“Τί τραβάω με την long covid” – Μαρτυρίες ασθενών

Πολλοί περνούν τη νόσο ασυμπτωματικά και η περιπέτειά τους τελειώνει εκεί. Άλλοι περνούν τη νόσο με έντονα συμπτώματα ή χρειάζονται ακόμη και να νοσηλευθούν σε ΜΕΘ, όμως αναρρώνουν κάποια στιγμή και η περιπέτειά τους με τον κορονοϊό, τελειώνει επίσης εκεί. Όμως υπάρχουν άνθρωποι που ενώ περνούν τη νόσο σχεδόν ασυμπτωματικά, βρίσκονται να πάσχουν από ιδιόρρυθμα συμπτώματα μήνες μετά, “στα καλά καθούμενα”. Σε παρεμφερή κατάσταση βρίσκονται και άλλοι άνθρωποι που πέρασαν τη νόσο με εντονότερα συμπτώματα και νόμισαν ότι “καθάρισαν”, αλλά μήνες μετά βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της αποκατάστασης.

Υπάρχουν πλέον ιατρεία long post covid, όμως τα ανακλαστικά της πολιτείας δεν είναι επαρκή και τα ζητήματα που ταλαιπωρούν όσους έχουν το σύνδρομο ουσιαστικά δεν αναγνωρίζονται ακόμη ως ασθένεια. Στο Facebook υπάρχει μια σελίδα για τους χιλιάδες αυτούς συμπολίτες μας που αντιμετωπίζουν, παρότι πολλοί από αυτούς νέοι στην ηλικία, σημαντικά προβλήματα υγείας κατά την πορεία της αποκατάστασής τους. Παράλληλα έρχονται αντιμέτωποι και με μεγάλα έξοδα, καθώς η πολιτεία δεν ήταν τελικά έτοιμη να στηρίξει τους ομοιοπαθείς τους.

Η ενημερωτική ιστοσελίδα thestival.gr παρουσίασε τις μαρτυρίες ατόμων που παρουσίασαν παρατεταμένη νόσηση. Πρόκειται για δύο νέες και υγιείς γυναίκες για τις οποίες κανείς δεν θα προέβλεπε ούτε βαριά νόσο αλλά ούτε και παρατεταμένη νόσηση μήνες μετά την αρχική λοίμωξη. Η 58χρονη κ. Ρόζα Κιτζατίδου, γραμματέας στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Βόλου νόσησε με κορονοϊό το Μάρτη του 2021:

«Έχω χάσει τη ζωή μου, την ταυτότητά μου και την ηρεμία μου. Αυτή τη στιγμή είμαι ένας ανάπηρος άνθρωπος και πριν από έναν χρόνο έσφυζα από ζωή. Δεν είχα προλάβει να εμβολιαστώ γιατί τότε εμβολιάζονταν οι άνω των 80. Πήγα στο νοσοκομείο με ήπια συμπτώματα, έγινε ο έλεγχος και βγήκα θετική. Επέστρεψα στο σπίτι μου, όμως τα συμπτώματα άρχισαν να γίνονται πιο έντονα. Έχανα οξυγόνο και ο κορεσμός μου ήταν πολύ χαμηλός. Την πέμπτη ημέρα νόσησης έπαθα ακαμψία σε όλο το σώμα».

Η δύσκολη νοσηλεία

Νοσηλεύτηκε σε ΜΕΘ, όπου παρέμεινε 19 ημέρες. «Έλεγαν πως θα πεθάνω. Πάθαινα κρίσεις πανικού και ήμουν η μοναδική που δεν ήμουν διασωληνωμένη. Αυτούς που πέθαιναν τους έβαζαν σε λευκούς σάκους… Άκουγα το φερμουάρ να κλείνει κι έλεγα ότι θα είμαι η επόμενη. Ο φόβος και η μοναξιά με κυρίευαν. Παρακαλούσα την Παναγία να με κρατήσει ζωντανή για να μπορέσω να ξαναδώ την κόρη μου», περιγράφει.

