Πόσο χρήσιμα ή επικίνδυνα είναι τα χάπια ιωδίου

Πολλοί Ευρωπαίοι τρέχουν στα φαρμακεία και αγοράζουν ταμπλέτες ιωδιούχου καλίου. Η Ρουμανία αποφάσισε να αρχίσει άμεσα την παραγωγή τους καθώς διαπιστώνεται έλλειψη στην αγορά. Και στη Ρωσία παρατηρούνται ελλείψεις.  Όμως και οι Ιταλοί τα ζητάνε, όπως και οι Έλληνες. Η πικρή αλήθεια είναι, όμως, ότι τα χάπια ιωδίου προστατεύουν μόνον από τον καρκίνο του θυρεοειδούς –και όχι από λευχαιμία ή άλλες μορφές καρκίνου που προκαλεί η έκθεση στη ραδιενέργεια–, ενώ παράλληλα κάποιοι άνθρωποι, π.χ. όσοι πάσχουν από υπερθυρεοειδισμό, δεν κάνει να λάβουν τέτοια συμπληρώματα.

Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος εξέδωσε σχετικά και μια ανακοίνωση, όπου αναφέρει ότι «δεν κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά σκευάσματα με αυτήν την ένδειξη. Τα σκευάσματα ιωδίου, που κυκλοφορούν στην Ελλάδα ως συμπληρώματα διατροφής, έχουν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε ιώδιο, έως και 500 φορές μικρότερη, από τις δόσεις εκείνες τις οποίες αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ότι πρέπει να χορηγηθούν σε περίπτωση ραδιενεργού ατυχήματος και ως εκ τούτου είναι ακατάλληλα για τη σχετική ένδειξη.

»Στην περίπτωση τέτοιου συμβάντος, αρμόδιες είναι οι εθνικές αρχές υγείας κάθε χώρας για να αποφασίσουν αν θα πρέπει να χορηγήσουν σκευάσματα ιωδίου, καθώς και για τις ακριβείς δόσεις ανά ηλικιακή ομάδα όπως και για την έναρξη και τη διάρκεια της προληπτικής αγωγής», καταλήγει ο ΠΦΣ. Ομως πολλοί τα παραγγέλλουν διαδικτυακά και σκέφτονται “μπρος στο ολότελα….”, οπότε αγοράζουν καλού-κακού οτιδήποτε περιέχει ιώδιο.

Στην Ελλάδα η πολιτεία δεν παρείχε ποτέ ενημέρωση για αυτό το θέμα, παρότι αντιμετωπίσαμε το τοξικό νέφος από το Τσερνόμπιλ και έχουμε κοντά μας πυρηνικούς σταθμούς στη Βουλγαρία –ετοιμάζει δύο και η Τουρκία στο νότο της. Οι Αμερικανοί απεναντίας είναι πολύ αναλυτικοί στις οδηγίες τους, όπου εξηγούν ότι τα ειδικά χάπια, και όχι οποιαδήποτε συμπληρώματα, “γεμίζουν” τρόπον τινά τον θυρεοειδή και έτσι αυτός δεν απορροφά τα βλαβερά ισότοπα ιωδίου 131 και 135 που εκλύονται μετά από ένα πυρηνικό ατύχημα ή από σκόπιμη ενέργεια με πυρηνικά όπλα. Όμως δεν προστατεύουν από κανένα άλλο ραδιενεργό ισότοπο.

Ποιοι πρέπει να λάβουν τα χάπια ιωδίου

Προτεραιότητα στην λήψη των χαπιών, έχουν κυρίως τα παιδιά, οι εγκυμονούσες και οι λεχώνες, γιατί τα ισότοπα αυτά μπορεί να καταστείλουν την ανάπτυξη και τη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα π.χ. στο έμβρυο. Για τους άνω των 40 δεν συνιστώνται, εκτός και αν εκτέθηκαν πάρα πολύ. Τα ειδικά χάπια έχουν μεγάλη ποσότητα ιωδίου σε mg. Άλλη είναι η δοσολογία για παιδιά και άλλη για ενηλίκους. Οι Αμερικανοί σημειώνουν πάντως ότι προτεραιότητα έχει το να πάνε σε καταφύγια τα βρέφη και οι εγκυμονούσες.

