Τα απείθαρχα ”άλογα”, ο Α/ΓΕΕΘΑ και ο Λυσίας

«Από τη στιγμή που μπήκαν τα μνημόνια στη ζωή μας, είτε με τη Δεξιά είτε με την Αριστερά, η δημοκρατία άλλαξε χαρακτήρα. Έγινε από φιλελεύθερη αυταρχική. Δημοκρατία του “αποφασίζομεν και διατάσσομεν” στον δημόσιο και ιδιωτικό βίο της χώρας, πλην… της σχολικής τάξης. Σ’ αυτήν αντιστράφηκαν οι όροι και οι μαθητές αποφασίζουν για την τύχη των εκπαιδευτικών, οι οποίοι καλούνται να σωφρονίσουν παιδιά που μοιάζουν με ‘ατίθασα άλογα’, σαν κι αυτά που περιγράφει ο Σοφοκλής στην ‘Αντιγόνη’…», έλεγε τις προάλλες αγανακτισμένος ένας συνάδελφος, στη συνεδρίαση του συλλόγου καθηγητών.

Το σκέφτομαι και χαμογελάω πικρά, γιατί μου ξυπνούν ζωηρές αναμνήσεις που σμίγουν — στο πεδίο των συνειρμών — με τον λόγο του συμβόλου της αυταρχικής ηγεσίας Κρέοντα και παλιές εικόνες εκπαιδευτικής και μαθητικής συμπεριφοράς, οι οποίες απέχουν παρασάγγας από τις καινούργιες.

«Και ξέρω ότι με μικρό χαλινάρι δαμάζονται τα αγριεμένα άλογα» («Σμικρώ χαλινώ δε οίδα τους θυμουμένους ίππους καταρτυθέντας», στ. 476, Σοφοκλέους: ”Αντιγόνη”), ψιθυρίζω ασυναίσθητα και ζωντανεύει μπροστά μου η εικόνα του παλιού καθηγητή που τράβαγε από τα μαλλιά τις απείθαρχες μαθήτριες, όταν δεν σηκώνονταν όρθιες για να τον χαιρετήσουν την ώρα που έμπαινε στην τάξη.

Κατά περίεργο τρόπο ξεφυτρώνει δίπλα της η αντιμιλιταριστική φυσιογνωμία του στρατιώτη Σβέϊκ (ήρωα στο σατιρικό διήγημα του Γιάροσλαβ Χάσεκ ”Ο καλός στρατιώτης Σβέικ”), χαρακτηριστικός τύπος λαϊκού ανθρώπου και ανιδιοτελή πατριώτη που ”αντιστέκεται στον παραλογισμό και την αγριότητα του πολέμου”.

«Ένα είδος πολέμου είναι κι αυτό που συμβαίνει σήμερα στα σχολεία», σκέφτομαι. «Ένας πόλεμος διαφορετικός, που μετατρέπει σε μάρτυρες τους αδύναμους μαθητές (οι οποίοι δεν διαθέτουν την άδολη πανουργία αντίστασης του Σβέικ και πέφτουν θύματα σχολικού εκφοβισμού) και τους καθηγητές που αδυνατούν να εφαρμόσουν μεθόδους ‘προσομοίωσης’ εκείνων της περιβόητης διευθύντριας Μις Τράνσμπουλ στην ‘Ματίλντα’ του Γιάροσλαβ Χάσεκ…»/

«Το μαθητικό δυναμικό του σχολείου μας έχει μετατραπεί σε στρατό απειθάρχων», ακούω στ’ αυτιά μου οργισμένη τη φωνή του συναδέλφου φιλολόγου, τον οποίο προσπαθούσε ματαίως να καλμάρει ο διευθυντής με πρόταση-όπλο την κατανόηση, γιατί κάποιοι απ’ τους ταραξίες βίωναν κακοποιητικές καταστάσεις στα σπίτια τους, με αποτέλεσμα να διολισθαίνουν ως ανήλικοι μαθητές και ενήλικοι στρατιώτες αργότερα…

”Μηδενί δίκην δικάσεις” Α/ΓΕΕΘΑ…

Η αναφορά μου στους τελευταίους μού φέρει, σχεδόν ασυναίσθητα, στο μυαλό μια απρόσμενη είδηση για την ”επικοινωνιακή επίδειξη ισχύος” του Α/ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνου Φλώρου, όπως χαρακτηρίστηκε από μερίδα του Τύπου η ενέργεια του στρατηγού να διατάξει την ενεργοποίηση των διαδικασιών προς απόταξη από τον στρατό δυο ανθυπολοχαγών 31 και 21 ετών του Στρατού Ξηράς, οι οποίοι συνελήφθησαν στην Πάτρα (τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής του Καρναβαλιού) για κατοχή ναρκωτικών.

Αυτό καθ’ αυτό το γεγονός, φυσικά, είναι πράξη καταδικαστέα και αξιόποινη, πολύ περισσότερο όταν οι συλληφθέντες είναι μέλη των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Ωστόσο, και σ’ αυτήν την περίπτωση, ισχύει το ”Μηδενί δίκην δικάσεις, πριν αμφοίν μύθον ακούσεις” του Μιλήσιου Φωκυλίδη.

