι έχουν πιο ψυχρό και σταθερό φως. Εκεί είναι σημαντικό να επιλεγούν στοχευμένα θερμομονωτικά κουφώματα και πιο ζεστά χρώματα στους τοίχους, ώστε να μην δείχνουν άψυχοι και άχαροι.

Οι ανατολικοί χώροι είναι ιδανικοί για υπνοδωμάτια, αφού πλημμυρίζουν με το πρωινό φως, και με τις σωστές κουρτίνες συσκότισης τύπου dim–out, λινές ή βαμβακερές κουρτίνες σε ανοιχτά χρώματα ή ακόμη και ρόλερ με ημιδιάφανο ύφασμα, το φως φιλτράρεται απαλά, προσφέροντας φυσικό ξύπνημα χωρίς υπερβολικό εκτυφλωτικό αποτέλεσμα. Σε μια σωστά μελετημένη διακόσμηση χώρου, οι επιλογές αυτές δεν είναι μόνο αισθητικές αλλά και λειτουργικές, αφού καθορίζουν την άνεση και την ποιότητα της καθημερινής εμπειρίας στο υπνοδωμάτιο.

Οι δυτικοί χώροι συχνά υπερθερμαίνονται το απόγευμα· εδώ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη μόνωση και στην επιλογή διπλής υάλωσης στα εξωτερικά κουφώματα, ώστε να περιορίζεται η ζέστη, αλλά και σκίαση με εξωτερικά φυτά ή πέργκολες αν πρόκειται για μονοκατοικία.

Στην ολική ανακαίνιση σπιτιού, οι επιλογές των χρωμάτων στους τοίχους και των υλικών δεν γίνονται τυχαία, αλλά πρέπει να συνδέονται άμεσα με τον προσανατολισμό και τις ιδιαίτερες συνθήκες που δημιουργεί σε κάθε δωμάτιο.

Σε βόρειους χώρους ταιριάζουν οι θερμές αποχρώσεις όπως μπεζ,  terracotta ή απαλό κίτρινο που δίνουν θαλπωρή, ενώ σε νότιους, οι πιο ψυχροί τόνοι όπως το γκρι ή το γαλάζιο ισορροπούν την ένταση του φωτός.

Στα ανατολικά δωμάτια λειτουργούν αρμονικά τα παστέλ χρώματα, όπως απαλό γαλάζιο, ροζ πούδρα ή πράσινο μέντας, που αναδεικνύουν τη φρεσκάδα του πρωινού φωτός. Αντίθετα, στα δυτικά δωμάτια, όπου η απογευματινή ηλιοφάνεια είναι πιο έντονη, ταιριάζουν γήινοι τόνοι όπως τερακότα, ζεστό μπεζ ή απαλό καφέ, που “μαλακώνουν” το φως και προσδίδουν ισορροπία στην ατμόσφαιρα.

Ο φωτισμός επίσης μπορεί να προσαρμοστεί ανάλογα με τον προσανατολισμό. Στους βόρειους χώρους, όπου το φυσικό φως είναι πιο ψυχρό και περιορισμένο, προτιμάται θερμός τεχνητός φωτισμός με λαμπτήρες σε τόνους 2700K–3000K (π.χ. φωτιστικά δαπέδου ή απλίκες με απαλό κίτρινο φως), ώστε να δημιουργείται πιο φιλόξενη και ζεστή ατμόσφαιρα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μια ανακαίνιση διαμερίσματος, όπου συχνά τα βόρεια δωμάτια δείχνουν σκοτεινά ή ψυχρά και ο σωστός φωτισμός μπορεί να μεταμορφώσει την αίσθηση του χώρου.

Αντίθετα, στους νότιους χώρους που δέχονται άφθονο ηλιακό φως όλη την ημέρα, αρκούν πιο ουδέτερες πηγές φωτός στους 3500K–4000K, όπως σποτ οροφής ή γραμμικά LED, οι οποίες συμπληρώνουν το φυσικό φως χωρίς να αλλοιώνουν την ισορροπία του χώρου.

