Πόσα Κύπελλα Ευρώπης έχει κατακτήσει κάθε χώρα

Στον πίνακα 1 καταγράφονται τα ευρωπαϊκά Κύπελλα και τα Κύπελλα Πρωταθλητριών (Champions League), που έχει κατακτήσει κάθε χώρα συνολικά, και σε καθένα από τα πέντε αθλήματα ξεχωριστά, σε επίπεδο ανδρών. Οι πέντε (5) χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, που πλέον δεν υφίστανται, αναφέρονται στο τέλος του πίνακα 1. Τα Κύπελλα Πρωταθλητριών αναφέρονται μέσα σε παρένθεση.

Ανάλυση των στοιχείων στον Πίνακα 1

Τριάντα μία (31) υφιστάμενες χώρες έχουν κατακτήσει ευρωπαϊκό Κύπελλο. Από τις 10 πρώτες χώρες στην κατάταξη, οι 5 είναι μεσογειακές. Η Ιταλία, η Ισπανία και η Γερμανία κατέχουν τις τρεις πρώτες θέσεις στις κατακτήσεις, τόσο στο σύνολο των Κυπέλλων Ευρώπης, όσο και στα τρόπαια των Πρωταθλητριών. Η Ιταλία έχει κατακτήσει 210 ευρωπαϊκά Κύπελλα στα 5 σπορ στους άνδρες. Αυτό σημαίνει, ότι στα 70 έτη των ευρωπαϊκών διοργανώσεων (1955-2025) έπαιρνε κατά μέσο όρο τρία (3) Κύπελλα Ευρώπης κάθε χρόνο.

Η δεύτερη στην κατάταξη Ισπανία, έχει 52 ευρωπαϊκά τρόπαια λιγότερα από την Ιταλία. Οι 4 πρώτες χώρες στον πίνακα 1 έχουν πολύ μεγάλη απόσταση η μία από την άλλη. Εξαίρεση αποτελεί η Ισπανία στις κατακτήσεις Champions League, αφού υπολείπεται της Ιταλίας μόλις οκτώ (8) τροπαίων.

Η Ιταλία είναι πρώτη στην Ευρώπη σε τρόπαια συλλόγων στο μπάσκετ (με 44 – μαζί με την Ισπανία), στο βόλεϊ (με 79) και στο πόλο (με 47). Στο ποδόσφαιρο προηγείται η Ισπανία (με 64), ενώ στο χάντμπολ η Γερμανία (με 63). Οι ίδιες χώρες προηγούνται ανά άθλημα και στο Κύπελλο Πρωταθλητριών, με τη διαφορά ότι στην καλαθόσφαιρα η Ισπανία έχει ένα Champions League περισσότερο από την Ιταλία.

Δεδομένου ότι τα ευρωπαϊκά Κύπελλα στο βόλεϊ ανδρών άρχισαν να διεξάγονται πριν από 66 έτη (περίοδος 1959-60), τα 79 τρόπαια της Ιταλίας στο βόλεϊ σημαίνουν ότι αναλογικά οι ιταλικοί σύλλογοι κατακτούν στο συγκεκριμένο άθλημα τουλάχιστον ένα Κύπελλο Ευρώπης κάθε χρόνο (!). Επίσης, η Ισπανία στο ποδόσφαιρο και η Γερμανία στο χάντμπολ κερδίζουν αναλογικά ένα ευρωπαϊκό Κύπελλο σχεδόν σε κάθε αγωνιστική περίοδο.

Η Αγγλία (48) έχει πάρει υπερδιπλάσια τρόπαια από τη Γερμανία (21) στο ποδόσφαιρο, ενώ η Ισπανία υπερτριπλάσια (64). Από τα 99 ευρωπαϊκά διασυλλογικά τρόπαια της Γερμανίας, τα 63 είναι στο χάντμπολ (ποσοστό 63,6%). Καμία βελγική ομάδα δεν έχει κατακτήσει Champions League, και κανένας αυστριακός σύλλογος δεν έχει κερδίσει ευρωπαϊκό τρόπαιο στους άνδρες. Η Αγγλία και η Σκωτία είναι οι μόνες χώρες που έχουν κατακτήσει ευρωπαϊκά τρόπαια μόνο στο ποδόσφαιρο.

Η Πορτογαλία, που διαχρονικά θεωρείται καλή μόνο στο ποδόσφαιρο, και η Σλοβενία, παρά το μικρό πληθυσμιακό της μέγεθος, έχουν κερδίσει Κύπελλο Ευρώπης σε τρία (3) από τα πέντε σπορ. Ακόμη, η Πορτογαλία (13) έχει περισσότερα Κύπελλα Ευρώπης από την Πολωνία (10).

