Θεσσαλία: Καταστροφή της παραγωγής και επαπειλούμενες ασθένειες

Ανησυχούν οι ειδικοί ότι με τις πλημμύρες θα έχουμε πολλά επακόλουθα πανελλαδικά και όχι μόνον τοπικής μορφής –χωρίς αυτό βεβαίως να σημαίνει ότι προσπερνούν αδιάφορα το τοπικό πρόβλημα. Όμως η Θεσσαλία παράγει όσα δεν παράγει η Ελλάδα ολόκληρη σε κάποιους σημαντικούς τομείς και κάθε κρίση στον πολύτιμο κάμπο της, καταλήγει να πλήττει την τσέπη κάθε Έλληνα. Όσο για τις αρρώστιες, απειλούν κυρίως τους ντόπιους, αλλά κάποιες είναι μεταδιδόμενες μέσω τροφίμων ή ανθρώπων και, άρα, υπολογίσιμες ακόμα και για περιοχές μακριά από την Θεσσαλία. Μεγάλος είναι και ο  προβληματισμός για τα ζώα και τα τρωκτικά που πνίγηκαν στην περιοχή και οι ειδικοί συνιστούν στον κόσμο να απολυμάνει τα σπίτια όταν ξαναγυρίσει σε αυτά και να μην τρώει τρόφιμα που η συσκευασία τους έχει έρθει σε επαφή με τα λιμνάζοντα νερά.

Ως προς τα οικονομικά, αυτή η περιφέρεια  συμμετέχει στο συνολικό ΑΕΠ με ένα 5,5% σε αγροτικά προϊόντα, κρέας, γάλα, τυρί κ.ο.κ., ποσοστό που σημαίνει πανελλαδική οικονομική κρίση και όχι μόνον τοπική. Η  αποκατάσταση των ζημιών, υπολογίζεται ότι θα στοιχίσει πάνω από ένα δισεκατομμύριο. Σε αυτές δεν έχει υπολογισθεί το μπαράζ ακυρώσεων τουριστικών επισκέψεων. Επίσης δεν έχουν υπολογιστεί σε αυτό, οι ανατιμήσεις που έρχονται, αφού οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις που έχουν πλημμυρίσει μόνο στον Νομό Καρlδίτσας ξεπερνάνε τα 400.000 στρέμματα.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η Θεσσαλία παράγει το ένα τρίτο σιταριού και κριθαριού της χώρας, το 38% του βαμβακιού, το 53% της βιομηχανικής ντομάτας, το 54,7% των αχλαδιών, το 39% των κάστανων, το 26% των καρυδιών κ.λπ. Όσον αφορά στη ζωική παραγωγή, στον κλάδο της αιγοπροβατοτροφίας, στη Θεσσαλία παράγεται το 19,4% του εγχώριου πρόβειου γάλακτος και το 13,7% του εγχώριου αιγείου γάλακτος.

Μάλιστα, το 40% των μαλακών τυριών παράγεται και τυποποιείται στη Θεσσαλία, όπως επίσης και το 25% των σκληρών τυριών. Επίσης οι κτηνοτρόφοι της καλύπτουν το 18,5% της ελληνικής παραγωγής βοείου κρέατος και το 19,7% του βοείου γάλακτος, ενώ η Θεσσαλική χοιροτροφία καλύπτει το 10% της εθνικής παραγωγής χοιρινού κρέατος. Όλα αυτά ως κόστος θα μετακυληθούν στις τιμές των σούπερ μάρκετ σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.

Οι επιπτώσεις στη Θεσσαλία

Παράλληλα, αυτές οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ουδείς γνωρίζει πλέον με τι έχουν διαποτισθεί και σε ποιο ακριβώς βάθος χρόνου θα είμαστε σίγουροι για το τι ακριβώς τρώμε ή εξάγουμε –αυτό πιθανόν να επηρεάσει και τις εξαγωγές τουτέστιν.  Έντονη ανησυχία (οικονομικής κυρίως ουσίας) προκαλεί και η πρόβλεψη του Ευθύμιου Λέκκα, καθηγητή Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και πρόεδρου του ΟΑΣΠ, ο οποίος δίνοντας συνέντευξη στην ΕΡΤ είπε ότι θα απαιτηθεί μια τουλάχιστον πενταετία για είναι και πάλι γόνιμος ο θεσσαλικός κάμπος.