Όταν βγήκε από τη ΜΕΘ για 15 ημέρες έμεινε κατάκοιτη στην παθολογική κλινική και σιγά σιγά μπόρεσε με βοήθεια να σταθεί στα πόδια της. «Στις 23 Απριλίου μου δώσανε εξιτήριο και νόμιζα ότι θα ήμουν καλά. Όμως, χρειάστηκε να προσλάβω 24ωρη νοσηλεύτρια και φυσιοθεραπευτή. Μετά από έναν μήνα κατάφερα να κάνω τα πρώτα βήματα μόνη μου. Για έξι μήνες η νοσοκόμα έπρεπε να μένει μαζί μου. Είχα δύσπνοια, αφόρητους πόνους στο σώμα και έπεφταν τα μαλλιά μου», λέει η κ. Κιτζατίδου.

Στο σπίτι, έναν χρόνο μετά, υποστηρίζεται από οξυγόνο για 15 ώρες την ημέρα και περπατάει με μπαστούνι. «Οι σωματικοί πόνοι παραμένουν και συνεχίζω να παθαίνω κρίσεις πανικού. Με παρακολουθούν πνευμονολόγοι, ψυχίατρος, καρδιολόγος, ορθοπεδικός, νευρολόγος, αιματολόγος. Η κορτιζόνη που έπαιρνα μέσα στο νοσοκομείο και στη συνέχεια στο σπίτι, μου δημιούργησε πρόβλημα στα μάτια, απέκτησα πρόωρα καταρράκτη και πρέπει να χειρουργηθώ» λέει και προσθέτει:

«Μέχρι τώρα έχω ξοδέψει 15.000 ευρώ, αν δεν είχα κάτι στην άκρη, η πορεία μου σήμερα θα ήταν πολύ διαφορετική. Κατάφερα να γυρίσω στη δουλειά πριν από έναν μήνα. Χρειάζεται χρόνος προσαρμογής, πιο ευέλικτο ωράριο και να μπορεί ο εργοδότης να γνωρίζει ότι ενδέχεται κάποια στιγμή να μην νιώσω καλά, λόγω της ασθένειάς μου. Δεν είναι ψυχολογική η πάθησή μας, είναι αρρώστια», τονίζει.

Άλλα συμπτώματα

Η κ. Μαρία Τζιβένη, 39 ετών, είναι στρατιωτικός στην Πολεμική Αεροπορία και μητέρα δύο μικρών αγοριών. Νόσησε ήπια, τον Φεβρουάριο του 2021 και δεν χρειάστηκε να νοσηλευτεί. Μετά από έναν μήνα, όμως παρουσίασε ναυτία, ζαλάδα και ταχυκαρδίες. Οι γιατροί που την εξέτασαν, τα απέδωσαν στο στρες… Πέντε μήνες μετά, η εξαντλητική κόπωση έγινε κομμάτι της καθημερινότητάς της. Τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ ήταν αρκετά για να εξαντλήσουν τον οργανισμό της. Μετά άρχισε να νιώθει μουδιάσματα στα άκρα και στο πρόσωπο.

«Δεν είχα τη δύναμη να σηκώσω στα χέρια ούτε τον μικρό μου γιο. Ακολούθησε ένας κύκλος εξετάσεων όπου όμως δεν υπήρχε κάποια παθολογία. Πέρασαν έξι μήνες για να διαπιστώσουμε ότι έχω το σύνδρομο», λέει. «Κλείστηκα στον εαυτό μου, είχα κρίσεις πανικού, ξυπνούσα και έβρισκα τούφες μαλλιών στο μαξιλάρι μου, δεν ήμουν πια η χαρούμενη μαμά για τα παιδιά μου. Όταν περνάς ήπια τη νόσο νομίζεις ότι ξεμπέρδεψες, όμως δεν είναι πάντα έτσι. Σ’ εμένα άφησε κάποια κόπωση και φλεγμονές στον θυρεοειδή».

