“Γεια σου Νικόλα” – Στη μνήμη του ξεχωριστού Μανώλη Σουλτανόπουλου

Σ’ ένα μάθημα υπολογιστών, κατά το οποίο ανιούσαμε αφόρητα, του είχα προσφέρει ένα παιδικό γκοφρετάκι σε σχήμα μικρού ιπποπόταμου, από εκείνα που μόλις είχαν κυκλοφορήσει. Είχε κατενθουσιαστεί. Στο επόμενο ακριβώς μάθημα ανταπέδωσε με το ολόιδιο κέρασμα. Με είχε ξενίσει η τόσο άτεγκτη ανταποδοτικότητα, αλλά με παρηγόρησε η σκέψη ότι «εδώ στην Αθήνα έτσι θα κάνουν», καθώς είχα μόλις εγκατασταθεί, και γρήγορα φρόντισα να το ξεχάσω.

Με διασκέδαζε να τον παρατηρώ όταν σχολούσαμε από τη Σχολή και παίρναμε τον δρόμο για τον Ηλεκτρικό διασχίζοντας τις προσφυγικές κατοικίες στον Ταύρο. Επέστρεφε πάντοτε με το κορίτσι του, και όπως περπατούσαν μόνοι οι δυο τους, εκείνος άνθιζε σε αχνά χαμόγελα και πλάγια βλέμματα. Σταματούσαν για να γελάσουν με κάτι κι έπειτα συνέχιζαν πάλι από την αρχή, με το σακίδιο στην πλάτη.

Τελευταία φορά τον είχα συναντήσει σε ένα μικρό ζαχαροπλαστείο στη Νικολάου Κριεζώτου (το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Χαραχλιάνης, αλλά υπέγραφε πάντοτε σαν Γκριζιώτης, καθότι οπλαρχηγός) στο κέντρο της Αθήνας. Είχε κατέβει σκαστός από τη δουλειά ίσα ίσα για να τα πούμε. Θυμάμαι ότι τον κυνηγούσαν ακόμη τα κορίτσια, μία συνάδελφος του τηλεφωνούσε επίμονα να τον συναντήσει να φάνε μαζί, μία άλλη κατέβηκε και μας βρήκε σχεδόν απροειδοποίητα. Ήταν λίγο προτού αρχίσει η περιπέτεια.

Στη μνήμη Μανώλη Σουλτανόπουλου

Η ευγένεια και η συστολή του υπήρξαν παροιμιώδεις. Ήταν μακράν ο καλύτερος όλων μας, σε διάνοια και πνεύμα, με ένα ήθος που δεν το κλόνιζε τίποτα, και μία αξιοπρέπεια που δεν την δελέαζε το παραμικρό. Ενόσω όλοι μας, ίσως λόγω ηλικίας, αναλωνόμασταν σ’ ένα θορυβώδες και εξουθενωτικό εγώ, εκείνος αρκούνταν σχεδόν ασκητικά σε ένα ακριβό και λιγομίλητο είναι.

Τώρα πια είναι αμετάκλητα ο σιωπηλός των σιωπηλών. Ο Κωστής Παπαγιώργης είχε γράψει το “Γειά σου Ασημάκη” για τον Χρήστο Βακαλόπουλο που είχε φύγει νωρίς. Το είχε γράψει σαν ένα είδος προσευχής για ένα αγαπημένο πρόσωπο, όπως όταν χάνει κανείς έναν πολύ καλό φίλο και του γράφει όσα δεν πρόλαβε να του πει. Γιατί η ηθική μας είναι οι νεκροί και η προσευχή ένα τρόπος να τους θυμόμαστε.

Στον τίτλο αποχαιρετούσε τον Ασημάκη (από την οδό Ασημάκη Φωτήλα όπου βρισκόταν το πατρικό του Βακαλόπουλου) και όχι τον Χρήστο, σε μία ύστατη προσπάθεια να “μετατοπίσει” το πένθος. Τώρα που ο Μανώλης και η μνήμη του έχουν γίνει αναπόδραστα ένα, πάλι με τα λόγια του Κωστή θέλω να τον θυμάμαι:

«Το φιάσκο της ζωής μας, η σκληρή φάρσα του εφήμερου, έγκειται στο γεγονός ότι πρέπει να θεωρήσουμε ισχυρά τεκμήρια ζωής τις λαθραίες στιγμές που ένας φίλος έζησε ή λησμόνησε πλάι μας, χωρίς να έχει την πρόθεση να τις υπογράψει σαν διαθήκη. Το τυχαίο άναμμα της στιγμής, το συμπτωματικό και το ακούσιο αποκτούν ξαφνικά κύρος κωδίκελλων». Όταν η κληρωτίδα αρχίζει και χτυπάει τη δική σου “σειρά”, ο κόσμος γύρω υφίσταται μια ισχυρή καθίζηση. Καλό παράδεισο, Μανώλη, κι ας νομίζω ότι αύριο θα σε δω πάλι στην Κριεζώτου.

Τίμησες τα γαλανόλευκα σε τρεις ηπείρους, όπου έζησες και εργάστηκες. Χθες βράδυ, με αυτή τη σκέψη με πήρε ο ύπνος, για να κοιμηθώ και να σε δω ξανά ολοζώντανο στον ύπνο μου. Ότι έφυγες στα ξένα. Καλή πατρίδα, σε περιμένουμε. Ίσως έτσι, ίσως τώρα, στερέψουν τα δάκρυα.