Σαράντα χρόνια στον Έβρο η Κυρά του Δέλτα

Ήταν επιθυμία του ακριτικού συλλόγου “Αινήσιο Δέλτα Έβρου” να τιμηθεί εν ζωή η δική του “κυρά του ποταμού Έβρου”, “η κυρά του Δέλτα”, η Άρτεμις Παπακωστίδου που εκεί στα υδάτινα ελληνοτουρκικά σύνορα ζει σαράντα χρόνια στην αυτοσχέδια καλύβα της παλεύοντας για το μεροκάματο μαζί με τον σύζυγό της τον κυρ- Νίκο!

Ζώντας όλα τα στοιχεία της φύσης, ανελέητης πολλές φορές και καταστροφικής στο κονάκι τους, βιώνοντας σκληρές καταστάσεις αγωνίας κι εντάσεων με τους γείτονες, όταν τα πράγματα αγριεύουν, αλλά με το Χριστό στον κόρφο όπως λέει όλα παλεύονται, παίρνει δύναμη και κουράγιο η ακοίμητη φρουρός.

Επαγγελματίας ψαράς η ίδια στο ποτάμι και την θάλασσα, δεινή μαστόρισσα στο μπάλωμα διχτυών όταν ξεσκίζονται από τα δελφίνια του Θρακικού πελάγους, άψογη μαγείρισσα, σύζυγος με αυξημένους ρόλους και γιαγιά νιώθει πλήρης κι ευγνωμονεί την ζωή που τα έφερε έτσι αγόγγυστα παρά τις δυσκολίες της καθημερινότητας. Το μεροκάματο βγαίνει δύσκολα και ο αγώνας είναι διαρκής από τα χαράματα μέχρι το γέρμα του ήλιου. Και τί δεν έχει να διηγηθεί και να περιγράψει από την δική της ζωή που όμως διαβεβαιώνει, “δεν την σκιάζει φοβέρα καμία!”

Γυναίκες φρουροί των συνόρων

Γελαστή πάντα με τον καλό λόγο στα χείλη, μας βοήθησε να προσεγγίσουμε με την μπλάβα μας στην καλύβα, μια μέρα με μεγάλο αέρα κυματισμό στο ποτάμι και ομίχλη. Σκηνικό ταινίας του Αγγελόπουλου. Ήταν όμως τόσο φυσικά και αυθόρμητα όλα όσα ακολούθησαν. Εκεί μόλις δυο μίλια από την τουρκική ακτή και την πάλαι ποτέ ελληνική Αίνο, σημερινή Εnez, που φεγγοβολά το βράδυ ενώ την μέρα κάνει αισθητή την παρουσία της με το κάστρο και την Αγιά Σοφιά που ακολουθώντας την γραμμή Ερντογάν έγινε κι αυτή τζαμί…

Κι ενώ έχουμε ακούσει πολλά για τις γυναίκες της Πίνδου, τις γυναίκες της αντίστασης, δεν ξέρουμε τίποτα για τις γυναίκες φρουρούς των συνόρων, τις πατριώτισσες αυτές τις λεβεντογέννες, που σμιλεμένες με σθένος, ενσυναίσθηση, με δοτικότητα, με αξίες, αποτελούν παράδειγμα στις μέρες μας. Αθέατες και χωρίς να νοιάζονται για τους προβολείς της δημοσιότητας πάνω τους, αλλά τις αναγνωρίζουν και τις σέβονται όλοι!

Οι μεγαλύτερες έχουν αποσυρθεί στα παιδιά και τα εγγόνια τους. Κάποιες άλλες έρχονται περιστασιακά. Η μοναδική που μένει 365 μέρες το χρόνο είναι η κυρά Αρτέμη Παπακωστίδου από το Φυλαχτό Έβρου που κοριτσάκι παντρεύτηκε στα Λουτρά, αλλά ακολούθησε το σύζυγο στην αυτοσχέδια καλύβα του, στο ποτάμι.

