Στο Σάλτσμπουργκ μαζί, στο Παρίσι μόνοι

Δεν έχουν περάσει παρά μόνο λίγες ημέρες από την άτυπη Σύνοδο Κορυφής στο Σάλτσμπουργκ, όπου οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν στην φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, καθώς και σε άλλα μέτρα για την αντιμετώπιση του προσφυγικού-μεταναστευτικού. Μόλις όμως  εμφανίστηκε  το πρώτο πρόβλημα βγήκαν και πάλι στην επιφάνεια οι διαφορετικές προσεγγίσεις.

Το πρόβλημα ακούει και πάλι στο όνομα Aquarius, το πλοίο μη κυβερνητικών οργανώσεων, το οποίο, έχοντας διασώσει πενήντα οκτώ μετανάστες και πρόσφυγες, ζήτησε από τις γαλλικές αρχές να τους αποβιβάσει στην Μασσαλία. Πρόκειται για το ίδιο πλοίο, που ήταν και το πρώτο, στο οποίο η νέα αντισυστημική κυβέρνηση της Ιταλίας είχε απαγορεύσει τον ελλιμενισμό σε ιταλικά λιμάνια στις αρχές του καλοκαιριού.

Τότε, η μόλις λίγων ημερών κυβέρνηση της Ρώμης βρέθηκε αντιμέτωπη με πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και μάλιστα ο Μακρόν είχε προβεί σε όχι και τόσο ευπρεπή σχόλια για την Ιταλία και τους Ιταλούς, εξαιτίας των οποίων είχε κινδυνεύσει ακόμη και η συνάντησή του με τον Ιταλό πρωθυπουργό Τζουζέπε Κόντε.

Σήμερα η απαγόρευση στο Aquarius να δέσει σε λιμάνι δεν προέρχεται από την Ρώμη, αλλά από το Παρίσι, καθώς κορυφαίοι Γάλλοι υπουργοί δηλώνουν ότι η Γαλλία δεν προτίθεται, προς το παρόν, να το δεχθεί.

Γαλλικές κορώνες

Αυτό δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, προσθέτοντας ότι τα πλοία υποτίθεται ότι παίρνουν άδεια να δέσουν στο κοντινότερο λιμάνι και αυτό δεν είναι η Μασσαλία. Την ίδια ώρα η υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Ναταλί Λουαζό εξέφρασε την ελπίδα ότι η ΕΕ θα βρει λύση εντός της ημέρας, καθώς οι υπουργοί Εσωτερικών των χωρών-μελών είναι σε διαβουλεύσεις για την αναδιανομή των διασωθέντων.

Η ίδια πρόσθεσε ότι όλοι γνωρίζουν πως το πιο κοντινό λιμάνι είναι στην Ιταλία ή στη Μάλτα και σχολίασε ότι «δεν θα αλλάξουμε την γεωγραφία». Μα εδώ ακριβώς είναι το πρόβλημα και αφού δεν γίνεται να αλλάξουμε την γεωγραφία επιβάλλεται να αλλάξουμε την πολιτική. Αν όντως θέλουμε μία λύση που να είναι δίκαιη και πάνω απ’ όλα ευρωπαϊκή.

Η Γαλλίδα υπουργός σημείωσε επίσης ότι η Ευρώπη είναι πλέον «δέκα φορές πιο αλληλέγγυα από ό,τι ήταν προηγουμένως» σε ό,τι αφορά την αναδιανομή των αιτούντων ασύλου και επανέλαβε ότι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ζητείται από την Ιταλία να ανοίξει και πάλι τα λιμάνια της. Πηγή των Ηλυσίων πρότεινε πάντως η αποβίβαση να γίνει στην Μάλτα και μάλιστα «άμεσα», κάνοντας παραλλήλως αναφορά στην άρνηση της Ιταλίας.

Λίγη ώρα αργότερα η Λισαβόνα ανακοίνωσε ότι η Πορτογαλία δέχεται να φιλοξενήσει δέκα από τους 58 επιβαίνοντες του  Aquarius, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζεται που θα γίνει η αποβίβασή τους. Τελικά το πλοίο δεν θα δέσει πουθενά, απλώς η κυβέρνηση της Μάλτας δέχθηκε οι μετανάστες να μετεπιβιβαστούν σε περιπολικό σκάφος, στα διεθνή ύδατα, και στην συνέχεια να μεταφερθούν στην Μάλτα απ’ όπου θα γίνει η ευρωπαϊκή αναδιανομή.

