Πόσοι θα ήταν οι νεκροί χωρίς μάσκες

Οι νεκροί από κορονοϊό θα υπερδιπλασιαστούν στις ΗΠΑ έως τα τέλη Φεβρουαρίου 2021 και ίσως ξεπεραστούν συνολικά οι 500.000 θάνατοι, όμως με τη συστηματική χρήση της μάσκας θα μπορούσαν να αποφευχθούν 130.000 από αυτούς, σύμφωνα με μελέτη του Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME). Oι ΗΠΑ έχουν μέχρι στιγμής 228.000 θανάτους. Μέρος της μελέτης στηρίζεται σε έρευνα που έδειξε ότι οι μάσκες δεν αποτελεί εγγύηση καθ΄ αυτή, αλλά μειώνει διεθνώς σε ποσοστό άνω του 40% τους θανάτους.

Η νεότερη έρευνα (για την πρόγνωση ότι με τη “μάσκα από όλους” θα σωθούν πάνω από 130.000 ζωές) έγινε από το ίδιο Ινστιτούτο που είχε προβλέψει στο τέλος της άνοιξης με εφιαλτική ακρίβεια ότι μέχρι το Νοέμβρη θα σημειώνονταν στις ΗΠΑ 224.000 θάνατοι. Χρησιμοποίησε τώρα το ίδιο μαθηματικό μοντέλο για μια νέα πρόγνωση: πόσοι θα πεθάνουν ανάλογα με τα μέτρα που θα ληφθούν ή δεν θα ληφθούν από εδώ και πέρα.

Συμπεραίνει –όπως και έρευνα που δημοσιεύθηκε προ δεκαπενθημέρου και αφορούσε σε διεθνή δεδομένα– ότι η μάσκα θα προστάτευε το 40% των ευπαθών στις ΗΠΑ και θα έσωζε 85.284–170.867 ζωές στο πεντάμηνο από τις αρχές Οκτωβρίου του 2020  έως και το Φλεβάρη του 2021, δηλαδή πάνω από τους μισούς προβλεπόμενους θανάτους αφού οι 228.000 από αυτούς είναι δεδομένο που φυσικά δεν αλλάζει.

Οι ερευνητές της νεότερης μελέτης  για τον αλγόριθμο πρόγνωσης έλαβαν υπ’ όψιν τους θανάτους στις πολιτείες που είχαν πάρει μέτρα αυστηρά με συνέπεια και διάρκεια χρόνου,  τους θανάτους από πολιτείες με μέτρα αυστηρά αλλά εν συνεχεία άτονα, αντίστοιχα με μέτρα ήπια  αλλά και ασυνεπή σε διάρκεια χρόνου, όπως και θανάτους- λοιμώξεις από πολιτείες που έλαβαν μέτρα ήπια και σταθερά. Έβαλαν ως παράμετρο και την κινητικότητα του πληθυσμού κάθε πολιτείας καθώς οι μετακινήσεις είναι σημαντικός παράγων στην εξάπλωση. Επιπλέον, περιέλαβαν ως παράμετρο τις λοιμώξεις και τα κατά κεφαλήν διαγνωστικά τεστ που γίνονται. Έλαβαν υπ’ όψιν τους τέλος και δεδομένα από άλλες χώρες που επιστράτευσαν άλλη μέθοδο για να τα βγάλουν πέρα.

Τέλος, στο μοντέλο πρόγνωσης προσέθεταν και τον παράγοντα “χειμώνας”, που αλλάζει προς το χειρότερο τα δεδομένα διεθνώς λόγω των πνευμονιών και των αναπνευστικών λοιμώξεων οιασδήποτε αιτιολογίας. Στις ΗΠΑ το πρώτο κρούσμα όπως και στην Ελλάδα εμφανίστηκε Φλεβάρη και αυτό σημαίνει ότι είχαν περάσει το μισό χειμώνα πέρσι χωρίς κορονοϊό. Εκεί δε, η μισή χώρα είναι βορεινή και κρύα από νωρίς σε σχέση με την Ελλάδα.

Όμως τα συμπεράσματα των Αμερικανών ερευνητών για την πατρίδα τους ισχύουν διεθνώς και, κατ’ επέκταση, για την Ελλάδα. Αν η μάσκα δεν είχε μπει στη ζωή του τόπου μας (έστω και με γκρίνιες και ασυνέχειες και ασυνέπειες ακόμα και κυβερνητικές), οι νεκροί θα ήταν διπλάσιοι στην Ελλάδα από τον περσινό χειμώνα μέχρι σήμερα, σύμφωνα με το αμερικανικό ερευνητικό μοντέλο.