Δεν πρέπει να λάβουν τη θεραπεία όσοι έχουν συγκεκριμένες νόσους του θυρεοειδούς και δύο πολύ σπάνια νοσήματα που καθιστούν το άτομο υπερευαίσθητο στο σκεύασμα. Όσοι έχουν όζους στο θυρεοειδή και καρδιοπάθεια, επίσης δεν πρέπει να πάρουν το σκεύασμα. Αλλά και στους απολύτως υγιείς καταγράφονται κάποιες παρενέργειες, όπως εξανθήματα, οιδήματα, μεταλλική γεύση στο στόμα, καούρες κ.λπ. Σε σπάνιες περιπτώσεις έχει καταγραφεί και αλλεργικό σοκ. Τα χάπια είναι πιο αποτελεσματικά αν ληφθούν μέσα στις πρώτες 3-4 ώρες ή πάντως το πολύ μετά από 10 ώρες από την έκθεση στο ραδιενεργό ισότοπο.

Πάντως έφοδο στα φαρμακεία έκαναν και οι Ιταλοί, με αποτέλεσμα ο Φαρμακευτικός τους Σύλλογος Ρώμης να καλεί τους πολίτες να δείξουν ψυχραιμία, καθώς δεν βρίσκουν τα χάπια εκείνοι που πραγματικά τα χρειάζονται λόγω παθήσεων του θυρεοειδούς τους. Στην βόρειο Ιταλία οι τοπικές αρχές δηλώνουν ότι η πολιτεία διαθέτει στοκ που θα διανεμηθεί σε περίπτωση ανάγκης μέσω φαρμακείων και Πολιτικής Προστασίας.

Η Γαλλία έχει 19 εγκαταστάσεις με 56 ενεργούς αντιδραστήρες, αλλά μέχρι μια εβδομάδα πριν κανείς δεν αγόραζε τα χάπια. Σύμφωνα με το νόμο σε περίπτωση ατυχήματος διανέμονται δωρεάν, αρκεί ο πολίτης να επιδείξει ταυτότητα που να δείχνει ότι είναι κάτοικος της περιοχής, διαφορετικά πωλούνται 20 έως 30 ευρώ από όσα φαρμακεία λειτουργούν σε μια ακτίνα 20 χιλιομέτρων από πυρηνική εγκατάσταση. Όμως οι φαρμακευτικοί σύλλογοι δήλωσαν ότι σε πολλές περιοχές έχουν ήδη “ξεμείνει” επειδή ο κόσμος σπεύδει να αγοράσει ό,τι συμπλήρωμα βρίσκει, προτιμώντας βέβαια –όπου υπάρχει– το ειδικό χάπι.

Στην Αυστρία πάντως τα χάπια αυτά μοιράζονται ανά τακτά διαστήματα (γιατί κάποια στιγμή λήγουν) στα σχολεία και στις δομές ανηλίκων, καθώς και στα μαιευτήρια. Στην Ελλάδα δεν βρήκαμε κανέναν υπεύθυνο επ’ αυτού στο υπουργείο Παιδείας, αλλά και σε όσα σχολεία τηλεφωνήσαμε, μας είπαν ότι “πρώτη φορά τα ακούμε, τι χάπια είναι αυτά;” Στη Γερμανία υπάρχει επίσης ζήτηση για τα χάπια. Είναι άγνωστο τι συμβαίνει στη Μολδαβία και στην Πολωνία ή στη Λευκορωσία που βρίσκονται εγγύτερα στις πολεμικές επιχειρήσεις.