Στην χώρα του Προμηθέα ας λέμε βοήθα Παναγιά…

Μπορεί η ανάλυση αυτή να μην είναι αρεστή σε ορκισμένους “ορθολογιστές”, αλλά όπως έλεγε και ο λογικότατος Σέρλοκ Χολμς, «όταν αποκλείσεις το αδύνατο, αυτό που απομένει, όσο και απίθανο να είναι, πρέπει να είναι αληθινό». Αυτό διδάσκει και η μακραίωνη εμπειρική γνώση του ελληνικού λαού, που εναποθέτει «την πάσαν ελπίδα του» στην Μητέρα του Θεού, διότι στο ιστορικό του διάβα έχει αντιληφθεί τις δυνατότητες των αρχόντων του και προφανώς έχει σχηματίσει γνώμη.

Οι εξελίξεις των τελευταίων ετών και δεκαετιών θα έπρεπε να ενισχύουν αυτή την άποψη όλο και περισσότερο. Ειδικά όταν εν μέσω θέρους, το κράτος αποδεικνύεται σχεδόν ανύπαρκτο να αντιμετωπίσει τις καταστροφικές πυρκαγιές που πληθαίνουν χρόνο με τον χρόνο και φτάνουν να απειλούν την ίδια την πρωτεύουσα! Αλήθεια, σε ποια άλλη χώρα, έστω τριτοκοσμική, βλέπει κανείς μια κρατική εξουσία αδύναμη να φροντίσει ώστε να μην καίγεται έστω και η αυλή της…

Ουδείς ισχυρίζεται ότι η δασοπροστασία είναι εύκολη υπόθεση. Ακόμη και μεγάλες χώρες με πολύ περισσότερα αντιπυρικά μέσα (αλλά και πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις) συχνά γονατίζουν μπροστά στην οργή της φύσης. Όμως, αυτό που πραγματικά βαραίνει την παρούσα κυβέρνηση, μαζί με τις προηγούμενες, είναι η έλλειψη κατάλληλης προετοιμασίας και κατάρτισης ενός άρτιου και αποτελεσματικού σχεδίου. Οι εκτεταμένες ζημιές που έχουν προκαλέσει οι δασικές πυρκαγιές τα τελευταία χρόνια είναι η καλύτερη απόδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά με το δόγμα δασοπυρόσβεσης…και δεν γίνεται να αποδίδεται πάντα η ευθύνη στον “στρατηγό άνεμο” ή την “κλιματική αλλαγή”.

Σαφώς και οι κλιματολογικές συνθήκες παίζουν σημαντικό ρόλο, αλλά ως έμβια όντα που οφείλουν να ζουν σε αρμονία με τον τόπο, είμαστε υποχρεωμένοι να προβαίνουμε στις απαραίτητες αλλαγές ώστε να προσαρμοζόμαστε με τις εκάστοτε συνθήκες. Αυτό προϋποθέτει αναθεώρηση και αλλαγές στην επιτελική σκέψη και τον στρατηγικό σχεδιασμό, εφόσον υπάρχει, ώστε να γίνεται έγκαιρη διάγνωση των σημείων όπου υστερούμεθα και να καλύπτονται άμεσα οι ελλείψεις. Αυτό είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα μιας χρηστής ηγεσίας. Οι εύκολες παρατηρήσεις για τις κλιματολογικές συνθήκες ή η απόδοση ευθυνών δεν λένε κάτι… Ζητούμενο είναι να καταρτίζεται ένας σωστός σχεδιασμός και να δείξει πραγματικά η κυβέρνηση ότι μαθαίνει από τα λάθη της.

Η πολιτική προστασία εκκενώσεων

Μέχρι τώρα, οι αλλαγές που εφαρμόζει η σημερινή κυβέρνηση αφορούν στους πολίτες και όχι στην δασοπυρόσβεση. Το σύστημα 112 και οι εκκενώσεις απειλούμενων περιοχών αποσκοπούν στην προστασία της ανθρώπινης ζωής και την μη επανάληψη τραγικών φαινομένων όπως στο Μάτι, όπου δεκάδες ανθρώπινες ζωές χάθηκαν μέσα στον πανικό της εκκένωσης την τελευταία στιγμή. Όμως, η στρατηγική αυτή παραβλέπει το γεγονός ότι σε προηγούμενες δεκαετίες, πολλά σπίτια και περιοχές ολόκληρες σώθηκαν επειδή κάποιοι πιο έμπειροι άνθρωποι έμεναν στο μέτωπο σβήνοντας σπίθες που πεταγόταν στις αυλές τους, σώζοντας έτσι τα σπίτια τους και αποτρέποντας την περαιτέρω εξάπλωση της πυρκαγιάς.

Συνεπώς, αντί απλά να επιβάλλεται η μαζική εκκένωση ολόκληρων περιοχών, που ουσιαστικά καταργεί κάθε άμυνα απέναντι στην εξάπλωση μιας πυρκαγιάς και την δημιουργία νέων εστιών, μήπως θα έπρεπε να υπάρξει παράλληλα ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ενδιαφερομένων πολιτών, οι οποίοι θα μπορούσαν να αποτελούν μια σημαντική επικουρική γραμμή άμυνας και να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια στους πυροσβέστες, όπου φυσικά το επιτρέπουν οι συνθήκες;

Φυσικά, η αντίληψη αυτή δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στις πυρκαγιές, αλλά να επεκταθεί γενικότερα στο πλαίσιο της συλλογικής συνεργασίας απέναντι σε διαφόρους κινδύνους που απειλούν την χώρα. Όπως κάποτε υπήρξε και το δόγμα της παλλαϊκής άμυνας…το οποίο προφανώς έχει εγκαταλειφθεί εδώ και δεκαετίες. Όμως, στις δύσκολες συνθήκες, όταν πραγματικά οι δυνατότητες του κρατικού μηχανισμού θα είναι μειωμένες, έως και ανύπαρκτες λόγω των εκάστοτε εκτάκτων συνθηκών, η συντεταγμένη και συντονισμένη δράση των πολιτών, που θα είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι για την περίσταση, θα μπορούσε να αναδειχθεί καθοριστική. Είναι πολλά τα παραδείγματα και τα διδάγματα που θα μπορούσε η Ελλάδα να αντλήσει από κράτη που αντιμετωπίζουν κάποιον άμεσο κίνδυνο, όπως είναι ένας πόλεμος. Η απουσία πρόνοιας για την καλύτερη δυνατόν αντιμετώπιση τέτοιων απειλών συνιστά αμέλεια.

