Σκληρό πόκερ για το εμβόλιο – Από τις δηλώσεις στη δράση πέρασε η Κομισιόν

Στα άκρα οδηγείται πλέον η αντιπαράθεση ανάμεσα στην Κομισιόν και την AstraZeneca για το εμβόλιο κατά της Covid-19. Μετά τις χθεσινές απειλές, η Επιτροπή πέρασε σήμερα στη δράση, δίνοντας εντολή για τη διεξαγωγή έρευνας στις εγκαταστάσεις της βρετανοσουηδικής εταιρίας στο Βέλγιο. Η κόντρα ξέσπασε με αφορμή τους περιορισμούς στη διάθεση του σκευάσματος στην ΕΕ, η οποία εντάσσεται στην, παγκόσμιας εμβέλειας πλέον, γεωπολιτική αντιπαράθεση για τα εμβόλια.

Σήμερα, μετά από αίτημα της Κομισιόν, ο βελγικός Ομοσπονδιακός Οργανισμός Φαρμάκων πραγματοποίησε έρευνα στον τόπο παραγωγής εμβολίων της AstraZeneca στο Βέλγιο, όπως ανέφερε η βελγική εφημερίδα De Standaard, επικαλούμενη και το γραφείο του υπουργού Υγείας Φρανκ Βαντενμπρούκε. Σύμφωνα μάλιστα με το βελγικό Υπουργείο, στόχος της επιθεώρησης ήταν να διαπιστωθεί ότι «η καθυστέρηση παράδοσης των εμβολίων οφείλεται πράγματι σε πρόβλημα παραγωγής στη συγκεκριμένη μονάδα».

Η έρευνα έγινε σε συνεργασία με άλλες χώρες, προκειμένου «να υπάρχει πλήρης διαφάνεια και αντικειμενικότητα» είπε ένας εκπρόσωπος του Βέλγου υπουργού Άμυνας. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι «Βέλγοι εμπειρογνώμονες εξετάζουν τα στοιχεία που συλλέχθηκαν, μαζί με εμπειρογνώμονες από την Ολλανδία, την Ιταλία και την Ισπανία». Κατά τη εφημερίδα, αναμένεται να συνταχθεί έκθεση σχετικά με την έρευνα το συντομότερο δυνατό, αν και όπως υπογραμμίζεται στο άρθρο μπορεί να απαιτηθούν «μερικές ημέρες».

Μετά το “ντου” πάντως εκπρόσωπος της Κομισιόν ανακοίνωσε ότι οι επαφές με την AstraZeneca θα συνεχιστούν, ενώ ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ δήλωσε ότι η ΕΕ οφείλει να εξετάσει νομικά μέσα για να διασφαλίσει την τροφοδοσία της σε εμβόλια κατά της Covid-19 τα οποία πρέπει να λάβει βάσει συμβολαίου. Εκπρόσωπος της Κομισιόν κάλεσε επίσης την ΑstraZeneca να δημοσιοποιήσει το συμβόλαιό της με την ΕΕ, κάτι που η εταιρία δηλώνει έτοιμη να κάνει.

Έρευνα για το εμβόλιο στην ΑstraZeneca

Σημειώνεται ότι με αφορμή την αντιπαράθεση η επίτροπος Υγείας, Στέλλα Κυριακίδου, είχε στείλει ήδη από την Τετάρτη σαφές μήνυμα στην ΑstraZeneca, αλλά και γενικώς στις φαρμακοβιομηχανίες για τις καθυστερήσεις που σημειώνονται στην διάθεση των εμβολίων. Η κα. Κυριακίδου χαρακτήρισε «ανεπαρκείς» τις εξηγήσεις που έδωσε η εταιρία, επισημαίνοντας ότι έχουν προκαλέσει «βαθιά δυσαρέσκεια στα κράτη μέλη της ΕΕ».

Τονίζοντας ότι είναι κοινή θέση των 27 χωρών πως η AstraZeneca πρέπει να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις που απορρέουν από την συμφωνία της με την Κομισιόν, η Επίτροπος Υγείας επισήμανε τις ηθικές και κοινωνικές ευθύνες, αλλά και τις ευθύνες συμβολαίων που έχουν και πρέπει να τηρήσουν οι φαρμακευτικές εταιρείες και όσοι παράγουν εμβόλια. Παραλλήλως, σημείωσε ότι η «άποψη της ΑstraZeneca, πως δεν είναι υποχρεωμένη να κάνει παραδόσεις, επειδή η συμφωνία που υπέγραψε είναι “βέλτιστης προσπάθειας” δεν είναι ούτε σωστή ούτε αποδεκτή».

Το μήνυμα, ωστόσο, το οποίο περιείχε και την προαναγγελία της σημερινής εξέλιξης ήταν στην φράση της κυρίας Κυριακίδου, ότι «οι εταιρείες δεν πρέπει να έχουν ψευδαισθήσεις πως η ΕΕ δεν έχει τα μέσα να μάθει τι συμβαίνει». Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, λίγες ώρες πριν τις δηλώσεις της Επιτρόπου Υγείας είχε γίνει γνωστό ότι δεν υπήρξε σύγκληση ανάμεσα στην εταιρία και την Κομισιόν, σχετικά με το αδιέξοδο που προκλήθηκε για την καθυστέρηση παράδοσης των εμβολίων.

