Τα ψυχολογικά αίτια του υπερκαταναλωτισμού

Σύμφωνα με μια έρευνα της Intuit, το 65% των Αμερικανών δεν έχουν ιδέα πόσα ξόδεψαν τον τελευταίο μήνα και ακριβώς επειδή ξοδεύουν στα τυφλά, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο το χρέος μπορεί να συσσωρευτεί γρήγορα. Αλλά να το θέμα: Μόνο όταν κατανοήσουμε πραγματικά τα συναισθήματά μας, μπορούμε να σπάσουμε τη συνήθεια να αγοράζουμε χωρίς να σκεφτόμαστε. Έχει πληγεί πρόσφατα ο προϋπολογισμός σας; Ακολουθεί μια λίστα συναισθημάτων, που θα μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί ξοδεύετε περισσότερα.

• Ενθουσιασμός

Η ψυχολογία λέει ότι ο ενθουσιασμός των αγορών είναι στην πραγματικότητα η προσμονή να κερδίσουμε κάτι, είτε αυτό είναι ανακούφιση από το άγχος, είτε αύξηση της κοινωνικής αξιοπιστίας. Αλλά φυσικά ο ενθουσιασμός – αυτό το συναίσθημα της αναζήτησης του θετικού – μπορεί να είναι κάτι καλό, και στις περισσότερες άλλες πτυχές τής ζωής μας, είναι κάτι υγιές. Αλλά μπορεί γρήγορα να μετατραπεί σε κινητήρια δύναμη μιας οικονομικής καταστροφής. Με άλλα λόγια, είναι εντάξει να ενθουσιαζόμαστε, απλώς καλύτερα να μην μεταφράζεται ως “προσθήκη στο καλάθι” κάθε φορά που βλέπετε ένα ρούχο, που έχει το αγαπημένο σας χρώμα.

Οι εκπτώσεις και οι προσφορές μπορούν, επίσης, να μας ωθήσουν σε υπερβολικό ενθουσιασμό. Για παράδειγμα μια έκπτωση 25% για ένα είδος, που αρχικά κοστίζει 100 ευρώ. Ναι, εξοικονομείτε 25 ευρώ, αλλά εξακολουθείτε να ξοδεύετε 75!! Ναι, όλοι αγαπάμε τις καλές εκπτώσεις, αλλά ο περιορισμός του αριθμού των αγορών σας είναι σημαντικός. Αποκτήστε αυτό το ένα πράγμα, που σας κάνει να χαμογελάτε, όχι μια ολόκληρη σακούλα με πράγματα, που είναι πιθανό να καταλήξουν να βρίσκονται σε ένα ντουλάπι στο σπίτι.

• Άγχος

Το να έχεις κάποιο άγχος στη ζωή είναι απολύτως φυσιολογικό. Αλλά οικονομικά προβλήματα μπορεί να προκύψουν, όταν δεν είμαστε σε καλή ψυχική κατάσταση. «Όταν τα συναισθήματα είναι σε κακό επίπεδο, οι ανησυχίες για τα έξοδα είναι χαμηλές», λένε οι ψυχολόγοι. Και αυτό συχνά σημαίνει ότι μπορεί να μπούμε στον πειρασμό να στραφούμε σε “shopping therapy” για να φτιάξουμε τη διάθεση. Σκεφτείτε το: Αν είχατε μια δύσκολη μέρα στη δουλειά και απλώς θέλετε να νιώσετε καλύτερα γρήγορα, και αρχίζετε να ψωνίζετε ό,τι βρείτε μπροστά σας.

Το τελευταίο πράγμα που θέλετε να συμβεί είναι να έρθει ο λογαριασμός της πιστωτικής σας κάρτας στο τέλος του μήνα και να διαπιστώσετε ότι η αγχωτική σας ορμή για ψώνια σας προκαλεί τώρα μια εντελώς νέα κρίση άγχους λόγω του χρέους που έχετε συσσωρεύσει. Οι τύψεις για τα έξοδα μπορεί να είναι ένα τόσο τρομερό συναίσθημα, ειδικά όταν αναγκαζόμαστε να θυσιάσουμε έναν άλλο στόχο ή μια έξοδο επειδή κάναμε υπερβολική χρήση τής κάρτας τις προηγούμενες εβδομάδες.