Επίσης, πολλά έχουν γραφεί για τον τρόπο πυρόσβεσης και την επιλογή των πλέον κατάλληλων μέσων. Για παράδειγμα, μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, πολλοί έχουν παρατηρήσει ότι η ύπαρξη μεγάλων πυρκαγιών στην Ελλάδα που μαίνονται επί ημερών συμπίπτει με την απόφαση της μη μίσθωσης του θηριώδους ρωσικού πυροσβεστικού αεροσκάφους Beriev, το οποίο επιχειρούσε στην χώρα μας το παρελθόν.

Αν το γεγονός αυτό αποτελεί απλά σύμπτωση είναι κάτι για το οποίο πρέπει να αποφανθούν αρμοδιώτεροι, όμως θα ήταν ασυγχώρητο να αρνείται η κυβέρνηση να προβεί στην αναβάθμιση του πυροσβεστικού στόλου της και των δυνατοτήτων πυροπροστασίας για ιδεολογικούς και μόνο λόγους, που αφορούν μια αμφιλεγόμενη τοποθέτηση στην “σωστή πλευρά της ιστορίας”. Σε περιπτώσεις όπου διατρέχει μια χώρα άμεσο κίνδυνο, οφείλουν οι κυβερνώντες να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για την προστασία του πληθυσμού και του φυσικού πλούτου της. Αυτός είναι ένας κανόνας που γνωρίζουν και σέβονται οι διεθνείς συμμαχίες, εφόσον η συμμετοχή σε τέτοιου είδους συμμαχίες δεν χαρακτηρίζεται από σχέση εθελοδουλείας.

Βόηθα Παναγιά μου και μη χειρότερα

Και πάλι, η νοοτροπία αυτή δεν αφορά μόνο στην πυροπροστασία, αλλά στην αντιμετώπιση κάθε είδους κρίσης που απειλεί την χώρα (πχ, μεταναστευτική, ενεργειακή, αμυντική, κ.α.). Για παράδειγμα, αλίμονο εάν η χώρα “κλωτσήσει” ιστορικές ευκαιρίες που αφορούν στην ασφάλεια και ευημερία της, όπως η διεκδίκηση των δικαιωμάτων της που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο (ΑΟΖ) ή η αμυντική θωράκισή της (φθηνή και αποτελεσματική άσκηση κυριαρχίας στο Αιγαίο, με την μετατροπή των νησιών μας σε αβύθιστα αεροπλανοφόρα, τοποθετώντας το κατάλληλο πυροβολικό).

Τέλος, η πολιτική που ακολουθείται από μια κυβέρνηση οφείλει να διαμορφώνεται και να αξιολογείται συνεχώς. Εφόσον η πείρα δείχνει ότι ο έλεγχος των αυθαιρέτων δεν αντιμετωπίζεται με κατεδάφιση και υπάρχει παράλληλα σοβαρό θέμα με έλλειψη κατοικιών, ο εμπρησμός με σκοπό την εμπορική αξιοποίηση οικοπέδων πρέπει να αντιμετωπιστεί αλλιώς. Προφανώς, η λύση αφορά στην δημιουργία κινήτρου για όσους ενδιαφερθούν να αναπτύξουν νέες κατοικίες σε πρώην δασικές εκτάσεις να αναλάβουν την ευθύνη της αναδάσωσης του περιβάλλοντος χώρου, αλλά και την συστηματική εφαρμογή μέτρων για την τήρηση της υποχρέωσης αυτής. Ας στριμώξει επιτέλους το κράτος και τους καταπατητές, αντί να υιοθετεί συνεχώς οριζόντιες λύσεις.

Σε κάθε περίπτωση, μια χώρα που χειμάζεται κατά κανόνα από διάφορες προκλήσεις εξακολουθεί να παράγει μια ηγεσία που δείχνει ελάχιστο ενδιαφέρον για την εμπέδωση μιας κουλτούρας ασφάλειας. Δεν προνοεί, δεν σκέφτεται μερικά βήματα μπροστά, βρίσκεται μονίμως πίσω από τις εξελίξεις, αντιδρά σε αυτές αντί να τις διαμορφώνει… Και ύστερα εμφανίζονται διάφοροι ανεδαφικοί, οι οποίοι αποδεικνύονται όντως εκτός τόπου και χρόνου, για να χλευάσουν την παραδοσιακή ευλάβεια και πίστη του ελληνικού λαού.

Τελικά, στον τόπο αυτό, η επίκληση της χάρης της Παναγίας και του Υιού της, η πεποίθηση στην θεία πρόνοια είναι η μόνη βιωματικά αποδεδειγμένη λογική λύση… Γιατί αν περιμένουμε την σωτηρία μας απλά και μόνο από τον ανθρώπινο (πολιτικό) παράγοντα, όπως τείνουμε να λέμε κάθε καλοκαίρι πλέον… ζήτω που καήκαμε!