Θα ρίξουν οι μετανάστες την ιταλική κυβέρνηση;

Προσωρινή λύση στο θέμα που προέκυψε με το αλιευτικό πλοίο που μετέφερε 450 παράτυπους μετανάστες και πρόσφυγες έδωσε αργά το βράδυ της Παρασκευής η κυβέρνηση Κόντε στην Ιταλία, μετά την νέα ένταση που προκλήθηκε με την Μάλτα, αλλά και τις τριβές στο εσωτερικό της κυβέρνησης συνασπισμού.

Η ιταλική κυβέρνηση αποφάσισε τελικά την μεταφορά των 450 σε πλοίο της Frontex και σε πλοίο της ιταλικής ακτοφυλακής, ενώ ήδη γυναίκες και παιδιά οδηγήθηκαν στην Λαμπεντούζα, για να υποβληθούν σε ιατρικές εξετάσεις. Αυτό που απομένει τώρα είναι να επιλεγεί λιμάνι της Κάτω Ιταλίας, στο οποίο θα κατευθυνθούν τα δυο στρατιωτικά πλοία με τους διασωθέντες.

Σημειώνεται ότι οι αρχές της Μάλτας είχαν ανακοινώσει αρχικά ότι θα δέχονταν το αλιευτικό σε λιμάνι τους , στην συνέχεια ωστόσο απέρριψαν κατηγορηματικά αυτό το ενδεχόμενο, υποστηρίζοντας ότι οι μετανάστες ήθελαν να πάνε στην Λαμπεντούζα, ενώ στην συνέχεια το πλοίο πέρασε στα ιταλικά χωρικά ύδατα. Μπροστά στον κίνδυνο να κατηγορηθεί ότι δεν προσφέρει βοήθεια σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν άμεσο κίνδυνο η ιταλική κυβέρνηση αποφάσισε να επέμβει, μετεπιβιβάζοντας τους μετανάστες στα δύο πλοία. Αυτό τουλάχιστον διαρρέει από κυβερνητικές πηγές.

Νωρίτερα πάντως ο υπουργός Εσωτερικών και επικεφαλής της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι είχε αποκλείσει το ενδεχόμενο να δεχθεί η Ιταλία το αλιευτικό, τονίζοντας: «Ας ξεχάσουν ότι μπορεί να έρθουν στην Ιταλία. Δώσαμε ήδη την συμβολή μας. Πρέπει να πάνε στην Μάλτα». Την ίδια ώρα, ο προερχόμενος από τους «Πεντάστερους» υπουργός Υποδομών Ντανίλο Τονινέλι, συμπλήρωνε ότι η ιταλική ακτοφυλακή μπορεί μόνο να βοηθήσει τις αρχές της Μάλτας, προκειμένου να υπάρξει αίσιο τέλος.

Η παρέμβαση Ματαρέλα  

Αν και η χθεσινοβραδινή απόφαση της ιταλικής κυβέρνησης αποδίδεται σε ανθρωπιστικούς λόγους ήταν επί της ουσίας μία καθαρά πολιτική πράξη, με στόχο να μετριαστεί η διένεξη που υποβόσκει στους κόλπους του κυβερνητικού συνασπισμού, λόγω του μεταναστευτικού. Στην διένεξη αυτή παρενέβη, προ ημερών, και ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα, προκαλώντας τον θυμό του Σαλβίνι.

Ο Ματαρέλα επικοινώνησε, το βράδυ της περασμένης Πέμπτης, με τον πρωθυπουργό Τζουζέπε Κόντε, στον οποίο εξέφρασε την ανησυχία του για την τύχη άλλων 67 μεταναστών, οι οποίοι  είχαν διασωθεί και είχαν μεταφερθεί σε λιμάνι της Σικελίας από το στρατιωτικό πλοίο Diciotti. Το πλοίο είχε οδηγηθεί στο λιμάνι του Τράπανι, με έγκριση του «Πεντάστερου» υπουργού Μεταφορών Ντανίλο Τονινέλι, ο Σαλβίνι όμως έδωσε εντολή να μην βγει κανένας από αυτό, πριν ολοκληρωθεί η έρευνα για την βίαιη συμπεριφορά που φέρονται να επέδειξαν κάποιοι από τους παράτυπους μετανάστες.

Μετά το τηλεφώνημα του Ματαρέλα ωστόσο, ο πρωθυπουργός Κόντε, ο οποίος δεν ανήκει σε κανένα από τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού, έδωσε εντολή να επιτραπεί στους μετανάστες να αποβιβαστούν. Ο επικεφαλής της Λέγκας δήλωσε ότι δεν θα αφήσει την υπόθεση του συγκεκριμένου πλοίου και υπογράμμισε με νόημα, γράφοντας με κεφαλαία στο twitter, ότι κάποιος «πρέπει να πληρώσει» αν οι μετανάστες είχαν βίαιη συμπεριφορά.

Κόντρα Σαλβίνι – Ματαρέλα

Η κίνηση του Ματαρέλα προκάλεσε «λύπη και κατάπληξη» στον Σαλβίνι, καθώς ο ρόλος του Ιταλού προέδρου είναι κυρίως εθιμοτυπικός και είθισται να παρεμβαίνει στην πολιτική μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις. Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που υπάρχει ένταση ανάμεσα στον Σαλβίνι και τον Πρόεδρο, αφού οι σχέσεις τους είναι συχνά – πυκνά τεταμένες.