• Φοβία απώλειας

Όλοι είμαστε εξοικειωμένοι με τον φόβο του να χάσουμε κάτι, αλλά δεν είναι μόνο η φοβία ότι θα χάσουμε πολυτελή ταξίδια, που δεν μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά ή ίσως για ένα δείπνο με φίλους, στο οποίο δεν μας κάλεσαν. Είναι επίσης εύκολο να έχουμε φοβία απώλειας για υλικά αγαθά. Δυστυχώς, τα περισσότερα από τα προϊόντα για τα οποία όλοι τρελαίνονται συνήθως έχουν μια αντίστοιχη τιμή. Η ψυχολογία λέει ότι όταν λέμε “όχι” σε ορισμένα πράγματα στη ζωή, όταν τελικά μπορούμε να πούμε “ναι” σε κάτι που θέλουμε, αυτό έχει μεγαλύτερο νόημα για εμάς.

Πώς φαίνεται αυτό στην πράξη; Αρχικά, είναι εντάξει να “προσθέσετε στο καλάθι”, απλώς μην κάνετε τελική αγορά. Κρατήστε το προϊόν στο καλάθι αγορών σας για τουλάχιστον 24 ώρες και, αν θέλετε ακόμα να το αγοράσετε αφού το έχετε σκεφτεί, κάντε το. Αυτή η τεχνική θα δώσει στον εγκέφαλό σας μια “επαναφορά” και μόνο αν εξακολουθείτε να το σκέφτεστε την επόμενη μέρα θα πρέπει να πατήσετε τη… σκανδάλη. Το καλύτερο από όλα είναι ότι ορισμένοι λιανοπωλητές θα σας στείλουν ακόμη και ένα κουπόνι έκπτωσης 15%, όταν δουν ότι έχετε αφήσει κάτι στο καλάθι σας. Κάντε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη παύση, ελέγξτε το διαθέσιμο εισόδημά σας για τον μήνα και κάντε την καλύτερη επιλογή που μπορείτε.

• Δώρα

Σε όλους μας αρέσει να κάνουμε δώρα στα αγαπημένα μας πρόσωπα, αλλά όταν ο προϋπολογισμός σας βρίσκεται σε κίνδυνο, ίσως είναι καλό να μην κάνετε αυτό το αυθόρμητο δώρο. Ή αν γνωρίζετε ότι το παιδί σας θέλει ένα συγκεκριμένο παιχνίδι, μπορείτε να νιώσετε καλά αγοράζοντάς το, απλώς φυλάξτε το για τα γενέθλιά του ή κάτι άλλο ξεχωριστό – μην του το δωρίσετε αμέσως. Το δώρο είναι μια γλώσσα αγάπης, αλλά δεν χρειάζεται να είναι ακριβό. Μπορεί να είναι να πάρετε γλυκά για το σπίτι από τη δουλειά ή λουλούδια από τη λαϊκή. Ένα μικρό και απροσδόκητο δώρο μπορεί να είναι πιο όμορφο από ένα μεγάλο και αναμενόμενο δώρο. Η ψυχολογία λέει ότι η ευτυχία είναι “εμπειρία μείον προσδοκίες”, που σημαίνει ότι αυτές οι μικρές χειρονομίες μπορούν να σας φέρουν εξίσου ευτυχία.

Συμπερασματικά, να θυμάστε ότι τα συναισθήματα δεν είναι κακά – είναι αυτά που μας κάνουν ανθρώπους και μας φέρνουν χαρά. Ο στόχος σας δεν πρέπει να είναι να εξαλείψετε τα συναισθήματά σας, όταν πρόκειται για οικονομικές αποφάσεις, αλλά απλώς να είστε προσεκτικοί, όταν παρατηρείτε ότι τα συναισθήματά σας αρχίζουν να κυριαρχούν.

Σε συνεργασία με το WomanIdol.