Πόσοι Έλληνες προσπαθούν να γίνουν αστροναύτες

Συνολικά 280 Έλληνες υπέβαλαν υποψηφιότητα για τις θέσεις αστροναύτη που προκήρυξε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA), μεταξύ 25.589 αιτήσεων που υποβλήθηκαν από σχεδόν όλες τις χώρες-μέλη. Από τους 280 υποψήφιους από την Ελλάδα, οι 60 είναι γυναίκες. Μετά από μια 18μηνη διαδικασία επιλογής, οι τυχεροί ή ικανοί δεν θα είναι πάνω από 26. Μέσα σε δέκα χρόνια πάντως, όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, σημειώθηκε θεαματική αύξηση, στις αιτήσεις για μία θέση αστροναύτη, αφού το 2008 είχαν υποβληθεί μόνον 8.413 αιτήσεις.

Αύξηση καταγράφεται και στις αιτήσεις από γυναίκες, των οποίων το ποσοστό από 15,5% έφθασε φέτος το 20%. Η Κύπρος δεν μετέχει στον ESA, αλλά μπορούσε να είχε συμμετάσχει ως μη μέλος. Εντούτοις δεν το έκανε. Μόνον ένας Κύπριος έκανε αίτηση, για να συμμετάσχει στη λίστα των ατόμων με αναπηρίες. Στην ίδια κατηγορία υποψηφίων είναι και τέσσερεις Έλληνες, καθώς ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος αποφάσισε για πρώτη φορά να περιλάβει στο πρόγραμμα εκπαίδευσης και άτομα με φυσική αναπηρία.

«Μείναμε έκπληκτοι με την ανταπόκριση στο κάλεσμα για υποβολή αιτήσεων» σχολίασε ο Γιόζεφ Άσμπαχερ, γενικός διευθυντής της υπηρεσίας. «Είναι μια ισχυρή έκφραση του ενδιαφέροντος και του ενθουσιασμού που νιώθει για το διάστημα ο κόσμος στην Ευρώπη». Με την προκήρυξη του 2021 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος δημιουργεί για πρώτη φορά θέση αστροναύτη για άτομα με φυσική αναπηρία, για την οποία υποβλήθηκαν συνολικά 200 αιτήσεις.

Ο Οργανισμός θα προσφέρει συμβόλαια σε τέσσερα έως έξι άτομα για θέσεις αστροναυτών πλήρους απασχόλησης, ενώ μέχρι και 20 ακόμα άτομα θα ενταχθούν σε ομάδα εφεδρείας. «Η δημιουργία ενός αποθεματικού αστροναυτών… παρέχει περισσότερες ευκαιρίες στους υποψηφίους μας από ποτέ. Ωστόσο, όπως φαίνεται από τους αρχικούς αριθμούς, εξακολουθεί να υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός για αυτούς τους πολυπόθητους ρόλους στο διάστημα» δήλωσε ο Άσμπαχερ.

«Οι επόμενες φάσεις της διαδικασίας επιλογής είναι τα ψυχολογικά τεστ, μετά τα οποία θα ακολουθήσουν πρακτικές και ψυχομετρικές εξετάσεις. Μετά θα έρθει η σειρά της ιατρικής διαλογής και θα ακολουθήσουν δύο γύροι συνεντεύξεων. Είναι επομένως μια μακρά διαδικασία» ανέφερε η Αντονέλα Κόστα του τμήματος ανθρωπίνων πόρων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος.

