Στο πνεύμα Τραμπ για την πανδημία το Ανώτατο Δικαστήριο

Για πρώτη φορά το αμερικανικό Ανώτατο Δικαστήριο επεμβαίνει και περιορίζει τη δικαιοδοσία κυβερνήτη σε επίπεδο πολιτείας να εφαρμόσει μέτρα περιορισμού στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πανδημίας. Η ψήφος της προταθείσας από τον Ντόναλντ Τραμπ, Έιμι Κόνεϊ Μπάρετ υπήρξε καθοριστική, επιβεβαιώνοντας ότι ο διορισμός της συνδέεται με τις πολιτικές επιδιώξεις του απερχόμενου προέδρου.

Με πέντε ψήφους υπέρ και τέσσερις κατά, το Ανώτατο Δικαστήριο απαγόρευσε στη Νέα Υόρκη και τον κυβερνήτη της, Άντριου Κόμο, να εφαρμόσει όρια συμμετοχής στους χώρους λατρείας σε περιοχές όπου παρατηρείται υψηλή μετάδοση του κορωνοϊού. Το σκεπτικό της απόφασης ήταν ότι πρόκειται για «ιδιαίτερα αυστηρό περιορισμό». Η υπόθεση ήταν προϊόν προσφυγής της Ρωμαιοκαθολικής Επισκοπής και των εβραϊκών συναγωγών του Μπρούκλιν και του Κουίνς, ενάντια σε μέτρο της πολιτείας να περιορίσει τη συμμετοχή στις θρησκευτικές εκδηλώσεις σε 10 άτομα, στις κόκκινες ζώνες, και στα 25, στις πορτοκαλί.

Στην πράξη η δικαστική απόφαση δεν επηρεάζει τους ενάγοντες, αφού πλέον οι εν λόγω περιοχές είναι χαρακτηρισμένες “κίτρινες”. Παρόλα αυτά, η δικαστική ψηφοφορία είναι ενδεικτική της επίδρασης που είχε ο διορισμός της Μπάρετ στη σύνθεση του εννεαμελούς Δικαστηρίου, με τους “συντηρητικούς” δικαστές να είναι πια πλειοψηφία. Αυτό έχει σημασία καθώς οι προσφυγές εναντίον των περιοριστικών μέτρων πληθαίνουν, ενώ το Δικαστήριο θα κληθεί να εκδικάσει κι άλλες υποθέσεις με πολιτικό “χρώμα”.

Άλλωστε, πριν λίγους μήνες, πριν το θάνατο της δικαστίνας Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, παρόμοια απόφαση είχε παρθεί ακριβώς με την αντίστροφη αναλογία ψήφων, δηλαδή πέντε υπέρ των μέτρων περιορισμού και τέσσερις κατά, αναφορικά με τις εκκλησίες στην Καλιφόρνια και τη Νεβάδα.

Η πολιτειακή διοίκηση της Νέας Υόρκης, πάντως, προσπάθησε να εξηγήσει ότι οι θρησκευτικές συγκεντρώσεις αντιμετωπίζονταν με μεγαλύτερη επιείκεια σε σχέση με τις κοσμικές, ίδιου επιπέδου κινδύνου μετάδοσης, όπως για παράδειγμα οι συναυλίες, οι θεατρικές παραστάσεις κ.λπ., οι οποίες έχουν απαγορευθεί εντελώς.

Τεχνικό ή πολιτικό θέμα;

Η επικέντρωση στις θρησκευτικές εκδηλώσεις λατρείας αναμένεται να πυροδοτήσει αντιδράσεις από κλάδους που πλήττονται εξ ολοκλήρου από τα περιοριστικά μέτρα. Κι αυτό γιατί οι χώροι λατρείας είναι χώροι στους οποίους μεγάλος αριθμός ατόμων προσέρχονται και φεύγουν την ίδια ώρα, είναι δύσκολο να τηρηθούν αποστάσεις, δεν υπάρχει καλός εξαερισμός και οι πιστοί συμμετέχουν στους ψαλμούς, αυξάνοντας την πιθανότητα μετάδοσης αιωρούμενων σωματιδίων.

Για αυτούς τους λόγους, μεταξύ άλλων, οι θρησκευτικές συγκεντρώσεις χαρακτηρίστηκαν σημαντικές εστίες μετάδοσης από έρευνα του πανεπιστημίου του Στάνφορντ, μαζί με τα γυμναστήρια και τα ξενοδοχεία. Η Επισκοπή και οι συναγωγές επικαλέστηκαν την “ελάχιστη προϋπόθεση ουδετερότητας”, επειδή οι χώροι λατρείας αναφέρονταν ρητά στο διάταγμα των μέτρων.

Η πολιτεία πάντως είχε διευκρινίσει ότι αυτή η ρητή αναφορά έγινε για να εξαιρεθούν, και κατ’ επέκταση να ευνοηθούν, οι χώροι λατρείας, από τους περιορισμούς των εστιατορίων και των θεάτρων. Κατά την επιχειρηματολογία ενός εκ των συντηρητικών δικαστών, είναι προβληματικό μια πολιτεία να επιτρέπει να ανοίξουν οι κάβες και τα καταστήματα ποδηλάτων αλλά να κλείνει τους χώρους λατρείας.

Είναι αξιοσημείωτο πώς έφτασε στο Ανώτατο Δικαστήριο μια υπόθεση για την οποία στην πραγματικότητα δεν υπήρχε λόγος εκδίκασης –ζητούσαν μόνο το status quo– και έγινε επίκληση συνταγματικών δικαιωμάτων, απλώς για τον αριθμό των συμμετεχόντων (όχι για την απαγόρευση ή μη της λατρείας), και όχι για άλλης μορφής εντονότερα περιοριστικά μέτρα.