Αν αυτό επαληθευτεί, τότε η αγροτική παραγωγή της χώρας θα έχει υποστεί ένα τεράστιο πλήγμα, με τεράστιες επιπτώσεις στην εγχώρια αλυσίδα τροφοδοσίας, αλλά και στην οικονομία. Από την άλλη, υπάρχει ο κίνδυνος να αρχίσουν να “ρίχνονται” στην αγορά προϊόντα που κανείς δεν είναι βέβαιος για το αν έχουν ελεγχθεί επαρκώς υγειονομικά, όπως ήδη συμβαίνει λόγω ακρίβειας του λαδιού, με νοθευμένα ελαιόλαδα.

«Οι αγροτικές εκτάσεις είναι περιοχές που θα αργήσουν να ανακάμψουν. Δεν είναι μόνο η αγροτική αναπαραγωγή που καταστράφηκε ολοσχερώς, δηλαδή το 22-23% της αγροτικής παραγωγής της χώρας, είναι ότι οι αποθέσεις αργίλων και λάσπης πάνω στα γόνιμα εδάφη πάχους τουλάχιστον μισού μέτρου δεν μπορούν να φιλοξενήσουν καλλιέργειες. Το έδαφος θα αργήσει πολύ να επανέλθει και θα χρειαστεί τουλάχιστον μια 5ετία για να είναι και πάλι γόνιμο», είπε ο κ.Λέκκας.

Ο αγροτοσυνδικαλιστής Χρήστος Σιδερόπουλος είπε σχετικά: «Το μεγαλύτερο ποσοστό του θεσσαλικού κάμπου είναι πλημμυρισμένο. Ό,τι ήταν να συλλεγεί, δηλαδή βαμβάκι, καλαμπόκι, ρίγανη, τριφύλλια και βιομηχανική ντομάτα, βρίσκεται σε αυτές τις εκτάσεις. Το φαινόμενο μας βρήκε δέκα ημέρες πριν από την συλλογή. Τίποτα από αυτά δεν μπορεί να αποκατασταθεί άμεσα.

Η βιομηχανική ντομάτα θα σαπίσει με την θερμοκρασία που αναμένεται ότι θα επικρατήσει μετά, το καλαμπόκι δεν σώνεται, γιατί πρέπει να είναι ξερό, το βαμβάκι έχει ένα χρονικό παράθυρο αλλά αυτές οι καλλιέργειες δεν μπορούν να στεγνώσουν εύκολα. Έπειτα, είναι και η αλλαγή της φυσιογνωμίας της γης. Από όλο το νερό που υπάρχει εκεί, το 90% είναι λάσπη, υπάρχουν φερτά υλικά όπως ξύλα, κορμοί και ξένα για τον κάμπο υλικά. Έχει επηρεαστεί η σύσταση του εδάφους».

Άμεσα θέματα υγείας

Όσον αφορά τα πρώτα προβλήματα που αναμένονται, είναι τα υγειονομικά, λόγω των υδάτων. Κανείς δεν πρέπει στην περιοχή, ντόπιος ή περαστικός αύριο-μεθαύριο, να πίνει νερό από βρύση. Κάθε δίκτυο πρέπει να ελεγχθεί άμεσα για ιικό ή μικροβιακό φορτίο ή άλλες ουσίες, αλλά δυστυχώς πρέπει να ελέγχεται τακτικά και για πολύ καιρό, καθώς τα επακόλουθα από τυχόν ζημίες στους αγωγούς μπορεί να μη φανούν μέσα στα πρώτα 24ωρα. Το ίδιο ισχύει και για τη μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα.