Εκπαίδευση και κριτήρια

Οι επιτυχόντες προγραμματίζεται να ανακοινωθούν στα τέλη του 2022, καθώς μέχρι τότε θα περνούν από την μακρά διαδικασία των τεστ. Ο ESA δεν έχει τη δυνατότητα εκτόξευσης αστροναυτών με δικά του μέσα, ωστόσο Ευρωπαίοι αστροναύτες ταξιδεύουν συχνά στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Συστάθηκε το 1975 και μετέχουν σε αυτόν 22 κράτη μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

Τα κριτήρια για να υποβάλει κάποιος αίτηση ήταν να είναι κάτω των 50 ετών, να έχει ύψος 1,50 έως 1,90, κανονικό βάρος (δεν θέλουν πολύ εύσωμους για πρακτικούς λόγους, χώρου στο διάστημα), άπταιστα αγγλικά και άλλη μια γλώσσα, master σε κάποια θετική επιστήμη (Ιατρική, Μηχανική, Μαθηματικά, Υπολογιστές) και τρία χρόνια εμπειρία στον τομέα τους. Προσόν θεωρείτο και να έχει κάποιος δίπλωμα πιλότου δοκιμών (σε πρωτοδοκιμαζόμενα σκάφη), τέλεια ακοή ή ιατρικό πιστοποιητικό πιλότου.

Μετά από μια πρώτη επιλογή, οι υποψήφιοι λαμβάνουν εκπαίδευση στα βασικά της επιβίωσης υπό δύσκολες συνθήκες, αλλά κάνουν και μαθήματα ρωσικών. Εν συνεχεία μαθαίνουν ρομποτική, πλοήγηση, συντήρηση διαστημικών σκαφών και ελιγμούς στο διάστημα. Τέλος, παίρνουν μια εκπαίδευση ειδικά για αποστολές στο διάστημα.

Οι περισσότεροι υποψήφιοι είναι από την Γαλλία (5.475 άνδρες και 1.160 γυναίκες) και όχι μόνον για λόγου πληθυσμού, καθώς η χώρα αυτή είναι πρωτοπόρος στην Ευρώπη ως προς το διάστημα. Δεύτεροι είναι Γερμανοί (2.663 άνδρες και 1.037 γυναίκες), τρίτοι σε αιτήσεις παρά το Brexit οι Βρετανοί (1.419 άνδρες και 560 γυναίκες), τέταρτοι οι Ιταλοί (1.507 άνδρες και 370 γυναίκες) και πέμπτοι οι Ισπανοί (1.045 άνδρες και  299 γυναίκες). Ο πληθυσμός πάντως δεν παίζει τον καθοριστικό ρόλο.

Για παράδειγμα η Εσθονία είχε αιτήσεις από μόλις 57 άτομα (με 1,3 εκατομμύριο πληθυσμό) ενώ το Λουξεμβούργο (με μόλις 600.000 πληθυσμό) είχε αιτήσεις από 65. Ως προς το ποσοστό του πληθυσμού, το πιο έντονο ενδιαφέρον μακράν των άλλων έδειξαν οι Γάλλοι, οι Λουξεμβουργιανοί, οι Βέλγοι και οι Ελβετοί, ενώ έπονται οι Ολλανδοί και οι Νορβηγοί (με αναγωγή πάντα του αριθμού των αιτήσεων, προς ένα εκατομμύριο πληθυσμού). Η Ελλάδα έχει τον ίδιο δείκτη με την Δανία, τη Σουηδία, και τη Λιθουανία. Κατά σειρά ενδιαφέροντος όπως προκύπτει από τις αιτήσεις, η Ελλάδα μεταξύ 25 κρατών είναι 20ή.

Μια γεύση από τις “προπονήσεις” για το διάστημα δίνει ένας Έλληνας που κατάφερε να είναι μεταξύ των υποψηφίων (το 2018) σε συνεργασία του ESA με της αμερικανική ιδιωτική εταιρία Advancing Exploration (AdvancingX) στο πρώτο πλήρωμα εκπαιδευόμενων ιδιωτών αστροναυτών. Όσοι καταφέρουν να επιλεγούν στην προσπάθεια, στην οποία μετέχει ο 29χρονος γεωπόνος Αύγουστος Πανταζίδης ολοκληρώνοντας το τετραετές πλάνο δοκιμασιών, θα πετάξουν σε υπό-τροχιακή πτήση το 2023.