Ψηλά η γαλανόλευκη

Αλλιώτικη ζωή, δίχως ανέσεις, μπάνιο, με δρομολόγια για να εξασφαλιστεί πόσιμο νερό, να μεταφερθούν ξύλα για τη σόμπα, καύσιμα για τις βάρκες, δίχτυα, προμήθειες σε βασικά είδη, γιατί το πλησιέστερο μάρκετ κι αφού προσεγγίσουν την ακτή είναι στα 27 χιλιόμετρα. Εκεί έγινε από απλή σύζυγος καπετάνισσα, δεινή ψαράς όταν τραβά τα δίχτυα, μάνα δυο παιδιών, γιαγιά, και συνεχίζει αυτήν την ζωή σαν περήφανη, συνειδητοποιημένη Ελληνίδα μια δρασκελιά από τα τουρκικά σύνορα.

Ήταν πρώτη που ύψωσε τη γαλανόλευκη στην καλύβα της και μετά ακολούθησαν όλες οι αυτοσχέδιες καλύβες του Δέλτα εκεί στην οριογραμμή των πιο νευραλγικών υδάτινων συνόρων. Η κυρά-Άρτεμη ήταν το καταφύγιο, ο σταθμός πρώτων βοηθειών, το φιλόξενο στέκι εκεί στη μέση του πουθενά, όπου μια κούπα αχνιστό τσάι δίπλα στην ξυλόσομπα που γουργουρίζει, είναι εμπειρία.

Απίθανες οι ιστορίες που έχουν ζήσει, με βοριάδες, με παγωνιές, με καύσωνες, με αντιξοότητες μέσα στην δύσκολη καθημερινότητα… Η καλύβα τους ένα στέκι βοήθειας, φιλοξενίας. “Υπερασπιζόμαστε την γαλήνια ομορφιά και την ελληνικότητα του Δέλτα” θα πει ενώ την πετυχαίνουμε να μπαλώνει δίχτυα μετά την εισβολή δελφινιών που τα έχουν κατατρυπήσει.

Περιπολίες του Λιμενικού

Μας μιλά γλυκά, μας λέει ανέκδοτα, αλλά γρήγορα σοβαρεύει. Θυμάται δύσκολες στιγμές, όταν ψάρευαν στο ποτάμι απειλήθηκαν από την τουρκική περίπολο που τους ανάγκασε να μαζέψουν τα δίχτυα και να πετάξουν τα ψάρια που είχαν. Θυμάται τους πυροβολισμούς που δέχθηκε από τουρκικό λιμενικό ο μπάρμπα- Νίκος που αν δεν έκανε τα εύστοχα ζικ ζακ στο ποτάμι δεν θα γλύτωνε…

«Καταλάβαμε πως έλεγαν ότι ήμασταν σε τουρκικά νερά αλλά εμείς ξέραμε πολύ καλά το σημείο. Ήταν ελληνικότατο, τι άλλαξε;» Την επομένη μέρα πήγαν στο λιμεναρχείο Αλεξανδρούπολης είπαν το περιστατικό, να δουν τί ισχύει για να επιβεβαιώσουν την σωστή θέση όπου ψάρευαν και την απαράδεκτη στάση των Τούρκων που ήθελαν με θράσος και απειλές να τους απομακρύνουν. Η επιβεβαίωση ότι βρισκόταν σε ελληνικά ύδατα ήταν κατηγορηματική.

Το σκάφος του λιμενικού πύκνωσε τις περιπολίες του ώστε να αισθάνονται ασφάλεια. «Νάναι πάντα καλά και ο στρατός μας και οι συνοριοφύλακες» θα πει η κυρά- Άρτεμη που πολλές φορές μένει μόνη τα βράδια στην καλύβα όταν ο σύζυγος κατεβαίνει στην ιχθυόσκαλα να παραδώσει τα ψάρια.

Πρόσφατα τον ακολούθησε λες και κάτι την ορμήνευε να πάει μαζί του. Δεν άργησαν να δεχθούν ένα τηλεφώνημα. «Στην καλύβα σας ήρθαν παράνομοι μετανάστες, τους πιάσαμε και σβήσαμε την φωτιά που άναψαν μην ανησυχείτε». «Τους ευχαριστήσαμε γιατί αν έπαιρνε φωτιά η καλύβα που είναι από ξύλα και χάρμποτ θα γινόταν παρανάλωμα»…θα πει.