Από τις λοιμώξεις αλλά και τα φυτοφάρμακα και κάθε λογής χημικά που έχουν απλωθεί στον κάμπο με την πλημμύρα, σε τρόφιμα και νερό και σε αντικείμενα, ένας πρώτος κίνδυνος είναι ο ιός του Δυτικού Νείλου που μεταδίδεται από κουνούπια, αλλά και οι γαστρεντερίτιδες. Ο καθηγητής Ιωάννης Τούντας είπε σχετικά ότι «υπάρχει κίνδυνος για τη Δημόσια Υγεία. Τα λιμνάζοντα νερά μπορούν να δημιουργήσουν εστίες μολύνσεων και πολύ περισσότερο όταν μπορεί να υπάρξει πρόβλημα ταυτόχρονα και με το αποχετευτικό και το δίκτυο ύδρευσης πόσιμου νερού».

Ο συνδυασμός των δύο αυτών καταστροφών δεν αποκλείεται να επιφέρει μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, προσθέτει ο επίκουρος καθηγητής Γκίκας Μαγιορκίνης. «Αυτό που φοβόμαστε είναι τη μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, που είναι κάτι πολύ σοβαρό. Γι’ αυτό ο κόσμος πρέπει να πίνει μόνο εμφιαλωμένο νερό. Δεν αποκλείεται τα δύο συστήματα ύδρευσης και αποχέτευσης να έχουν αλληλοεπηρεαστεί κι αυτό μπορεί να επιφέρει πολύ σοβαρά προβλήματα Δημόσιας Υγείας. Μας ανησυχεί το πρόβλημα με τα κουνούπια και λογικά θα έχουμε αύξηση κουνουπιών, ενώ στη Θεσσαλία ήδη έχουμε έντονη δραστηριότητα του ιού του Δυτικού Νείλου», σχολιάζει ο Γκίκας Μαγιορκίνης. «Δεν περιμένουμε μεγάλη έξαρση της νόσου βέβαια, αλλά οι ηλικιωμένοι θα πρέπει να προστατεύονται σίγουρα», συμπλήρωσε.

Μπορεί να έχουμε και επιδημία χολέρας; Ο Γκίκας Μαγιορκίνης απαντά πως όχι: «Προς το παρόν μας ανησυχούν οι γαστρεντερίτιδες. Τα μικρόβια δεν γεννιούνται από το μηδέν. Αν π.χ. στην Ελλάδα ενδημούσε η χολέρα, θα μπορούσε να εξαπλωθεί, όμως, δεν έχουμε χολέρα στην Ελλάδα. Οπότε αυτό που φοβόμαστε σ’ αυτή τη φάση είναι οι γαστρεντερίτιδες και οι παρασιτικές νόσοι», είπε.

Η καθηγήτρια Επιδημιολογίας Θεοδώρα Ψαλτοπούλου που μίλησε χθες στην ΕΡΤ, ανέφερε: «Οι πλημμύρες σε συνδυασμό με τις θανατώσεις ζώων της περιοχής, δημιουργούν ένα βραχυπρόθεσμα μεγάλο πρόβλημα στη δημόσια υγεία στην περιοχή. Πρέπει να υπάρχει άφθονο τυποποιημένο συσκευασμένο νερό και τροφή στην περιοχή. Οι κάτοικοι των πλημμυρισμένων περιοχών σε Μαγνησία, Θεσσαλία, Φθιώτιδα μπορεί να αντιμετωπίσουν προβλήματα λόγω ελονοσίας, γαστρεντερικών προβλημάτων, αναπνευστικών και δερματολογικών προβλημάτων».