Τα τρία σενάρια με τις μάσκες

Βάσει των τριών σεναρίων των ερευνητών, χωρίς λήψη μέτρων οι ΗΠΑ θα αντιμετωπίσουν πάνω από 1 εκατ. θανάτους μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου. Αν περιορίσουν μόνον τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και την οικονομική ζωή (δεύτερο σενάριο), θα καταγράψουν 511.000 νεκρούς  και αν επιβάλουν τη μάσκα στο 95% του πληθυσμού (τρίτο σενάριο) αυτός ο απολογισμός θα μπορούσε να μειωθεί κατά σχεδόν 130.000  θανάτους.  Οι προβλέψεις αυτές είναι του Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) και δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση Nature Medicine.

Οι ερευνητές στον αλγόριθμό τους εκτός όσων προαναφέραμε,  έβαλαν όπως προαναφέρουμε πολλούς παράγοντες, αλλά και το ποσοστό ευάλωτων στον πληθυσμό κάθε πολιτείας (τους ευπαθείς), την εν δυνάμει έκθεσή τους ανάλογα με τα ισχύοντα μέτρα, τον αριθμό των ενεργών κρουσμάτων και τον αριθμό όσων ανέρρωσαν.

Κατέληξαν ότι ακόμα και αν η χρήση της μάσκας τηρείτο σε ποσοστό 85%, και πάλι θα σώνονταν 95.000 ζωές. «Καθίσταται ολοένα και πιο σαφές ότι οι μάσκες μειώνουν σημαντικά τη μετάδοση των ιών του αναπνευστικού, όπως τον SARS-CoV-2», υπογραμμίζουν οι συγγραφείς.

Το κακό, το μέτριο και το καλό

Οι επιδημιολόγοι και επιστήμονες του IHME κατέστρωσαν τρία πιθανά σενάρια για το μέλλον. Στο πρώτο, που θεωρείται ελάχιστα πιθανό, οι πολιτείες συνεχίζουν να αίρουν σταδιακά τους περιορισμούς στις μετακινήσεις και τις κοινωνικές επαφές σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Σε αυτή την περίπτωση, στα τέλη Φεβρουαρίου, ο συνολικός αριθμός νεκρών από τον κορονοϊό θα υπερβεί το 1 εκατομμύριο και τουλάχιστον 152 εκατομμύρια άνθρωποι (το 45% του πληθυσμού) θα  έχει προσβληθεί από την Covid-19.

Όμως, είναι πιο ρεαλιστικό να αναμένει κανείς πως οι Πολιτείες στις ΗΠΑ θα επαναφέρουν, κάποια από τα μέτρα που είχαν ληφθεί στο πρώτο κύμα της επιδημίας, όπως το κλείσιμο των σχολείων, τον περιορισμό των δημόσιων συναθροίσεων και το πλήρες ή μερικό κλείσιμο καταστημάτων που δεν θεωρούνται απαραίτητα. Οπότε είναι πιθανότερο το δεύτερο σενάριο, το οποίο η έρευνα χαρακτηρίζει «σενάριο αναφοράς». Σύμφωνα με αυτό, οι νεκροί θα φτάσουν τους 510.000.

Οι ερευνητές εξηγούν πως τα μέτρα του δεύτερου σεναρίου λαμβάνονται στις ΗΠΑ συνήθως όταν το ποσοστό θνητότητας μιας πόλης ή πολιτείας ξεπερνά το όριο των 8 νεκρών ανά εκατομμύριο κατοίκων κάθε ημέρα (το αντίστοιχο με περίπου 80 νεκρούς καθημερινά στην Ελλάδα ή τους 40 στην Αθήνα). Όταν ξεπερνιέται αυτό το όριο, στις ΗΠΑ εφαρμόζουν περιοριστικά μέτρα, ανάλογα όμως με τις επιλογές του κυβερνήτη κάθε πολιτείας ή του δήμου -σε αρκετές περιπτώσεις οι δήμοι έχουν πάρει αποφάσεις για υποχρεωτική χρήση μάσκας ενώ οι κυβερνήτες (κυρίως οι Ρεπουμπλικανοί) είχαν αντίθετη άποψη.

Οι 45 από τις 50 πολιτείες των ΗΠΑ θα έχουν περάσει αυτό το όριο πριν από τα τέλη Φεβρουαρίου, σύμφωνα με το δεύτερο σενάριο, όπως εκτιμούν οι ερευνητές. «Ακόμα, ωστόσο, και με την επανεργοποίηση των περιορισμών που χαλάρωσαν όλο το καλοκαίρι, ο συνολικός απολογισμός της επιδημίας θα φτάσει τους 510.000 νεκρούς και σχεδόν τα 72 εκατομμύρια κρούσματα στα τέλη Φεβρουαρίου», αναφέρει η έρευνα.

Η Ελλάδα

Να σημειώσουμε πάντως ότι η έρευνα θα έβγαζε πολύ πιο καλά νούμερα για την “Ελλάδα με μάσκα”, επειδή σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, τα μέτρα στη χώρα μας δεν λαμβάνονται όταν πλέον είναι πολύ αργά για κάποιους από εμάς, όταν δηλαδή οι ημερήσιοι θάνατοι φτάσουν τους 80 την ημέρα (οι 8 ανά εκατομμύριο).