Σημειώνεται ότι μετά το κλείσιμο των ιταλικών λιμανιών για τα πλοία των ΜΚΟ, σε αντίθεση με την Ισπανία που δέχθηκε τον Ιούνιο το Aquarius στην Βαλένθια, η Γαλλία δεν έχει δεχθεί ποτέ την αποβίβαση μεταναστών. Επιχειρηματολογεί μάλιστα ότι βάσει του δικαίου της θάλασσας οι ναυαγοί πρέπει να αποβιβάζονται στο πιο κοντινό «ασφαλές λιμάνι».

Το Aquarius έχει ναυλωθεί από τη ΜΚΟ SOS Méditerranée και πρόσφατα ο Παναμάς ακύρωσε την εγγραφή του στο νηολόγιό του, εξαιτίας της «μη τήρησης» από το πλήρωμά του των «διεθνών νομικών διαδικασιών» σε ό,τι αφορά τις διασώσεις, με αποτέλεσμα να ταξιδεύει, προς το παρόν, χωρίς σημαία. Η ΜΚΟ μάλιστα κατηγόρησε την ιταλική κυβέρνηση ότι παρενέβη για την λήψη αυτής της απόφασης από τον Παναμά.

Στον Νότο η “βρώμικη δουλειά”

Μετά την έξαρση της προσφυγικής κρίσης, εξαιτίας του πολέμου στην Συρία, το 2015, όταν πέρασαν στα ευρωπαϊκά εδάφη πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι, οι περισσότεροι από τους οποίους πρόσφυγες, παρατηρείται μια σταδιακή αποκλιμάκωση των μεταναστευτικών ροών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΟΜ, το 2016 οι αφίξεις μειώθηκαν στις 390.000 και το 2017 στις 186.000, ενώ φέτος έχουν εισέλθει σε ευρωπαϊκά εδάφη λιγότερα από 100.000 άτομα.

Υπάρχουν ωστόσο και ποιοτικές αλλαγές, καθώς φαίνεται πως αλλάζει δραστικά ο λόγος προσφύγων/παράτυπων μεταναστών, μετά την κλιμακούμενη σταθεροποίηση της κατάστασης στην Συρία. Παραλλήλως η εφαρμογή της συμφωνίας Βρυξελλών-Άγκυρας συνέβαλε στην αποδυνάμωση της διαδρομής Τουρκία-Ελλάδα, από την οποία πέρασε το 2015 το 85% των προσφύγων και μεταναστών. Έτσι, το 2017, η πιο δημοφιλής διαδρομή ήταν η γραμμή Λιβύη-Ιταλία, από την οποία πέρασαν τα δύο τρίτα του συνόλου των αφίξεων. Η κυβερνητική αλλαγή στην Ιταλία και η πολιτική που εφαρμόζει η νέα κυβέρνηση ώθησε όμως δυτικότερα τις μεταναστευτικές ροές, στην γραμμή Μαρόκου-Τυνησίας.

Σύμφωνα μάλιστα με στοιχεία που παρουσίασε η Λιμπερασιόν, το 40% των παράνομων αφίξεων γίνεται φέτος στην Ισπανία, παρότι το Μαρόκο υποστηρίζει ότι εμπόδισε 54.000 απόπειρες και ότι εξάρθρωσε 74 δίκτυα διακίνησης ανθρώπων. Η γαλλική εφημερίδα, αναφέρει επίσης ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες, οι οποίοι αδυνατούν να συμφωνήσουν σε μία κοινή ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική, βασίζονται όλο και περισσότερο στις χώρες του Νότου, για να κάνουν αυτές για λογαριασμό τους την «βρώμικη δουλειά».

Στην μείωση των μεταναστευτικών ροών συνέβαλαν δραστικά πάντως και η επιχείρηση μιας ένοπλης ομάδας, με την υποστήριξη της Ιταλίας, εναντίον κέντρου δουλεμπορίου στην Λιβύη, τον Ιούλιο του 2017, καθώς και η ενίσχυση της λιβυκής ακτοφυλακής από την ΕΕ συνολικά και ιδιαίτερα από την Ρώμη.