Όμως, ο προσανατολισμός δεν επηρεάζει μόνο τον φωτισμό, αλλά και τις ανάγκες θέρμανσης και ψύξης ενός σπιτιού.  Η ενεργειακή απόδοση είναι ένας ακόμη λόγος που κάνει τον προσανατολισμό σημαντικό. Τα νότια δωμάτια μειώνουν την ανάγκη θέρμανσης τον χειμώνα, ενώ στα δυτικά και ανατολικά η σωστή θερμομόνωση περιορίζει σημαντικά την χρήση κλιματιστικών.  Στα βορεινά σημεία, η ανακαίνιση πρέπει να εστιάσει σε ενισχυμένα κουφώματα και μόνωση τοίχων για να διατηρείται η θερμότητα.

Η κουζίνα είναι ίσως ο χώρος που επηρεάζεται περισσότερο από τον προσανατολισμό. Μια κουζίνα με νότιο ή ανατολικό προσανατολισμό επωφελείται από το άφθονο φυσικό φως, κάτι που αναδεικνύει τα υλικά του χώρου και μειώνει την ανάγκη για τεχνητό φωτισμό την ημέρα.  Το φυσικό φως δεν προσφέρει μόνο αίσθηση ζωντάνιας, αλλά είναι ιδιαίτερα χρήσιμο και κατά τη διαδικασία του μαγειρέματος, αφού διευκολύνει την προετοιμασία των γευμάτων, την επιλογή και τον καθαρισμό των υλικών και δίνει μεγαλύτερη ακρίβεια στην εκτέλεση των συνταγών. Έτσι, η καθημερινή χρήση της κουζίνας γίνεται πιο άνετη, πιο ασφαλής και πιο απολαυστική. 

Αντίθετα, μια βόρεια κουζίνα χρειάζεται ζεστά χρώματα στους τοίχους και προσεκτικά σχεδιασμένο φωτισμό για να μη δείχνει μουντή, ενώ στις δυτικές κουζίνες πρέπει να δοθεί έμφαση στην σκίαση και στον καλό εξαερισμό ώστε να μην υπερθερμαίνεται κατά τις μεσημεριανές ώρες και μετά.

Γι’ αυτό, σε κάθε ανακαίνιση κουζίνας, ο προσανατολισμός παίζει καθοριστικό ρόλο όχι μόνο για το αισθητικό αποτέλεσμα αλλά και για την λειτουργικότητα του χώρου. Καθοδηγεί την επιλογή των χρωμάτων που θα αναδείξουν ή θα “διορθώσουν” το φυσικό φως, των υλικών που αντέχουν καλύτερα στις συνθήκες ζέστης ή υγρασίας και των κατάλληλων λύσεων σκίασης και αερισμού που θα εξασφαλίσουν άνεση στην καθημερινή χρήση. Με λίγα λόγια, ο προσανατολισμός μετατρέπεται σε ένα πολύτιμο εργαλείο σχεδιασμού που καθορίζει αν μια κουζίνα θα είναι πραγματικά φωτεινή, δροσερή και ευχάριστη ή σκοτεινή και δύσχρηστη.

Τέλος, ο προσανατολισμός επηρεάζει και τη λειτουργικότητα της καθημερινότητας. Είναι πιο πρακτικό το σαλόνι να βρίσκεται σε νότια πλευρά για να δέχεται φως όλη την ημέρα, τα υπνοδωμάτια στην ανατολή ώστε να ξυπνούν με το πρωινό φως, ενώ οι βοηθητικοί χώροι ή αποθήκες ταιριάζουν καλύτερα στον βορρά. Έτσι, το σπίτι λειτουργεί καλύτερα χωρίς να χρειάζεται συνεχείς τεχνητές παρεμβάσεις σε φωτισμό και θερμοκρασία.

Με λίγα λόγια, η ανακαίνιση σπιτιού ή μια στοχευμένη ανακαίνιση κουζίνας που λαμβάνει υπόψη τον προσανατολισμό της οικίας δεν περιορίζεται μόνο σε αλλαγές υλικών ή αισθητικής, αλλά αναβαθμίζει ουσιαστικά την ποιότητα ζωής των κατοίκων και μειώνει τα λειτουργικά κόστη. Με τις επιλογές φωτισμού και χρωμάτων να λειτουργούν συμπληρωματικά και ως ιδέες για παρεμβάσεις που κάνουν το σπίτι πιο άνετο και πιο λειτουργικό, συμβάλλοντας και στον καλύτερο έλεγχο του κόστους ανακαίνισης σπιτιού.