Πρέπει να φοράμε μάσκα ή όχι; – Τι απαντά κινεζική έρευνα

Την επιβίωση του COVID-19 μελέτησαν ερευνητές του πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ (HKU), διαπιστώνοντας ότι μπορεί να επιβιώσει στην εξωτερική επιφάνεια μασκών μιας χρήσεως. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό The Lancet, την ώρα που το θέμα της μάσκας απασχολεί -και διχάζει- αρκετές κυβερνήσεις στον κόσμο, στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν την εξάπλωση του ιού.

Ο ιός μπορεί να είναι παραμείνει σταθερός σε ευνοϊκό περιβάλλον, όμως είναι ευάλωτος στις κλασικές μεθόδους απολύμανσης που συνιστά και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, σύμφωνα με τον Λίο Πουν Λίτμαν, επικεφαλής του εργαστηρίου του HKU. Τα πειράματα της ομάδας του είχαν στόχο να διαπιστώσουν πόσο διάστημα μπορεί ο ιός να επιβιώσει σε θερμοκρασία δωματίου, πάνω σε διάφορες επιφάνειες. Τα ευρήματά της λοιπόν έχουν ως εξής:

• Σε χαρτί εκτύπωσης και χαρτομάντιλα ανιχνεύθηκε ως και 3 ώρες.
• Σε επεξεργασμένο ξύλο και ύφασμα, όπως ένα βαμβακερό ρούχο, ως και 2 μέρες.
• Σε γυαλί και σε χαρτονομίσματα, ο ιός ήταν παρών ως και 4 μέρες.
• Σε πλαστικό και ανοξείδωτο χάλυβα, ανιχνευόταν μεταξύ 4 και 7 ημερών.
• Σε χειρουργική μάσκα προσώπου, ανιχνευόταν ως και 7 ημέρες.

Σε όλες τις άλλες επιφάνειες η συγκέντρωση του ιού μειώθηκε σε μεγάλο ποσοστό. Πρέπει να σημειωθεί ότι η παρουσία του ιού από μόνη της, εξηγούν οι ερευνητές, «δεν αντανακλά τη δυνατότητα να κολλήσουμε τον ιό από την συνήθη επαφή», καθώς το πείραμα αφορά σε εργαστηριακές μετρήσεις και όχι στην πραγματική μολυσματική δυνατότητα.

Τι απαντούν για το “δίλημμα” της μάσκας

Το βασικότερο εύρημα, βέβαια, της έρευνας αφορά στις υφασμάτινες μάσκες που φορούν εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο για να μειώσουν την εξάπλωση του ιού. Όπως δήλωσε ο Μαλίκ Πέιρις, κλινικός ιολόγος του πανεπιστημίου, «αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που είναι πάρα πολύ σημαντικό να μην αγγίζουμε ποτέ το εξωτερικό μιας χειρουργικής μάσκας, αν τη φοράμε. Διότι αν μολύνουμε τα χέρια μας και μετά αγγίξουμε τα μάτια μας, τότε θα μπορούμε να κολλήσουμε τον ιό».

Αλλά και για τον Πουν Λίτμαν, το πλύσιμο των χεριών παραμένει το κυριότερο μέτρο προστασίας. «Αν θέλετε να προστατευθείτε, τηρείτε την ατομική υγιεινή, πλένετε τα χέρια σας και προσπαθήστε να μην αγγίζετε το πρόσωπο, το στόμα ή τη μύτη χωρίς να τα καθαρίσετε πρώτα». Σε ό,τι αφορά τα ψώνια από το σούπερ μάρκετ, η συμβουλή του είναι να τα αφήνει ο καταναλωτής μια μέρα χωρίς να τα μεταχειριστεί, καθώς αυτό «μειώνει τη συγκέντρωση του ιού». 

