Πως χάνουμε Έλληνες από τον εθνικό κορμό

Πολλοί είναι οι Έλληνες του εξωτερικού που προσπαθούν να επισκέπτονται την Ελλάδα όσο πιο συχνά μπορούν, ενώ αρκετοί συνδυάζουν την παρουσία τους με την αναζήτηση εκπαιδευτικών, επαγγελματικών και επενδυτικών προοπτικών που προσφέρει ο τόπος, την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων και την μετάδοση της αγάπης τους για την πατρίδα τους στις επερχόμενες γενιές. Πολλοί κάτοικοι του εξωτερικού επιθυμούν, επίσης, να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια, είτε για συναισθηματικούς, είτε για πρακτικούς λόγους. 

Ωστόσο, οι Έλληνες της Διασποράς μοιράζονται και κοινά συναισθήματα απογοήτευσης και δυσφορίας σχετικά με την ενίοτε αργή, πολύπλοκη και δολιχόδρομη πορεία για την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας. Πέραν από τον γραφειοκρατικό αγώνα της ταυτοποίησης στοιχείων, που δυσχεραίνεται από την τυχόν παλαιότερη αγγλοποίηση ονομάτων κατά την μετανάστευση των προγόνων τους στην αλλοδαπή, ο νέος νόμος που υποχρεώνει τις αιτήσεις για κτήση ιθαγένειας και καταγραφή ληξιαρχικών πράξεων να υποβάλλεται στο πλησιέστερο ελληνικό προξενείο της μόνιμης κατοικίας του ενδιαφερομένου προκαλεί βασανιστικές καθυστερήσεις που κάνουν μια ήδη κουραστική διαδικασία ακόμη πιο επίπονη. 

Μολονότι ο νόμος θεσπίστηκε θεωρητικά για να εξορθολογίσει μια ενίοτε χαώδη και άναρχη γραφειοκρατική διαδικασία, στην πράξη, είναι προφανές ότι η υποστελέχωση των κατά τόπους προξενείων – ειδικά σε μεγάλα κέντρα του Ελληνισμού όπου οι απαιτήσεις είναι αρκετά μεγάλες – απαιτεί την λήψη άμεσων διορθωτικών μέτρων προκειμένου να βελτιωθεί η κατάσταση. Όπου και να στραφεί κανείς και να μιλήσει με ομογενείς, ακούει συνεχώς τα ίδια παράπονα για τις τηλεφωνικές κλήσεις και τα ηλεκτρονικά μηνύματα που μένουν αναπάντητα από τις προξενικές αρχές ή για ουρά αναμονής μηνών ή ακόμη και περισσότερο για να κλείσουν ένα ραντεβού.

Οι γραφειοκρατικές αυτές καθυστερήσεις δυσχεραίνουν μια ήδη δύσκολη διαδικασία και οδηγούν κάποιους Έλληνες της Διασποράς να παρατήσουν την προσπάθεια κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας που δικαιούνται. Φυσικά, αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται μια χώρα όπως η Ελλάδα με επικίνδυνο επίπεδο υπογεννητικότητας και σημαντική φυγή ανθρωπίνου δυναμικού λόγω εξωτερικής μετανάστευσης. Πολλοί εκ των ενδιαφερομένων ομογενών είναι επιτυχημένοι επαγγελματίες που πρωτοστατούν στον κλάδο τους και έχουν πολλά να προσφέρουν στην Ελλάδα, αρκεί το σύστημα να τους το επιτρέψει. 

Η διαπίστωση αυτή δεν στρέφεται εναντίον των τοπικών μας προξενείων, τα οποία κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν με τα περιορισμένα μέσα που διαθέτουν. Αντιθέτως, αποτελεί έκκληση προς το ελλαδικό κράτος να προβεί στις απαραίτητες τομές ώστε να άρει τα εμπόδια που εμφανίζονται στο κρίσιμο για την Διασπορά αυτό ζήτημα. Αποτελεί επιπλέον επισήμανση προς την οργανωμένη Ομογένεια περί της ανάγκης να αναφέρεται με μεγαλύτερη ενάργεια και αποτελεσματικότητα στην ανάγκη αυτή κατά τις επίσημες συναλλαγές της με το ελλαδικό κρατικό μηχανισμό. 