Τι πρέπει να προσέχουμε

Και βέβαια υπάρχουν και τα παρεπόμενα για τους ντόπιους, τα οποία δεν είναι εύκολο να καταγραφούν, όπως δεν τα ξέρουμε για την δεκαήμερη κόλαση στη Ρόδο και την δεκαπενθήμερη στον Έβρο: Η επιδείνωση των νοσημάτων των χιλιάδων κατοίκων που μετακινήθηκαν βίαια, πολλοί χωρίς νερό ή χωρίς τα χάπια τους, ηλικιωμένοι και καρδιοπαθείς ή πνευμονοπαθείς, αλλά και υγιείς που εισέπνευσαν τους καπνούς επί ημέρες ολόκληρες.

Για να αντιμετωπισθεί ένα μέρος των προαναφερομένων προβλημάτων, το υπουργείο Υγείας απέστειλε νεότερη εγκύκλιο, όπου επισημαίνει ότι τα νερά είναι σίγουρα μολυσμένα και ο κόσμος δεν πρέπει να έρχεται σε επαφή με αυτά. Το υπουργείο Υγείας ενημερώνει τον κόσμο ότι δεν πρέπει να φάει ούτε καν συσκευασμένο τρόφιμο που ήρθε σε επαφή με τις πλημμύρες και να αποφεύγουν την έκθεση τους σε νερό πλημμύρες εφόσον έχουν τραυματισμούς και ανοιχτές πληγές, προφανώς (χωρίς να το αναφέρει) για να μην εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος παθογόνα από το μολυσμένο νερό.

Η νεότερη ανακοίνωση συνιστά στον κόσμο να μην εισέρχεται πεζός αλλά ούτε και με όχημα σε πλημμυρισμένες περιοχές με τρεχούμενα ή λιμνάζοντα νερά αν δεν είναι απολύτως απαραίτητο. Επίσης να μην πλησιάζει στα νερά όπου υπάρχουν στύλοι ηλεκτροδότησης ή ηλεκτρικά καλώδια που έχουν πέσει.Στις πλημμυρισμένες περιοχές να φορούν γαλότσες και να χρησιμοποιουν ένα μακρύ ραβδί για να ελέγχουν το βάθος του νερού, και να αποφύγουν αγωγούς λυμάτων και αποχετεύσεις που μπορεί να υπάρχουν κάτω από το νερό –κάτι πάντως πρακτικά ανεφάρμοστη, καθώς ουδείς γνωρίζει μέσα σε μια πλημμυρισμένη έκταση από πού περνά η αποχέτευση.

Συνιστάται επίσης όταν καθαρίζουν το σπιτι τους να φορουν γαλότσες, αδιάβροχα γάντια, μακριά ρούχα και αδιάβροχο. Αν χρησιμοποιήσουν λάστιχο ή νερό με πίεση, μπορεί να πιτσιλιστούν από το μολυσμένο νερό, οπότε πρέπει να φορουν αδιάβροχη μάσκα και γυαλιά. Συνιστάται απολύμανση των χώρων όπου είναι εφικτό με απολυμαντικό τύπου χλωρίνης. Μετά το καθάρισμα, τα ρούχα που φορούν όσοι καθάρισαν το χώρο, πρέπει να πλυθούν χωριστά από τα άλλα σε ζεστό νερό, ενώ τα χέρια, ακόμα κι αν φορούσαν γάντια, πρέπει να πλυθούν καλά με ζεστό νερό και σαπούνι.

Το υπουργείο Υγείας ζητάει από τους κατοίκους να πετάξουν από τα πλημμυρισμένα σπίτια τους οτιδήποτε δεν απολυμαίνεται, όπως π.χ. οικοσκευές (!) και στρώματα. Τους προειδοποιεί όχι μόνον να μην πιουν νερό από το δίκτυο ύδρευσης, αλλά ούτε και να το βάζουν για μαγείρεμα στηριζόμενοι στο ότι τα παθογόνα θα εξοντωθούν από το βρασμό. Επίσης να μην φάνε κανένα προϊόν που καλλιεργείται σε έκταση ή κήπο που έχει πλημμυρίσει, εκτός εάν έχει μαγειρευτεί πολύ καλά.