Η Τουρκία, που έχει σχεδόν τα μισά ευρωπαϊκά τρόπαια από την Ελλάδα (16 έναντι 30), έχει παρουσιάσει μεγάλη πρόοδο τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να έχει ανέβει στην ενδέκατη θέση της γενικής κατάταξης, όπου βρίσκεται και η Ολλανδία.  Οι σκανδιναβικές χώρες υστερούν, διαχρονικά, στις διασυλλογικές ευρωπαϊκές διοργανώσεις σε επίπεδο ανδρών. Η Νορβηγία, η Δανία, η Ισλανδία και η Φινλανδία δεν έχουν κατακτήσει Champions League, ενώ η Φινλανδία δεν έχει κερδίσει ούτε άλλο ευρωπαϊκό Κύπελλο. Η μόνη σκανδιναβική χώρα που έχει πάρει Κύπελλο Πρωταθλητριών είναι η Σουηδία και αυτή μόλις μία φορά. Όλες οι σκανδιναβικές χώρες μαζί έχουν, αθροιστικά, το 1/3 των ευρωπαϊκών Κυπέλλων της Ελλάδας (10 έναντι 30).

Μέτριες διαχρονικά σε συλλογικό επίπεδο είναι και οι επιδόσεις της Ολλανδίας και της Πολωνίας, ιδίως εάν γίνει σύγκριση με τις επιτυχίες που έχουν σημειώσει σε επίπεδο εθνικών ομάδων. Εντύπωση προκαλεί η πολύ χαμηλή επίδοση της Βουλγαρίας, με μόλις δύο (2) ευρωπαϊκά τρόπαια (το Μαυροβούνιο και η Βόρεια Μακεδονία έχουν κατακτήσει περισσότερα ευρωπαϊκά Κύπελλα – από 3).

Η Κροατία και η Σερβία, από τότε που έγιναν ξεχωριστές κρατικές οντότητες (1992 & 2007) αντίστοιχα, δεν έχουν συμμετάσχει ούτε σε τελικό Κυπέλλου Ευρώπης στο μπάσκετ, σε αντίθεση με την ενιαία Γιουγκοσλαβία, η οποία πρωταγωνιστούσε σε επίπεδο συλλόγων στην καλαθόσφαιρα. Δεκαέξι (16) από τις υφιστάμενες χώρες έχουν κατακτήσει Κύπελλο Ευρώπης στο ποδόσφαιρο, 13 στην καλαθόσφαιρα, 14 στο βόλεϊ, 13 στην υδατοσφαίριση και 19 στο χάντμπολ.

Η Ελλάδα στα Κύπελλα Ευρώπης ανδρών

Η Ελλάδα είναι μία από τις τέσσερις (4) χώρες, μαζί με τη Ρωσία, τη Γερμανία και τη Γαλλία, που κέρδισαν ευρωπαϊκό Κύπελλο και στα πέντε σπορ (!). Αυτό το είχε πετύχει και η πρώην Σοβιετική Ένωση, αλλά όχι η ενιαία Γιουγκοσλαβία. Η Ιταλία δεν έχει πάρει τρόπαιο στο χάντμπολ, ενώ η Ισπανία δεν πήρε κύπελλο στο βόλεϊ. Εκτός από την Ουγγαρία, που έχει μικρότερο, αλλά περίπου τον ίδιο πληθυσμό με την Ελλάδα, οι υπόλοιπες πέντε (5) χώρες, που βρίσκονται πάνω από την Ελλάδα στον πίνακα 1, έχουν από περίπου 4,5 φορές (Ισπανία) έως περίπου 13,5 φορές (Ρωσία) το πληθυσμιακό μέγεθος της Ελλάδας. Η Ιταλία και η Ισπανία όμως, προηγούνται της Ελλάδας και στην αναλογία ευρωπαϊκών τροπαίων/ πληθυσμιακό μέγεθος, αλλά όχι στην αναλογία Champions League/ πληθυσμό.

Η Ελλάδα είναι μπροστά από τη Γαλλία, τόσο στο σύνολο των Κυπέλλων Ευρώπης (7η vs. 8η), όσο και στο Κύπελλο Πρωταθλητριών (6η vs. 10η). Εάν ο Ολυμπιακός ή ο Ηρακλής Θεσσαλονίκης κέρδιζαν, αθροιστικά, έστω 3 από τους συνολικά 14 τελικούς Champions League, στους οποίους έχασαν (ο Ολυμπιακός ηττήθηκε σε 11 τελικούς και ο Ηρακλής σε 3), η Ελλάδα θα ήταν τώρα στην 4η θέση στις κατακτήσεις Πρωταθλητριών μαζί με την Αγγλία (15 τρόπαια). Από τις οκτώ (8) πρώτες χώρες στον πίνακα 1 στις κατακτήσεις Κυπέλλων Ευρώπης, την καλύτερη επίδοση, όσον αφορά το ποσοστό των κατακτήσεων Champions League στο σύνολο των ευρωπαϊκών τροπαίων, έχει η Ελλάδα (!) με 12 στα 30 (ήτοι 40%). Δεύτερη είναι η Ρωσία με 14 στα 40 (35%).

