Τα βήματα που έχει κάνει το Βατικανό προς την Ορθοδοξία

Εδώ και πολλές δεκαετίες οι λιγοστοί Έλληνες καθολικοί καθώς και οι ξένοι πιστοί που αποφάσισαν να εγκατασταθούν στη χώρα μας, δεν γιορτάζουν το Πάσχα μαζί με τους ομόθρησκούς τους. Φέτος, δηλαδή, δεν γιόρτασαν την Κυριακή 21 Απριλίου, που έπεφτε το καθολικό Πάσχα, αλλά γιορτάζουν την Κυριακή 28 Απριλίου, μαζί με τις ορθόδοξες Εκκλησίες.

Είναι μια πράξη αβρότητας, καλής θέλησης και σεβασμού προς το πλειοψηφικό χριστιανικό δόγμα της χώρας. Δείχνει τη βούληση των καθολικών να υπογραμμίζουν τα κοινά στοιχεία με τους ορθόδοξους μέσα στους κόλπους του χριστιανισμού. Όπως επίσης το γεγονός ότι οι καθολικοί της Ελλάδας προφέρουν κατά τη διάρκεια της λειτουργίας το Σύμβολο της Πίστεως στην αυθεντική εκδοχή του, χωρίς δηλαδή το περιβόητο filioque. Εξ άλλου, ήδη από την εποχή του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’, το filioque είχε αναγνωριστεί από ειδική θεολογική επιτροπή του Βατικανού ως αυθαίρετη «προσθήκη» που «δεν έχει θεολογική βάση» και «προκαλεί σύγχυση» σε ο,τι αφορά το ήδη πολύπλοκο θέμα της «ομοουσίου και αδιαιρέτου Αγίας Τριάδος».

Η Καθολική Εκκλησία, με άλλα λόγια, αποδέχτηκε ότι το σωστό Σύμβολο της Πίστεως είναι το ορθόδοξο, εκείνο χωρίς το filioque, αλλά αποφάσισε να μην προκαλέσει σύγχυση στους πιστούς των καθολικών χωρών, αλλάζοντας την παράδοση. Γι’ αυτό το λόγο, το Σύμβολο με το filioque εξακολουθεί να προφέρεται, παρότι είναι δογματικώς λανθασμένο. Ο ίδιος ο Πάπας εξ άλλου άλλες φορές το έχει προφέρει με την προσθήκη και άλλες όχι.

Αλλά και στη Ρώμη, την πρωτεύουσα του καθολικισμού, οι σχέσεις ανάμεσα στις διάφορες χριστιανικές Εκκλησίες είναι υποδειγματικές. Η ιταλική καθολική Εκκλησία και ο βικάριος επίσκοπος Ρώμης έχουν μάλιστα προσφέρει καθολικούς ναούς σε όλα τα χριστιανικά δόγματα, προκειμένου να εκκλησιάζονται οι πιστοί τους.

Η συνεργασία αυτή ευνόησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, στο οποίο υπάγεται η Μητρόπολη Ιταλίας και Μάλτας. Κυρίως βοήθησε τις μικρές αλλά αρχαιότατες χριστιανικές Εκκλησίες της Ανατολής (όπως οι Χαλδαίοι, οι Ασσύριοι, οι Μελκίτες κ.α.) που κινδυνεύουν να αφανιστούν μπροστά στην λαίλαπα του ισλαμιστικού εξτρεμισμού και της συστηματικής λεηλασίας από μέρους των τουρκικών αρχών.

Οικουμενικός διάλογος

‘Όλα αυτά βεβαίως είναι αποτέλεσμα του οικουμενικού διαλόγου ανάμεσα στους ορθοδόξους και τους καθολικούς, που ξεκίνησε ήδη στη δεκαετία του 1960 και έχει κάνει μέχρι τώρα σημαντικά βήματα στο δρόμο της κοινωνίας μεταξύ των δυο Εκκλησιών. Η ελλαδική Εκκλησία άργησε πολύ να συμμετάσχει σε αυτό το διάλογο. Λίγο εξ αιτίας της μακράς αντιπαράθεσης με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, λίγο εξ αιτίας της παραδοσιακής δυσπιστίας προς τους καθολικούς.

Το αποτέλεσμα είναι πως όχι μόνον οι Έλληνες πιστοί αλλά και πολλοί ιερείς και ιεράρχες αγνοούν αυτά τα θετικά βήματα που σημειώθηκαν στο διάλογο. Συχνά τους ακούς να επαναλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια αναφορικά με τους «σχισματικούς» και «αιρετικούς» της Ρώμης, λες και το σχίσμα του 1054 συνέβη χθες. Κάποιοι Ελλαδίτες ιεράρχες επικαλούνται τον κίνδυνο της «προσάρτησης», της «αφομοίωσης» της Ορθοδοξίας από τη μεγαλύτερη χριστιανική Εκκλησία, την Καθολική.

Το Βατικανό, όμως, έχει αποδείξει έμπρακτα όχι μόνον ότι εγκατέλειψε αυτά τα σχέδια, αλλά και ότι είναι σε θέση να αποδεχτεί τις βάσιμες δογματικές επισημάνσεις των ορθοδόξων και να δεχτεί κριτική στις εκκλησιολογικές διαφορές, αναφορικά με τη μορφή του Πάπα. Στην ελλαδική Εκκλησία, όμως, όλα αυτά φαντάζουν μακρινά και αδιάφορα. Η Ελλάδα είναι χώρα με συντριπτική πλειονότητα ορθοδόξων, άρα τι μας κόφτει για ό,τι συμβαίνει στον εκτός συνόρων χριστιανικό κόσμο;

Τα φλέγοντα θέματα είναι η μισθοδοσία (των όχι πάντα άξιων) ιερέων και η κατήχηση στα δημόσια σχολεία. Μέσα σε αυτό το κλίμα-περιβάλλον ανατριχιάζει κανείς όταν σκέφτεται τι θα συνέβαινε εάν π.χ. η Εκκλησία της Ελλάδος αποφάσισε να παραχωρήσει κάποιο ναό σε άλλες χριστιανικές κοινότητες, οι οποίες κατέφυγαν στη χώρα μας για να σωθούν.