Πόσο ζει ο κορωνοϊός στις διάφορες επιφάνειες – Τα ευρήματα δύο ερευνών

Ο κορωνοϊός μεταδίδεται κυρίως από άνθρωπο σε άνθρωπο. Όμως, αγγίζοντας επιφάνειες με “νωπό” φορτίο ιού και μετά εάν κάποιος φέρει το χέρι του στο στόμα, στη μύτη ή στα μάτια θα κολλήσει. Οι ειδικοί θεωρούν ότι πρέπει να απολυμαίνονται και τα αντικείμενα, εκτός και αν μπορεί κάποιος να τα αφήσει αχρησιμοποίητα για πολλές ημέρες.

Οι περισσότεροι κορωνοϊοί δεν μπορούν να επιβιώσουν πολλές ώρες σε επιφάνειες. Σε μερικές εντούτοις αντέχουν μέρες ολόκληρες. Μπορεί να μεταφερθούν εκεί από το χέρι φορέα, αλλά και από τα σταγονίδια της ομιλίας του, αν ο φορέας έτυχε π.χ. να πιάσει κουβέντα με κάποιον μπροστά σε ένα ράφι του σούπερ μάρκετ απ’ο όπου άλλος πελάτης πέρασε 5-10 λεπτά αργότερα και πήρε ένα πακέτο μακαρόνια ή ένα κιλό ντομάτες. Καθώς πιάνει το πακέτο, αν ασυναίσθητα φέρει το χέρι στη μύτη, ο ιός μεταφέρεται. Επίσης μπορεί ο ιός να “κάτσει” σε μια επιφάνεια, καθώς εξατμίζεται το σταγονίδιο που τον μετέφερε και εκείνος μένει να αιωρείται.

Κανείς δεν έχει διαπιστώσει ότι ο συγκεκριμένος ιός από αντικείμενο είναι ικανός να μολύνει άνθρωπο, ή αν είναι πλέον τόσο εξασθενημένος, ώστε δεν προκαλεί νόσο. Εντούτοις όσο δεν υπάρχουν αποδείξεις, το θέμα συνεχίζει να απασχολεί τους ειδικούς και κάνουν έρευνες με διάφορες μεθόδους.

Δύο έρευνες

Για το θέμα αυτό υπάρχουν δυο πολύ καλές μελέτες, που δεν συμφωνούν σε όλα, αλλά σε γενικές γραμμές είναι εξίσου δυσάρεστες στο συμπέρασμά τους: ο ιός ζει πολύ. Το αν είναι σε θέση να μολύνει όμως μετά από πέντε μέρες, δεν μπορεί να το απαντήσει καμία από τις δύο. Η μια έρευνα δημοσιεύθηκε στην ιδιαίτερα έγκυρη ιατρική επιθεώρηση NEJM (New England Jounral of Medicine) και η άλλη στην εξίσου έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Lancet.

Η πρώτη χρησιμοποίησε ιό σε μορφή αεροζόλ (αιωρούμενο στον αέρα) πάνω στις επιφάνειες, ενώ η άλλη (του Lancet) στάλαξε σταγονίδιο σε αυτές. Πιθανόν αυτός να είναι και ο λόγος που κατά κανόνα η δεύτερη έρευνα δείχνει πιο μεγάλη επιβίωση του ιού στις επιφάνειες σε σύγκριση με την πρώτη.

Η έρευνα του Lancet εξέτασε και το ρόλο της θερμοκρασίας και διαπίστωσε ότι σε θερμοκρασίες 36 βαθμών Κελσίου ο ιός ζούσε λιγότερες μέρες, αλλά αποδυναμωνόταν και περισσότερο – “μίκραινε” κατά κάποιο τρόπο το ιικό φορτίο. Όμως αυτή η πληροφορία δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, γιατί οι ειδικοί δεν γνωρίζουν ακόμη πόσο φορτίο απαιτείται για να προκληθεί μόλυνση. Μπορεί να απαιτείται πολύ μεγάλο και να ανησυχούν άδικα, αλλά μπορεί να αρκεί και το ελάχιστο.

Πλαστικά, μέταλλα

Στο πλαστικό (καθίσματα, συσκευασίες τροφίμων και άλλων προϊόντων, σακούλες, φιάλες νερά, κάρτες, τηλεχειριστήρια, κουμπιά ασανσέρ ή φωτισμού, πληκτρολόγιο, κουμπιά στο ΑΤΜ, παιγχνίδια) ζει επί 3-7 ημέρες. Συγκεκριμένα, η έρευνα του NEJM διαπίστωσε ότι ο ιός ζει σε αυτά μέχρι 3 ημέρες, αλλά η έρευνα του Lancet βρήκε ζωντανό ιό και σε μια εβδομάδα. Ο ιός στη δεύτερη έρευνα είχε χάσει το 50% της δύναμής του την 4η μέρα στα πλαστικά, αλλά πιθανόν να εξακολουθούσε να μπορεί να  μολύνει.