Η Ελλάδα είναι 3η στα ευρωπαϊκά Κύπελλα μπάσκετ και έχει πάρει περισσότερα Κύπελλα Πρωταθλητριών στην καλαθόσφαιρα (10), από όσα η Γερμανία στο ποδόσφαιρο (8). Οι ελληνικές ομάδες είχαν 5 φορές την ευκαιρία να κατακτήσουν Κύπελλο Πρωταθλητριών στο βόλεϊ, αλλά έχασαν και τους 5 τελικούς στους οποίους συμμετείχαν, και μαζί η Ελλάδα την ευκαιρία να έχει τρόπαιο Champions League σε τρία σπορ. Στο πρώτο μισό (1955-1990) της 70ετίας, η Ελλάδα κατέκτησε μόνο ένα (1) Κύπελλο Ευρώπης και βρισκόταν εκ των πραγμάτων στις τελευταίες θέσεις της σχετικής κατάταξης. Όμως, στο δεύτερο μισό (1991-2025) οι ελληνικές ομάδες κατέκτησαν είκοσι εννέα (29) ευρωπαϊκά τρόπαια (!) – η αναλογία αντιστοιχεί σε 0,82 (29/35). Αλλά αυτή η τεράστια πρόοδος του ελληνικού αθλητισμού, δεν συνοδεύτηκε από γεωγραφική αποκέντρωση, όσον αφορά τις ευρωπαϊκές διακρίσεις σε συλλογικό επίπεδο.

Γεωγραφική διασπορά των τροπαιούχων ελληνικών σωματείων

Από τα 30 ευρωπαϊκά τρόπαια της Ελλάδας στους άνδρες, τα 17 τα κατέκτησαν ο ΟΣΦΠ (10) και ο ΠΑΟ (7), η Θεσσαλονίκη έχει προσφέρει τα 5 (Άρης 3, ΠΑΟΚ 2), ενώ η ΑΕΚ τα 4. Τα υπόλοιπα 4 κύπελλα τα κατέκτησαν το Μαρούσι στο μπάσκετ, η Βουλιαγμένη και ο Απόλλων Σμύρνης στο πόλο και ο Διομήδης Άργους στο χάντμπολ. Η ποσοστιαία συνεισφορά των συλλόγων της Αθήνας (80% – 24 από τα 30 Κύπελλα Ευρώπης) είναι δυσανάλογη με το ποσοστό του πληθυσμού της πρωτεύουσας στον συνολικό πληθυσμό της χώρας. Η Θεσσαλονίκη έχει προσφέρει κι αυτή περισσότερα ευρωπαϊκά τρόπαια από όσα αναλογούν στον πληθυσμό της (16,6% των συνολικών τροπαίων, έναντι μεριδίου 9,6% στο σύνολο του πληθυσμού της επικράτειας).

Αυτό δείχνει ότι δεν υπάρχει γεωγραφική διασπορά των σωματείων με ευρωπαϊκά τρόπαια, αλλά παρατηρείται συγκέντρωση αυτών στα δύο μεγαλύτερα αστικά κέντρα. Σε αντίθεση με τα ατομικά αθλήματα, όπου σημαντικός αριθμός αθλητών με διεθνείς διακρίσεις προέρχονται από σωματεία της περιφέρειας, στα ομαδικά σπορ οι σύλλογοι εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης διαχρονικά δεν διακρίνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Εκτός από το Άργος, από τις υπόλοιπες πόλεις της περιφέρειας, μόνο η Βέροια (με τον Φίλιππο στο χάντμπολ), η Κοζάνη (με τον Μακεδονικό στο μπάσκετ), η Ορεστιάδα (με τον Α.Ο. στο βόλεϊ), και η Πάτρα (με τον Ν.Ο. στο πόλο) έχουν συμμετοχή σε τελικό Κυπέλλου Ευρώπης.

Το καλύτερο παράδειγμα αποτελεί η Ιταλία, όπου οι περισσότερες πόλεις, μεγαλύτερες ή μικρότερες, έχουν να επιδείξουν έναν τουλάχιστον σύλλογο φιναλίστ ή Κυπελλούχο Ευρώπης, στους άνδρες ή στις γυναίκες. Το ότι το πληθυσμιακό μέγεθος της Ιταλίας είναι περίπου πεντέμισι φορές μεγαλύτερο από αυτό της Ελλάδας, δικαιολογεί το παραπάνω μέχρι ενός σημείου, διότι υπάρχουν αρκετές ιταλικές πόλεις με σωματεία που έχουν σημειώσει σημαντικές διεθνείς διακρίσεις, ενώ έχουν πληθυσμό ίδιο ή μικρότερο από πόλεις, σαν την Καβάλα, τον Βόλο, τη Λάρισα, το Ηράκλειο, τα Χανιά, τα Ιωάννινα, τη Χαλκίδα, την Αλεξανδρούπολη, την Καλαμάτα, και τις Σέρρες.

Εάν στον ελληνικό αθλητισμό υπήρχε μεγαλύτερη αποκέντρωση, κάποιες από τις πόλεις αυτές θα εμφάνιζαν σημαντικά μεγαλύτερες πιθανότητες να είχαν συλλόγους με διεθνείς επιτυχίες στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις. Έτσι, θα μπορούσε να ήταν μεγαλύτερος τόσο ο αριθμός των ελληνικών πόλεων με διεθνώς αναγνωρίσιμους συλλόγους, όσο και ο αριθμός των ελληνικών ομάδων με σημαντικές διεθνείς διακρίσεις.