Τέμπη: Πως “παρέκαμψαν” την υποχρέωση συστημάτων ασφαλείας Δημόσιο και Hellenic Train

Το σύστημα τηλεδιοίκησης και τα υπόλοιπα συστήματα ασφάλειας θα είχαν αποτρέψει δυστυχήματα, όπως την πολύνεκρη τραγωδία στα Τέμπη. Ειδικοί και εργαζόμενοι στον σιδηρόδρομο όλες τις τελευταίες ημέρες μετά τη φονική σύγκρουση τρένων στα Τέμπη επισημαίνουν ότι για την τραγωδία δεν ευθύνεται μόνο το «ανθρώπινο λάθος».

Αντίθετα, τονίζουν ότι η απουσία δικλείδων ασφαλείας, όπως του συστήματος τηλεδιοίκησης, αποδείχθηκε καθοριστική για ό,τι τραγικό συνέβη. Ωστόσο, όπως αποδεικνύεται από επίσημα έγγραφα , το σύστημα τηλεδιοίκησης και άλλα συστήματα για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων θα μπορούσαν να είχαν εγκατασταθεί έγκαιρα και έτσι τώρα δεν θα θρηνούσαμε τους τουλάχιστον 57 νεκρούς από τη σύγκρουση των αμαξοστοιχιών.

Ταυτόχρονα, η Ferrovia dello Stato Italiano (FSI) που εξαγόρασε τη δημόσια ΤΡΑΙΝΟΣΕ (νυν Hellenic Train) το 2017 γλίτωσε από επενδύσεις 800 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ το Δημόσιο ζημιώθηκε.

Πώς “εξαφανίστηκε” η υποχρέωση

Η εμπιστευτική αλληλογραφία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και ΤΡΑΙΝΟΣΕ, όπως μπορείτε να δείτε στα έγγραφα που παρουσιάζει σήμερα η “Εφημερίδα των Συντακτών“, αποδεικνύει την «εξαφάνιση» των επενδύσεων για την ασφάλεια που είχαν συμφωνηθεί στο μνημόνιο συνεργασίας ανάμεσα σε κυβέρνηση και ΤΡΑΙΝΟΣΕ.

Όπως φαίνεται στο Παράρτημα Δ από την τελική σύμβαση Δημοσίου – ΤΡΑΙΝΟΣΕ που κυρώθηκε από τη Βουλή ως νόμος 4953, η υποχρέωση του Δημοσίου για ολοκλήρωση της σηματοδότησης και του συστήματος ETCS έως το τέλος του 2021 «εξαφανίστηκε», με τις συνέπειες να είναι δραματικές, όπως παραδέχονται όλοι μετά την τραγωδία στα Τέμπη.

Το υποσχόμενο «όφελος για την ελληνική οικονομία» από το προαναφερθέν μνημόνιο συνεργασίας περιορίστηκε από τα 2,5 δισ. ευρώ σε επενδύσεις μόλις 163,5 εκ. ευρώ, εκ τω οποίων τα 86 εκ. είναι για μισθώματα φρένων που θα αγοράσει, όμως, και πάλι το Δημόσιο.

Οι επενδύσεις

Σύμφωνα με το μνημόνιο συνεργασίας οι επενδύσεις από τους Ιταλούς ιδιοκτήτες θα αθροίζονταν κατ’ ελάχιστον στο ύψος των 645 εκ. ευρώ. Αυτές θα αφορούσαν Αφορούν νέο Τροχαίο Υλικό (Τ.Υ.), υβριδικά τρένα, ανακατασκευασμένο Τ.Υ. υψηλών ταχυτήτων (400 εκ.), επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες (100 εκ.) και επενδύσεις σε ακίνητα (145 εκ. συνολικά).

Το ύψος των επενδύσεων αυτών προβλεπόταν από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό σε «αντάλλαγμα» για την ανάθεση της νέας σύμβασης Υποχρέωσης Δημόσιας Υπηρεσίας (ΥΔΥ) ύψους 750 εκατομμυρίων.

Με βάση αυτό το μνημόνιο ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις Δημοσίου – ΤΡΑΙΝΟΣΕ, η οποία κατέληξε στο προσχέδιο της νέας σύμβασης ΥΔΥ τον Νοέμβριο του 2020. Μάλιστα, αυτή η νέα σύμβαση εγκρίθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΤΡΑΙΝΟΣΕ στις 27/11/2020 και ο διευθύνων σύμβουλος εξουσιοδοτήθηκε να την υπογράψει.