Βράβευση-αναγνώριση

Η τελετή που έγινε στην καλύβα σε περιορισμένο αριθμό και λόγω της covid 19 από τον πιο μάχιμο σύλλογο των συνόρων είχε σαν στόχο να τιμήσει τη Θρακιώτισσα κυρά του δέλτα και όπως είπε στην ομιλία του ο πρόεδρος του συλλόγου Πάρης Παπαδάκης «αναγνωρίζεται ως η ιερή μορφή, η οικοδέσποινα του δέλτα Έβρου που όλοι της οφείλουμε ευγνωμοσύνη για την πολύτιμη παρουσία και τη λεβεντιά της».

Ευχές έδωσαν όλοι οι παριστάμενοι ο καθένας με το δικό τον τρόπο κάνοντας το κλίμα ιδιαίτερα συγκινητικό ενώ η ίδια η τιμώμενη διαβεβαίωσε ότι θα παραμείνει με τον άντρα της στο δέλτα και δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την καλύβα τους, παρά το γεγονός ότι βάλλεται όπως και όλοι οι καλυβιέρηδες, από το ίδιο τους το κράτος. «Θα έπρεπε να μας στηρίζουν και με οικονομικά κίνητρα να είμαστε εδώ στην γραμμή των συνόρων, να φέρουν και νέους κι όχι να απειλούμαστε με πρόστιμα και δικαστήρια» θα πει θίγοντας ένα πολύ σοβαρό ζήτημα που βρίσκεται σε εκκρεμότητα και αποτελεί μόνιμο βραχνά.

«Επέλεξα αυτή την ασκητική ζωή και θα είμαι πάντα εδώ όπως και η πόρτα από το καλύβι μας θάναι ανοικτή για όλους σας» είπε και κέρασε χειροποίητο σιμιγδαλένιο χαλβά, δίνοντας μια συμβουλή με αφορμή την πανδημία. «Τρώτε σκόρδο και πίνετε τσιπουράκι εβρίτικο» θα πει η Άρτεμις Παπακωστίδου.

Η “κυρά του Δέλτα” είναι ο συμβολικός τίτλος τιμής που της αποδόθηκε, για το ουσιαστικό έργο και την παρουσία της στο Δέλτα του ποταμού σύνορο εδώ και 40 χρόνια με την Ελλάδα και το Χριστό στα φυλλοκάρδια της, με την αγάπη για τον άνθρωπο, την φύση και την προστασία των συνόρων.

Δεν είναι μόνη

«Θελήσαμε να τιμήσουμε την άξια αυτή γυναίκα των συνόρων εν ζωή φωτίζοντας το παράδειγμα της, και θα την στηρίζουμε όπως μπορούμε μαζί με τον σύζυγό της, κάνοντας την παρουσία μας αισθητή» θα πει ο κ. Παπαδάκης. Φεύγουμε κι στα αυτιά μας ηχεί η παρότρυνση της: «Την Ελλάδα και τα μάτια σας!».

Η Άρτεμις Παπακωστίδου αναγνωρίζεται από τον πιο μάχιμο και δυναμικό σύλλογο των συνόρων, ως “η κυρά του Δέλτα” με όλη την σημειολογία και την ουσία του τίτλου. Με την Ελλάδα και το Χριστό στα φυλλοκάρδια της με την αγάπη για την ασκητική ζωή στην καλύβα, με το κυνήγι του έντιμου μεροκάματου από το ψάρεμα, με αντοχές στα επεισόδια που έχει ζήσει στα σύνορα με την Τουρκία, με την φιλόξενη διάθεση σε όποιον κάνει στάση εκεί στο ταπεινό στέκι της.

Ευχή όλων όσων συμμετείχαν σ’ αυτή την λιτή τελετή να ναι γερή και μαζί με τον μπάρμπα- Νίκο, ακοίμητη φρουρός της πατρίδας μια ανάσα από την Τουρκία για πολλά χρόνια ακόμη! Ο σύλλογος Αινήσιο Δέλτα, του οποίου είναι μέλος πάντα δίπλα της, αναγνωρίζει την εξαιρετική της παρουσία, τις ηθικές αρχές, τον πλούτο της αγάπης της, όπως εκφράζεται πολύπλευρα με έργα, με ηθική στήριξη, με χιούμορ, με εθελοντισμό.