Παρότι ήταν ένας άνθρωπος ιδιαίτερα αθλητικός, τώρα πια είναι κατόρθωμα να κάνει 5.000 βήματα. Μετά τη νόσηση εμβολιάστηκε και όπως λέει, η κατάσταση της υγείας της βελτιώθηκε κατά 80%. Μια Ιρλανδή νοσηλεύτρια διηγείται την εμπειρία της στην ιστοσελίδα της βρετανικής Σχολής Νοσηλευτικής και δίνει μια παρόμοια εικόνα με των προηγουμένων δύο γυναικών:

«Ήμουν πολύ δραστήρια και έκανα κάθε μέρα γυμναστική. Σήκωνα βάρη, έκανα ποδήλατο. Εργαζόμουν σε νοσοκομείο στο Μπέλφαστ και κόλλησα πολύ γρήγορα. Συγκεκριμένα, τον Απρίλη του 2020. Δυο μέρες μετά υποχώρησαν τα συμπτώματα, και νόμιζα ότι άρχισα να αναρρώνω, αλλά ξαφνικά παρουσίασα πόνο στο στέρνο, δύσπνοια και βήχα. Επειδή είχαν δει πολλά τα μάτια μου, αν και νέα, σας ομολογώ ότι έκανα διαθήκη γιατί φοβόμασταν για θρομβώσεις».

Η συγκλονιστική μαρτυρία

«Τελικά ο κίνδυνος πέρασε, αλλά λαχάνιαζα για να πάω από το κρεβάτι μέχρι την τουαλέτα. Είχα υπνηλία διαρκώς, εγώ που δεν κοιμόμουν πάνω από πέντε ώρες την ημέρα. Ένιωθα βαρύ όλο το σώμα μου και πονούσαν όλοι οι μυς. Παρουσίασα τότε και καρδιολογικά συμπτώματα. Ξαφνικά έφτανα τους 140 σφυγμούς ενώ ήμουν ξαπλωμένη. Αυτό συνοδευόταν από έντονο πόνο στο στέρνο και μου κοβόταν η ανάσα».

»Δεν μπόρεσα να δουλέψω για επτά μήνες. Ένα χρόνο μετά, πλέον δούλευα, αλλά όχι σε κανονικές βάρδιες, γιατί το αίσθημα της εύκολης κόπωσης παρέμενε. Συνέχιζα να κοιμάμαι πολύ και παράλληλα είχα τώρα και νυχτερινούς τρόμους, ξυπνούσα και ένιωθα έντρομη το σώμα μου παράλυτο. Το μυαλό μου παρέμενε αρκετά θολό σε σύγκριση την προ κορονοϊού διαύγειά μου και κατά καιρούς είχα ξαφνικά μυικούς πόνους σε διάφορα σημεία χωρίς καμία αιτιολογία. Τύχαινε να συζητώ με συναδέλφους και αίφνης έπαυα να μιλώ και ένιωθα το μυαλό μου κενό! Ντρεπόμουν».

»Επανήλθα στο γυμναστήριο αλλά πλέον μπορώ να αθλούμαι για πολύ μικρά διαστήματα. Ξαφνικά μπορεί εκεί που γυμνάζομαι οι παλμοί μου να εκτοξευθούν και να νιώσω πάλι τον αφόρητο πόνο στο στέρνο. Η δύσπνοια παραμένει επίσης ένα πρόβλημα άλυτο προς το παρόν. Ο βήχας φεύγει και ξανάρχεται όποτε θέλει. Όλα τα συμπτώματά μου εξαφανίζονται και επανέρχονται απροειδοποίητα. Όταν είχε αρχίσει η πανδημία θυμάμαι πόσο ψύχραιμη ήμουν. Ήμουν τόσο σίγουρη ότι εγώ θα περνούσα την ίωση στο πόδι. Τώρα ξέρω ότι ο κορονοϊός μου άλλαξε τη ζωή και ότι δεν είμαι πια εκείνη που ήμουν άλλοτε. Όμως το παλεύω».