Να θυμίσουμε ότι, από την πρώτη στιγμή, η προτροπή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν να μην φορά μάσκα ο μαζικός πληθυσμός, αλλά μόνο τα άτομα που νοσούν με συμπτώματα και οι επαγγελματίες υγείας. «Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις ότι το να φορά μάσκα ο μαζικός πληθυσμός έχει κάποιο ιδιαίτερο όφελος», δήλωσε ο Μάικ Ράιαν, διευθυντής του προγράμματος έκτακτης ανάγκης του οργανισμού. Διευκρίνισε ωστόσο ότι «υπάρχουν περιπτώσεις που η χρήση ακόμα και αυτοσχέδιων μασκών, σε επίπεδο κοινότητας, μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της νόσου».

Αυτό που εξηγούσαν οι ειδικοί είναι ότι η χειρουργική μάσκα εμποδίζει κυρίως τα πιο μεγάλα σε μέγεθος σταγονίδια του βήχα και του φτερνίσματος να εξέλθουν στο περιβάλλον του ατόμου που φορά, προστατεύοντας τους υπόλοιπους από το να κολλήσουν. Τη λογική αυτή ακολούθησαν οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης, οι ΗΠΑ, η Ινδία, η Αυστραλία και άλλες, δίνοντας έμφαση στα υπόλοιπα μέτρα προστασίας. Άλλωστε, στελέχη των συστημάτων υγείας σε αρκετές χώρες προειδοποιούσαν ότι αν ο κόσμος αγοράζει μαζικά μάσκες τότε δυσκολεύουν την προμήθειά τους σε γιατρούς και νοσηλευτές.

Τι άλλαξε με το νέο ιό

Στην πορεία φάνηκε ότι πολλοί άνθρωποι που νοσούν με τον νέο κορωνοϊό δεν εμφανίζουν συμπτώματα και θα μπορούσαν να κολλήσουν άλλους. Αυτό ώθησε χώρες όπως τη Σιγκαπούρη, που συμβούλευε τους πολίτες να μη φορούν μάσκες, να προχωρούν σε μαζική διανομή μασκών. Παρόμοια μέτρα λαμβάνουν και χώρες της Δύσης, όπως η Αυστρία, που κατέστησε τη χρήση μάσκας από τους πολίτες υποχρεωτική όταν μπαίνουν σε καταστήματα σούπερ μάρκετ.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Μεταδιδόμενων Νοσημάτων, δρ. Άντονι Φάουτσι, δήλωσε στο CNN ότι «δεν είναι κακή ιδέα» να ενθαρρύνεται η χρήση της μάσκας. Στοιχεία που έδωσε το αμερικανικό CDC στη δημοσιότητα έδειξαν ότι ως και 25% των νοσούντων με COVID-19 είναι ασυμπτωματικοί.

Κινέζοι επιστήμονες και γιατροί, όπως ο καθηγητής Μπέντζαμιν Κάουλινγκ του HKU, θεωρούν ότι η χρήση της μάσκας, ή ακόμα και ενός κομματιού υφάσματος ή κασκόλ, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στον περιορισμό της μετάδοσης του ιού. Το πρόβλημα, όπως εξηγεί, είναι ότι πολλοί άνθρωποι δεν ξέρουν πώς να χρησιμοποιήσουν σωστά τη μάσκα. «Η λύση για αυτό είναι μια καμπάνια εκπαίδευσης-ενημέρωσης και όχι να αποφεύγουμε να προτείνουμε τη χρήση μάσκας», σημειώνει.

Οι περισσότεροι άνθρωποι όμως συνηθίζουν να αγγίζουν το πρόσωπό τους κάθε 2μισι λεπτά, μια συνήθεια που από μόνη της είναι δύσκολο να “σπάσει” και στην οποία προστίθεται ο κνησμός ή η ενόχληση της μάσκας, που «σε κάνει να θες να αγγίξεις ακόμα περισσότερο το πρόσωπό σου» και μαζί το εξωτερικό της μάσκας, τονίζει η Λίντια Μαράιμπα, καθηγήτρια του ΜΙΤ. «Ο κόσμος πρέπει να θυμάται ότι οι μάσκες δεν προστατεύουν 100%, αλλά προορίζονται για χρήση όταν η τήρηση των αποστάσεων δεν είναι εφικτή». Συνεπώς, η λανθασμένη χρήση της μάσκας δεν είναι μόνο ανώφελη αλλά και επικίνδυνη.