Στον ανοξείδωτο χάλυβα (λαβές, ψυγεία, κλειδιά, σκεύη κουζίνας κ.λπ) ζει 3-7 ημέρες. Και πάλι η έρευνα της επιθεώρησης δεν βρήκε ζωντανό ιό μετά από 3 μέρες, η έρευνα στο Lancet βρήκε και μια εβδομάδα αργότερα. Στα μεταλλικά λεία αντικείμενα όπως οι χειρολαβές, τα κοσμήματα ή τα μαχαιροπίρουνα, μπορεί να ζήσει 5 ημέρες. Στο χαλκό (κάποια νομίσματα, σκεύη μαγειρικής, κοσμήματα, ηλεκτρικά καλώδια) ζει μόνον 4 ώρες για την επιθεώρηση NEJM. Η έρευνα του Lancet δεν ασχολήθηκε με το χαλκό. Στο αλουμίνιο (κουτιά αναψυκτικών, αλουμινόχαρτο) 2-8 ώρες

Στο ξύλο (βιβλιοθήκες, έπιπλα, μολύβια σχεδίασης, ντουλάπια) ζει 4 ημέρες. Στο χαρτί (βιβλία, εφημερίδες, αποδείξεις, φάκελοι, χαρτονομίσματα, περιοδικά, χαρτοπετσέτες, χάρτινες συσκευασίες προϊόντων) ζει από 3 ώρες μέχρι 4 ημέρες σύμφωνα με την έρευνα του Lancet. Δεν βρήκαν ζωντανό ιό σε χαρτί εκτυπωτή μετά από 3 ώρες, βρήκαν όμως ιό σε χαρτονόμισμα μετά από 4 ημέρες. Στο χαρτόνι (συσκευασίες κυρίως) η μία έρευνα δεν βρήκε ιό μετά από 24 ώρες και η άλλη βρήκε μετά από 5 μέρες. Μετά τη δεύτερη μέρα ο ιός είχε αποδυναμωθεί στο μισό.

Ρούχα, παπούτσια, μάσκες

Στα γυάλινα αντικείμενα (ποτήρια, παράθυρα, καθρέφτες, οθόνες, μπουκάλια, γυαλιά όρασης ή ηλίου κ.λπ.) ζει 4 ημέρες σύμφωνα με την έρευνα του Lancet. Στα κεραμικά (πιάτα, κούπες) 5 μέρες.

Στα υφάσματα (ρούχα, σεντόνια, καθίσματα αυτοκινήτου κ.λπ.) δεν έχουν γίνει και πολλές έρευνες, αλλά οι ειδικοί εκτιμούν ότι αντέχει λιγότερο από όσο στις λείες και σκληρές επιφάνειες. Η έρευνα του Lancet  αναφέρει ότι σε βαμβακερό ύφασμα άντεξε το πολύ δυο ημέρες. Στις σόλες γιατρών στην Κίνα στην εντατική βρέθηκαν νουκλεϊκά οξέα του ιού, αλλά δεν είναι γνωστό αν αυτά τα τμήματα του ιού μπορούν να μολύνουν. Γενικά συστήνεται το παπούτσι να μένει έξω από το σπίτι αν είναι δυνατόν, επειδή μπορεί να απολυμανθεί σε ένα πατάκι με χλωρίνη μόνον η σόλα του και όχι το σύνολο της επιφανείας.

Η μάσκα που είναι υφασμάτινη, ανήκει πάντως στα υλικά που “κρατάνε” τον ιό πολύ. Συγκεκριμένα το Lancet βρήκε ότι ενώ σε ένα συνηθισμένο ύφασμα βαμβακερό ο ιός την δεύτερη μέρα έχει σχεδόν εξαφανιστεί, στη μάσκα επιβίωσε μέχρι και την 4η μέρα στην εσωτερική της πλευρά και μέχρι την έβδομη μέρα στην εξωτερική. Στα μαλλιά του ανθρώπου ή στο τρίχωμα ζώων δεν είναι γνωστό πόσο ζει, όμως πολλοί ρινοϊοί επιβιώνουν στην τρίχα για πολλές ώρες.

Τα βασικά πειράματα έγιναν σε θερμοκρασία 22 βαθμών Κελσίου και έδειξαν (με αλλαγή της θερμοκρασίας) ότι ο ιός ήταν πολύ πιο σταθερός στην “ανοιξιάτικη” θερμοκρασία και στο κρύο, παρά στην θερμή των 35 βαθμών. Εξακολουθούσε όμως να επιβιώνει και στη ζέστη. Εξουδετερωνόταν μέσα σε λίγα λεπτά στους 70 βαθμούς και σε μισή ώρα στους 56. Ήθελε 2 ημέρες για να εξουδετερωθεί στους 37 βαθμούς και 14 μέρες για να “εκπνεύσει” στους 22 βαθμούς. Εντούτοις στους 4 βαθμούς ήταν ακόμα ακμαίος, 14 μέρες μετά.