Η κόντρα ξεκίνησε τον Μάρτιο, όταν μετά τις εκλογές, στις οποίες κανένα κόμμα δεν έλαβε  απόλυτη πλειοψηφία, ο Ιταλός πρόεδρος απέρριψε το αίτημα του Σαλβίνι να του δοθεί εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Και πριν από λίγες ημέρες όμως, ο Ματαρέλα αρνήθηκε να υπερασπιστεί την Λέγκα, όταν δικαστήριο έδωσε εντολή να κατασχεθούν κεφάλαια του κόμματος για παλιότερη υπόθεση διαφθοράς, με την οποία ο Σαλβίνι δεν σχετίζεται.

Οι δύο άνδρες συναντήθηκαν την περασμένη Δευτέρα και όπως διέρρευσε τότε, ο Ματαρέλα εξέφρασε σοβαρές αμφιβολίες για την στάση και τις επιλογές του Ιταλού υπουργού Εσωτερικών στο μεταναστευτικό. Οι βασικότερες ενστάσεις του αφορούσαν την  πρόθεση του Σαλβίνι, να προωθήσει την απαγόρευση της πρόσβασης στα ιταλικά λιμάνια και για τα διεθνή και ευρωπαϊκά στρατιωτικά πλοία που μεταφέρουν παράτυπους μετανάστες και πρόσφυγες.

Ομαδικά πυρά κατά Σαλβίνι

Στο θέμα παρενέβη ο αρχιεισαγγελέας του Τορίνο, σημειώνοντας ότι «κανείς δεν έχει το δικαίωμα να απαγορεύσει τον ελλιμενισμό ενός σκάφους», καθώς «η Σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες, του 1951, προβλέπει το δικαίωμα στην μη απώθηση». Ανέφερε μάλιστα ότι είναι εκ του νόμου υποχρεωμένος να ξεκινήσει έρευνα, ακόμη και στην υποθετική περίπτωση που κάποιος δεν επιτρέψει την αποβίβαση επιβατών από ένα πλοίο που διαπλέει τον ποταμό Πάδο, ο οποίος περνά από το Τορίνο.

Εμμέσως, στην πρόθεση του Σαλβίνι αντέδρασε και ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών, Έντσο Μοάβερο Μιλανέζι, αναφέροντας ότι η χώρα δεν  εγκαταλείπει τις διεθνείς υποχρεώσεις της και κινείται εντός του πλαισίου που καθορίζουν το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο. Από την πλευρά της η υπουργός Άμυνας, Ελιζαμπέτα Τρέντα, συμπλήρωσε ότι «η Μεσόγειος είναι μια ανοικτή θάλασσα», προσθέτοντας ότι «πρέπει να βάλουμε κάποιους κανόνες, αλλά όχι να κλείσουμε την πρόσβαση».

Σε μια προσπάθεια να βάλει τα πράγματα στην θέση τους και να θυμίσει ότι είναι συνδιαμορφωτής της πολιτικής της ιταλικής κυβέρνησης, ο αρχηγός των Πέντε Αστέρων Λουίτζι Ντι Μάιο τόνισε τις προηγούμενες ημέρες, ότι η απαγόρευση ελλιμενισμού ισχύει μόνον για τα πλοία των μη κυβερνητικών οργανώσεων που δεν σέβονται τους διεθνείς κανόνες.

Θα αντέξουν;

Η μεταναστευτική κρίση διχάζει και η Ιταλία δεν θα αποτελούσε εξαίρεση σε αυτό. Παρά τις προσπάθειες για μια συνθετική λύση οι επί μέρους διαφορές προσέγγισης του θέματος από τα δύο κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού είναι εμφανείς. Η χθεσινοβραδινή απόφαση βάλλει κατά της σκληρής γραμμής του Σαλβίνι, ο οποίος επιχειρεί πλέον μια νίκη στα σημεία, με την άλλη υπόθεση, αυτή του στρατιωτικού πλοίου Diciotti, και την επιμονή του να επιστραφούν στην Λιβυκή ακτοφυλακή οι «ταραξίες» παράτυποι μετανάστες.

Από την πλευρά τους οι «Πεντάστεροι» θέλουν να κάνουν πιο έντονη την παρουσία τους στην αντιμετώπιση του θέματος, όπως δικαιούνται ως συγκυβερνήτες, χωρίς όμως να διαταράξουν την σχέση τους με τον Σαλβίνι και τα κεκτημένα στο μεταναστευτικό, όπως η απαγόρευση ελλιμενισμού πλοίων ΜΚΟ και η μεταφορά μεταναστών και προσφύγων σε όλα τα λιμάνια της Ευρώπης.

Ο Κόντε είναι ο πρωθυπουργός και ήδη υλοποιεί μια πιο μετριοπαθή πολιτική, η οποία δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της σύνθεσης απόψεων των δύο κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνησή του. Σε αυτήν την μετριοπαθή στροφή είναι σαφέστατη η επιρροή των παρεμβάσεων του προέδρου Ματαρέλα και φυσικά της Καθολικής Εκκλησίας, η οποία έχει ταχθεί επανειλημμένως κατά της «σκληρής γραμμής». Το ζητούμενο ωστόσο είναι πόσο θα επηρεάσει, από εδώ και πέρα, αυτή η μετριοπαθής στάση την κυβερνητική συνοχή.