Tα συμπτώματα παιδιών και ενηλίκων

Τα πιο συνήθη συμπτώματα είναι η δύσπνοια, η εύκολη κόπωση, οι πονοκέφαλοι, οι μυικοί πόνοι αλλά και συχνά, ειδικά στους ηλικιωμένους, οι γνωσιακές διαταραχές, αϋπνίες, δυσκολία συγκέντρωσης, επίμονος βήχας, πόνοι στο στέρνο, δυσκολία στην ομιλία, απώλεια όσφρησης και γεύσης, κατάθλιψη και άγχος, και ενίοτε πυρετός. Επισης μπορεί να παρουσιάσουν ταχυπαλμία, βραδυκαρδία ή αίσθημα έντονων παλμών, ανορεξία, γαστρεντερικά συμπτώματα (από το στομάχι ή και από το έντερο, όπως διάρροια), απώλεια μαλλιών και εξανθήματα.

Η ασθένειά των πασχόντων δεν μεταδίδεται σε άλλους, γιατί ο ιός δεν ανιχνεύεται πλέον. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα συμπτώματα υποχωρούν με την πάροδο των μηνών, όμως δεν υπάρχουν επαρκείς μελέτες για όλες τις πληθυσμιακές ομάδες. Ο ασθενής δεν πρέπει να περιμένει να “περάσει μόνο του” και είναι σημαντικό να απευθύνεται σε ειδικό γιατρό.

Επίσης υπενθυμίζεται ότι η νόσηση από τον ιό προκαλεί σε πολλές περιπτώσεις και διαβήτη. Η Αμερικανική Ιατρική Εταιρεία εκτιμά ότι το 10% έως 30% των φορέων μπορεί να παρουσιάσει long COVID μετά την ανάρρωσή του, ακόμα και αν στην πρώτη φάση ήταν ασυμπτωματικοί φορείς και δεν είχαν ουτε καν συνάχι. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν ένα μήνα μετά την αρχική νόσηση.

Οι τύποι νόσησης

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ιατρική Εταιρεία υπάρχουν τρεις κατηγορίες ή τύποι “μακράς νόσησης”. Στην πρώτη ανήκουν εκείνοι που νόσησαν και δεν ξεπέρασαν τη νόσο γρήγορα και που μπορεί να βγήκαν από το νοσοκομείο, αλλά τα συμπτώματά τους επιμένουν για πολύ καιρό. Στην δεύτερη ανήκουν εκείνοι που χρειάζονται νοσηλευτική φροντίδα για πολλές εβδομάδες, καθώς έχουν μεγάλη μυική αδυναμία αλλά και γνωσιακές δυσλειτουργίες. Αυτή η κατάσταση εν μέρει επιδεινώνεται από την χρονιότητα της νοσηλείας. Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν οι ασθενείς που αναρρώνουν ύστερα από ασυμπτωματική ή και βαριά νόσο, αλλά εμφανίζουν συμπτώματα καιρό μετά την αρχική ανάρρωσή τους.

Συχνά οι γιατροί αντιμετωπίζουν και διλήμματα, καθώς πολλές ασθένειες “μασκαρεύονται” σε long covid και μπορεί να τους ξεγελάσουν, δηλαδή να νομίζουν ότι ο ασθενής έχει μακρά νόσο και επιπλοκές της αρχικής λοίμωξης, ενώ πρόκειται για ανεξάρτητη, νέα πάθηση, άσχετη προς τον ιό. Παράλληλα, όμως, υπάρχει και ο αντίστροφος κινδυνος, δηλαδή ο γιατρός να αποδώσει τα συμπτώματα σε άγχος ή άλλα ζητήματα και να μην εξετάσει το ενδεχόμενο να πρόκειται για μακρά νόσηση από κορονοϊό.

Η μακρά νόσος επηρεάζει δυστυχώς και τα παιδιά, αλλά σε μικρότερο ποσοστό από ό,τι στους ενηλίκους.Τα συμπτώματα είναι παρόμοια και σε εκείνα.  Οι έρευνες δείχνουν ότι από την μακρά νόσο υποφέρουν περισσότερο οι γυναίκες παρά οι άνδρες σε όλες τις χώρες του κόσμου. Υποφέρουν από αυτήν κυρίως γυναίκες μέσης ηλικίας. Στα παιδιά δεν υπάρχουν μελέτες για το αν προσβάλλονται περισσότερο τα αγόρια παρά τα κορίτσια.