Προσπάθεια προσέλκυσης Ελλήνων του εξωτερικού

Προ μερικών ετών, το ελληνικό κράτος πήρε την πρωτοβουλία να οργανώσει την πλατφόρμα “ReBrain Greece” σε προσπάθεια να προσελκύσει Έλληνες επαγγελματίες που έφυγαν από την χώρα κατά την δύσκολη περίοδο των μνημονίων να παλιννοστήσουν και να εμπλουτίσουν το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας. Η απλοποίηση και επίσπευση των αιτήσεων κτήσης ιθαγένειας των Ελλήνων του εξωτερικού, πολλοί εκ των οποίων δύνανται να υπερηφανευτούν για την αξιόλογη επιτυχία τους στους επιμέρους κλάδους όπου δραστηριοποιούνται, θα έπρεπε να αποτελεί λογική προέκταση της εν λόγω πρωτοβουλίας. Δυστυχώς, το θέμα αυτό δεν μοιάζει να βρίσκεται πολύ ψηλά στην ατζέντα των πολιτικών προϊσταμένων στην Ελλάδα. 

Εν τούτοις, η Ελλάδα έχει προωθήσει αρκετά επιτυχημένες τομές διαμέσου της εφαρμογής Gov.gr και της ψηφιακής διακυβέρνησης εν γένει, βοηθώντας τους πολίτες να γλιτώσουν πολύ χρόνο και ταλαιπωρία με την κατάργηση αχρείαστων γραφειοκρατικών διαδικασιών. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο οι δυνατότητες της πλατφόρμας αυτής να μην μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και για την εξυπηρέτηση των Ελλήνων του εξωτερικού, ώστε να ανεβάζουν επίσημα κρατικά έγγραφα που απαιτούνται για ληξιαρχικές εγγραφές και να έρχονται σε άμεση επαφή με τις κεντρικές υπηρεσίες.

Το κόστος ενός τέτοιου εγχειρήματος θα ήταν μηδαμινό, ενώ ο χρόνος που θα εξοικονομούσε θα ήταν τεράστιος. Θα πρόβαλλε επίσης την εικόνα μιας πολύ πιο φιλικής και προχωρημένης Ελλάδας, που θα ήταν ελκυστική για ακόμη περισσότερους ταλαντούχους Ομογενείς. Το να μιλάει η κυβέρνηση για την επιστροφή των “ελληνικών μυαλών” στην χώρα χωρίς να προωθεί αποτελεσματικές μεταρρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση των Ελλήνων της Διασποράς, αποτελεί τεράστια παράβλεψη. 

Εκτός από τις ελλείψεις του ελλαδικού κρατικού μηχανισμού, φυσικά, η οργανωμένη Ομογένεια φέρει κι εκείνη σοβαρές ευθύνες όσον αφορά στο θέμα αυτό. Από ένα βολικό δείγμα Ελλήνων του εξωτερικού, μπορεί ανά πάσα στιγμή να διαπιστώνει κανείς ότι πρόκειται για ένα από τα βασικότερα ζητήματα που επηρεάζουν τις σχέσεις της Ομογένειας με την Ελλάδα, ωστόσο δεν μοιάζει να υπάρχει καμία οργανωμένη πρωτοβουλία από ελληνικούς συλλόγους και άλλες οργανώσεις για να τεθεί επί τάπητος. Μάλιστα, η έλλειψη αυτή αποκαλύπτει ένα από τα σημαντικότερα δομικά προβλήματα που περιορίζει τις σχέσεις του ελλαδικού κράτους με την Διασπορά, δηλαδή, την απουσία του κατάλληλου μηχανισμού όπου δύνανται να συζητηθούν τέτοιου είδους υποθέσεις και να συνδιαμορφώνονται οι κατάλληλες λύσεις. 

Συνεπώς, γεννάται το εύλογο ερώτημα τι ακριβώς το ουσιαστικά συζητείται στις συναντήσεις κυβερνητικών αξιωματούχων με αυτοαποκαλούμενους ηγέτες της Διασποράς. Προσφέρονται άραγε για κάτι πέρα από τις γνωστές φωτογραφίες; Η απουσία μιας ενιαίας φωνής που να εκφράζει τις θέσεις της Ομογένειας και να διατυπώνει τα προβλήματά της συνιστά μέγιστο έλλειμμα και πρέπει να λυθεί άμεσα εάν η ελληνική Διασπορά θα συνεχίσει να παίζει ενεργό ρόλο στην πορεία του Ελληνισμού. 

Το θέμα αυτό αποτελεί ένα καλό σημείο εκκίνησης για την βελτίωση μιας σοβαρής νομοθετικής παράβλεψης που πρέπει να διορθωθεί άμεσα, αλλά και για την κινητοποίηση της Ομογένειας να συγχρονίσει τις προσπάθειές της διαμέσου συντονισμένων ενεργειών για την προαγωγή του διαλόγου και της προόδου.