Όπερ σημαίνει ότι ο αξιότιμος Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας έχει μεν, εκ του νόμου, το δικαίωμα να αποτάξει παραπτωματίες, αλλά το δίκαιο και η ανθρωπιστική ηθική δεν του επιτρέπουν να τους δικάσει και να τους καταδικάσει πριν την κρίση των δικαστών τους, παρασυρμένος ίσως απ’ την κατάκτηση της κορυφής δις στην ιεραρχία του στρατεύματος, η οποία εκκολάπτει ενίοτε τάσεις αυταρχισμού και αναβίωσης στερεοτυπικών συνδρόμων.

Συνδρόμων που — προκειμένου να διαφυλάξουν ως κόρη οφθαλμού το καλό όνομα του στρατού και το γόητρό του — προτάσσουν το ”κουκούλωμα” ή το ”αποφασίζομεν και διατάσσομεν” (στην περίπτωσή μας) άνευ μαρτύρων, κατά το ”Testis unus, testis nullus” (ένας μάρτυρας, κανένας μάρτυρας) των Λατίνων…

”Αποφασίζομεν και διατάσσομεν”

Και το ”αποφασίζομεν και διατάσσομεν” (που παραπέμπει σε δικτατορίες) συμβαίνει να εφαρμόζεται και σε δημοκρατίες. Εφαρμόζεται ως πρόωρη καταδίκη, εν προκειμένω, όπως αυτή κατά των προαναφερθέντων ανθυπολοχαγών οι οποίοι καταδικάστηκαν πρόωρα, χωρίς να τους δοθεί δυνατότητα απολογίας στη Στρατιωτική Δικαιοσύνη (τον φυσικό δικαστή τους), αφού ο στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος — άξιος τιμής Α/ΓΕΕΘΑ, κατά τα άλλα) δεν τους άφησε περιθώριο να υπερασπιστούν τον εαυτό τους πριν τους αποτάξει.

Να υπερασπιστούν τον εαυτό τους έχοντας την αίσθηση ότι αντιμετωπίζονται με όρους ισότητας και δικαιοσύνης, όπως την είχε νιώσει ο έχων φυσική αναπηρία ”αδύνατος” του Λυσία, που αγωνίστηκε να υπερασπιστεί το δικαίωμά του για σύνταξη στη Βουλή των Πεντακοσίων της αρχαίας Αθήνας (403 πΧ):

«Δεν απέχω πολύ από το να χρωστώ ευγνωμοσύνη στον κατήγορο, επειδή μου ετοίμασε αυτήν εδώ τη δίκη…» («Οὐ πολλοῦ δέω χάριν ἔχειν, ὦ βουλή, τῷ κατηγόρῳ, ὅτι μοι παρεσκεύασε τὸν ἀγῶνα τουτονί…», Δικανικός-ρητορικός λόγος Λυσία: Ὑπὲρ ἀδυνάτου 1-2).

Τώρα θα μου πείτε, λογικά, ότι υπάρχει χαώδης διαφορά ανάμεσα στην υπόθεση καθημερινότητας του ”αδυνάτου” και την κατηγορία σε βάρος των εν λόγω στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων, γιατί ο ”αδύνατος” του σπουδαίου ρήτορα της Αθήνας Λυσία (5ος-4ος αιώνας πΧ) δεν πιάστηκε με… ναρκωτικά, όπως οι ανθυπολοχαγοί στην Πάτρα.

Όμως κάθε κατηγορούμενος έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του, γιατί μπορεί να προκύψουν αναπάντεχα ιατρικά, κοινωνικά ή συκοφαντικά στοιχεία που να ελαφρύνουν κατά τι την βαριά κατηγορία σε βάρος του.

Πέπλο σιωπής…

Γνωρίζουμε, ασφαλώς, ότι η κατοχή και μικροποσότητας ακόμα ναρκωτικών από στρατιωτικό αποτελεί βαρύτατο αδίκημα. Βαρύτερο, ασφαλώς, από το αδίκημα που θα διέπραττε ένας απλός πολίτης στη χώρα μας. Αυτό προβλέπει, τουλάχιστον, ο Στρατιωτικός Ποινικός Κώδικας (ΣΠΚ).

Γνωρίζουμε, επίσης, ότι σ’ αυτήν στην περίπτωση ο Α/ΓΕΕΘΑ έχει το δικαίωμα να τους παραπέμψει άμεσα στο Πειθαρχικό Συμβούλιο, αλλά — μετά και τα προσωπικά δράματα που ξετυλίγονται με αυτόχειρες, μέλη των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας — είναι θέμα ανθρωπιστικής ευαισθησίας να προληφθούν δυσάρεστες καταστάσεις, με αφορμή την απόταξη, χωρίς δίκη, Ελλήνων στρατιωτικών.

Ο ρόλος του Κωνσταντίνου Φλώρου είναι να συνεχίσει απερίσπαστος την εκτέλεση των καθηκόντων του φροντίζοντας για την ετοιμότητα του στρατεύματος και την ανύψωση του φρονήματός του, σε συνδυασμό με την ψυχολογική υποστήριξη, η οποία — εκ των πραγμάτων — αποδεικνύεται ότι είναι αναγκαία.

Συνελόντι ειπείν, ο ρόλος του Α/ΓΕΕΘΑ δεν είναι να δικάζει και να καταδικάζει. Πολύ περισσότερο να διατάσσει αποτάξεις στρατιωτικών με τη στάμπα των υπαιτίων ατιμωτικών αδικημάτων, υπό το πέπλο σιωπής του υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου και της μη αντίδρασης από τον αρμόδιο Τομεάρχη του ΣΥΡΙΖΑ Θοδωρή Δρίτσα…