Το χρονικό της αντιπαράθεσης

Η ΕΕ πιέζει την εταιρεία να προμηθεύσει περισσότερες δόσεις του εμβολίου της από εργοστάσια στην Ευρώπη και τη Βρετανία, καθώς οι καθυστερήσεις που ανακοίνωσε η AstraZeneca, δημιουργούν προβλήματα στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα εμβολιασμού. Είχε προηγηθεί ένας πόλεμος ανακοινώσεων ανάμεσα στην εταιρία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το αν, πότε και πως θα γινόταν νέα συνάντηση των δύο μερών, καθώς ήδη από την Δευτέρα η AstraZeneca κλήθηκε δύο φορές να δώσει εξηγήσεις για τη μείωση των δόσεων που ανακοίνωσε. Εξηγήσεις τις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε κρίνει ως «ανεπαρκείς».

Αναφερόμενος στο θέμα, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Πασκάλ Σοριό δήλωσε τις προηγούμενες ημέρες ότι «η συμφωνία με την Βρετανία έκλεισε τον Ιούνιο του 2020, τρεις μήνες πριν από την ευρωπαϊκή συμφωνία» και ότι «το Λονδίνο απαίτησε η τροφοδοσία που προέρχεται από την βρετανική αλυσίδα να προορίζεται κατά προτεραιότητα για το Ηνωμένο Βασίλειο».

Ο ίδιος πρόσθεσε ότι στο συμβόλαιο προπαραγγελίας που υπογράφηκε με την ΕΕ και αφορά μέχρι 400 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου AstraZeneca/Oxford, «αναφέρεται ότι οι βρετανικές μονάδες παραγωγής αποτελούν επιλογή για την Ευρώπη, αλλά αργότερα». Παραλλήλως υποστήριξε ότι η εταιρεία «Δεν είναι κατά κανέναν τρόπο δεσμευμένη από την ΕΕ» και ότι «δεν πρόκειται για συμβατική δέσμευση», αφού πρόκειται για “συμφωνία “βέλτιστης προσπάθειας”, αλλά χωρίς εγγύηση επιτυχίας».

Από την πλευρά της, η ΕΕ αμφισβήτησε τα παραπάνω στοιχεία, καθώς και την «ιδέα ότι η παραγωγή των βρετανικών εργοστασίων θα προορίζεται για την τροφοδοσία του Ηνωμένου Βασιλείου», επισημαίνοντας ότι αυτό «δεν είναι ακριβές». Σε ό,τι αφορά δε το επιχείρημα περί “βέλτιστης προσπάθειας”, η ΕΕ υποστηρίζει ότι «το συμβόλαιο προβλέπει την ύπαρξη επιπλέον δυνατοτήτων παραγωγής», διευκρινίζοντας ότι αυτό σημαίνει πως «εάν υπάρχει πρόβλημα σε εργοστάσιο του Βελγίου, να μπορούμε να προσφύγουμε στις δυνατότητες άλλων εργοστασίων στην Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο».

Κίνδυνος για το πρόγραμμα εμβολιασμού

Η αντιπαράθεση έχει φτάσει πλέον στα άκρα, ενώ βρισκόμαστε μόλις ένα εικοσιτετράωρο πριν την γνωμοδότηση του Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) για το εμβόλιο των AstraZeneca/Oxford, η οποία είναι προγραμματισμένο να γίνει την Παρασκευή. Παραλλήλως, την Τετάρτη, το εργοστάσιο της εταιρίας στην Ουαλία δέχθηκε ένα ύποπτο δέμα και χρειάστηκε να επέμβει ομάδα εξουδετέρωσης βομβών της βρετανικής αστυνομίας. Η βρετανική αστυνομία συνέλαβε σήμερα έναν 53χρονο ως ύποπτο για την αποστολή του πακέτου, ανέφερε ωστόσο, ότι «δεν υπάρχουν στοιχεία για απειλή σε εξέλιξη».

Δυσκολίες στην παραγωγή αντιμετωπίζει όμως και το  εγκεκριμένο από την ΕΕ εμβόλιο των της Pfizer-BioNTech, οι παραγωγοί του οποίου είχαν επίσης ανακοινώσει καθυστερήσεις στην παράδοση δόσεων. Η γαλλική φαρμακευτική εταιρεία Sanofi ανακοίνωσε πάντως ότι θα δώσει στον αμερικανικό όμιλο Pfizer και στη γερμανική εταιρία βιοτεχνολογίας BioNTech πρόσβαση στις γραμμές παραγωγής της, αλλά από το καλοκαίρι του 2021.

Η ενέργεια αυτή, η παραγωγή δηλαδή για έναν ανταγωνιστή, γίνεται για πρώτη φορά στον τομέα της φαρμακευτικής βιομηχανίας και σύμφωνα με τους εκπροσώπους της γαλλικής εταιρίας «το διακύβευμα δεν είναι καθόλου οικονομικό, αλλά αφορά τη δυνατότητα διανομής τους το ταχύτερο δυνατό». Στο πλαίσιο αυτό η Sanofi θα αναλάβει τα τελευταία στάδια της παρασκευής για περισσότερες από 125 εκατομμύρια δόσεις εμβολίου. Την ίδια ώρα πάντως οι ελλείψεις εμβολίων  σε χώρες της ΕΕ είναι εμφανείς με την Ισπανία να προχωρά σε προσωρινή αναστολή του προγράμματος εμβολιασμού και τον Γερμανό υπουργό Υγείας, Γενς Σπαν, να εκτιμά ότι αυτές θα συνεχιστούν μέχρι τον Απρίλιο.