Ένας κινδυνος που φοβίζει είναι ότι τρόφιμα, ψυγεία, κρεβάτια και ρούχα που έμειναν υπό το νερό, ίσως έχει μολυνθεί από περιττώματα και ούρα ζώων και δη τρωκτικών. Επίσης οι κάτοικοι δεν πρέπει να χρησιμοποιήσουν ηλεκτρικές συσκευές που έχουν βραχεί, χωρίς να συμβουλευτούν ηλεκτρολόγο. Τα παιδιά δεν πρέπει να παίζουν σε περιοχές με πλημμύρες και τα χέρια τους πρέπει να πλένονται συχνά, και οπωσδήποτε πριν από τα γεύματα. Τα παιχνίδια τους πρέπει να απολυμανθούν με ζεστό νερό και απορρυπαντικό και κάποια μαλακά παιχνίδια μπορούν να τοποθετηθούν σε ζεστό πλυντήριο (60°C).

Οι γονείς με βρέφη που παρουσιάζουν διάρροια και έμετο θα πρέπει να αναζητήσουν άμεσα ιατρική συμβουλή. Αν κάποιος καταπιεί κατά λάθος μολυσμένο νερό ή λάσπη, να απευθυνθεί επισης σε γιατρό, ειδικά αν παρουσιάσει διάρροια, πυρετό ή κοιλιακό άλγος εντός δύο εβδομάδων από την επαφή με πλημμυρικά νερά ή λύματα.

Τι πρέπει να κάνουν οι υπηρεσίες

Οι υγειονομικές υπηρεσίες εν τω μεταξύ, για την υγιεινή του νερού, μετά από κάθε επισκευή σε τμήμα αγωγού θα πρέπει να προχωρούν σε υπερχλωρίωση. Θα πρέπει να ελέγχονται συστηματικά και να αντικαθίστανται με προτεραιότητα τα τμήματα των δικτύων, που έχουν υποστεί βλάβες και να ελέγχεται εργαστηριακά δείγματα νερού τόσο για παθογόνα, όσο και για υπολειμματικό χλώριο.

Για τα τρόφιμα η εγκύκλιος αναφέρει ότι ελλοχεύει αυξημένος κίνδυνος τροφιμογενών και άλλων λοιμώξεων. Σε περίπτωση συχνών και μεγάλης διάρκειας διακοπών του ηλεκτρικού ρεύματος, πολλά τρόφιμα θα πρέπει να πετάγονται. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη διατροφή των πληγέντων στους οποίους διανέμονται τρόφιμα τα οποία προσφέρουν διάφορες κοινωνικές οργανώσεις, φορείς ή επιχειρήσεις τροφίμων, σε ότι αφορά τις συνθήκες παρασκευής, μεταφοράς, συντήρησης και διάθεσής τους

Επισημαίνεται ότι η ασφάλεια των τροφίμων σε όλες τις φάσεις της αλυσίδας παραγωγής τους (πρώτες ύλες, παρασκευή, διατήρηση, διακίνηση, μεταφορά, αποθήκευση, διανομή κ.λ.π.), καθώς και η προσωπική υγιεινή των χειριστών των τροφίμων αποτελούν πρωταρχικής σημασίας παράγοντες ώστε να αποφευχθούν ενδεχόμενοι κίνδυνοι δημόσιας υγείας.

Τα προμαγειρεμένα τρόφιμα πρέπει να καταναλώνονται μετά την ολοκλήρωση του μαγειρέματός τους και ότι το έτοιμο φαγητό πρέπει να καταναλώνεται αμέσως μετά την διανομή του. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίδεται στο γάλα, στα γιαούρτια, στα τυροκομικά προϊόντα, στα σάντουιτς και στα γλυκά, τα οποία πρέπει να διατηρούνται εντός ψυγείου. Τα φρούτα και τα λαχανικά πρέπει να πλένονται πολύ καλά πριν καταναλωθούν. Κονσέρβες φουσκωμένες, σκουριασμένες ή κτυπημένες πρέπει να απορρίπτονται αμέσως.