Μπορεί να μην επανέρχεται στην Ελλάδα το lockdown που κάποιες πολιτείες προτίμησαν στις ΗΠΑ όταν έφτασαν στο απροχώρητο την άνοιξη, αλλά εδώ λαμβάνονται σημαντικά περιοριστικά μέτρα πριν από το σημείο χωρίς γυρισμό, δηλαδή προτού φτάσουμε στους 80 νεκρούς την ημέρα πανελλαδικά ή στους 40 την ημέρα στην Αθήνα. Απεναντίας στις ΗΠΑ υπήρξε πολύμηνη και έντονη χαλάρωση παρά την ραγδαία εξάπλωση και τον εφιαλτικό αριθμό των νεκρών.

Επίσης η αμερικανική πρόγνωση για τους θανάτους (που αναφέρεται μόνον σε 130.000 διασώσεις χάρη στη μάσκα) στηρίζεται και στην πραγματικότητα που ισχύει στις ΗΠΑ: ελλιπέστατη τήρηση των λίγων περιοριστικών μέτρων και μεγάλη αποστροφή προς τη μάσκα, συν τις κυβερνητικές αποφάσεις- “αναποφάσεις”. Για να πάρουν μέτρα (έστω και ήπια) πρέπει ο κόμπος να φτάνει στο χτένι. Σε αυτό έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο τους προηγούμενες μήνες το ότι ο κορονοϊός τους βρήκε σε προεκλογική περίοδο με όσα αυτή συνεπάγεται.

Αν πάντως η μάσκα και κάποια περιοριστικά μέτρα εφαρμόζονταν στις ΗΠΑ εγκαίρως και όχι όταν οι θάνατοι έφθαναν πλέον τoυς 2.400 την ημέρα όπως τον περασμένο Απρίλιο (τώρα ειναι στους 1.200 την ημέρα), οι άνθρωποι που θα γλίτωναν θα ήταν πολύ περισσότεροι. Από δε τους 511.000 που προβλέπεται να πεθάνουν μέχρι το Φλεβάρη, οι 228.000 είναι ήδη νεκροί, άρα ουσιαστικά 280.000 είναι οι θάνατοι που μπορούν να μειωθούν και από αυτούς να γλιτώσουν οι 130.000.

Το σενάριο της μάσκας

Στο τρίτο σενάριο το 95% του πληθυσμού υιοθετεί τη χρήση της μάσκας. Σε αυτή την περίπτωση οι νεκροί μειώνονται από 510.000 στους 380.000 (συνολικά από την αρχή της πανδημίας) και σώνονται  130.000 ζωές. Ακόμα κι αν φορά μάσκες το 85%, και πάλι προκύπτει ότι σώζονται 95.000 ζωές αν όμως παράλληλα λαμβάνονται και άλλα μέτρα.

Οι ερευνητές προσθέτουν ότι αυτή τη στιγμή (αρχές Οκτωβρίου για την έρευνα) μόνον το 49% των Αμερικανών δηλώνει πως φοράει κάπως συστηματικά μάσκα. Σε χώρες όπου η μάσκα ήταν υποχρεωτική, όπως η Σιγκαπούρη,  η Νότιος Κορέα, το Χονγκ Κονγκ, η Ιαπωνία, η Ισλανδία και άλλες, η πανδημία τέθηκε υπό σχεδόν πλήρη έλεγχο. Η μάσκα μείωσε τους θανάτους κατά 40% ακόμα και σε χώρες που δεν επέβαλαν παντού τη μάσκα, αναφέρουν οι ειδικοί.

Έβαλαν και ένα υποσενάριο,  όπου το πρώτο ήταν μάσκες από όλους χωρίς επιπλέον μέτρα και διαπίστωσαν ότι δεν αρκεί η μάσκα, γιατί το μοντέλο “έβγαλε” μεν λιγότερους από τους 510.000 θανάτους, αλλά περισσότερους από το σενάριο “μάσκα όλοι συν περιοριστικά μέτρα”.

Και για να μην αριθμοποιούμε τις αρχές και τις αξίες με τόσα μαθηματικά μοντέλα και νούμερα, γεγονός είναι ότι  όσον αφορά στον τόπο μας οι (1.200-560=) 640 που θα είχαν χαθεί στην Ελλάδα χωρίς τη μάσκα, θα μπορούσαν να ήταν ο Κώστας, η Ελένη, ο δικός σας πατέρας ή μάνα, ή εγώ κι εσείς. Η στατιστική εξαφανίζεται λυτρωτικά όταν διανοείται κανείς πως ο ένας στους 640 παίρνει πρόσωπο και όνομα κάποιου που ξέρει και, αντίστροφα, πληγώνει βαθιά όταν αυτό το πρόσωπο και όνομα είναι μέσα στα 560 που έχουν ήδη χαθεί μέχρι σήμερα.