Η δέσμευση που δεν υλοποιήθηκε

Στο εγκεκριμένο προσχέδιο της προαναφερόμενης σύμβασης περιλαμβανόταν το άρθρο 20.4 με περιεχόμενο που αποδείχτηκε τραγικά σημαντικό την περασμένη Τρίτη. Εκεί, το Ελληνικό Δημόσιο αναλάμβανε τη δέσμευση να εκτελέσει με σαφές χρονοδιάγραμμα δύο κρίσιμα για την ασφάλεια συγκεκριμένα έργα:

-Τη σηματοδότηση στον άξονα Πειραιά-Αθηνών-Θεσσαλονίκης-Ειδομένης, τη διαβόητη σύμβαση 717 που θα έπρεπε να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2021 αλλά ακόμη εκκρεμεί.

-Τη θέση σε λειτουργία του συστήματος ETCS στον άξονα Πειραιά-Αθήνας-Θεσσαλονίκης-Ειδομένης (σύμβαση 10005 του 2007), επίσης μέχρι το τέλος του 2021, που έχει μετατεθεί για τέλος του 2023.

-Εκτός από τα δύο παραπάνω έργα, το Δημόσιο αναλάμβανε την ολοκλήρωση και πλήθους άλλων έργων (άρση βραδυποριών, ολοκλήρωση ηλεκτροδοτήσεων, ολοκλήρωση υπόγειου διαδρόμου Σεπολίων κ.ά.).

Η ιταλική εταιρεία είχε ξεκάθαρο δικαίωμα να απαιτήσει την ολοκλήρωση αυτών των έργων ως όρο για να φέρουν στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο νέα τρένα, ελάχιστου συνολικού κόστους 400 εκατομμυρίων. Το Δημόσιο έδειξε τότε πως δέχτηκε να συμμορφωθεί.

Η πανδημία

Σύμφωνα με το ίδιο ρεπορτάζ, όπως αναφέρεται σε εμπιστευτική επιστολή με την υπογραφή του τότε υφυπουργού Μεταφορών Γιάννη Κεφαλογιάννη στις 31/12/2020, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Δημοσίου – ΤΡΑΙΝΟΣΕ δεν ολοκληρώθηκαν λόγω των δυσκολιών που επέφερε η πανδημία του κοροναϊού και έτσι συμφωνήθηκε η διάρκεια ισχύος της σύμβασης ΥΔΥ για έναν ολόκληρο χρόνο, μέχρι τις 31/12/2021. Τελικά, η νέα σύμβαση υπογράφηκε στις 14/4/2022.

Τι απουσίαζε

Ωστόσο, από τη νέα σύμβαση απουσίαζαν τόσο οι υποχρεώσεις του Δημοσίου που αναφέρονταν στο άρθρο 20.4 για σύγχρονα συστήματα ασφαλούς κυκλοφορίας, ενώ συρρικνωμένες ήταν και οι επενδύσεις που έπρεπε να κάνουν οι Ιταλοί ιδιοκτήτες. Συνολικά οι επενδύσεις των Ιταλών συρρικνώθηκαν από τα συνολικά 645 εκ. στα μόλις 62,5 εκ.

Δηλαδή, το Δημόσιο χάνει επενδύσεις 582,5 εκ. ευρώ παρά το γεγονός ότι η συνολική επιδότηση προς τους Ιταλούς σε επίπεδο 15ετίας παραμένει ολόιδια στα 750 εκ. ευρώ. Την ίδια ώρα, το Δημόσιο επιφορτίζεται και με βάρος που υπολογίζεται στο ύψος των 215 εκ.. ευρώ για να αγοράσει εκείνο τα νέα τρένα και μετά να τα μισθώσει στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι 47 βουλευτές ζήτησαν στις 3/10/2022 να κατατεθούν το μνημόνιο του 2019 και η σύμβαση που κοινοποιήθηκε στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών με υπογεγραμμένες επιστολές του προέδρου και του διευθύνοντος συμβούλου της ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Όμως, αυτά τα έγγραφα δεν κατατέθηκαν ποτέ.