Τι είναι τα φθηνά rapid test – Παίρνεις ό,τι πληρώνεις;

Τα rapid tests για κορονοϊό εξαγγέλθηκαν ως νέο όπλο και  αρχίζουν από σήμερα Δευτέρα να γίνονται σε  σχολεία, νοσοκομεία, μέσα μαζικής μεταφοράς, δημόσιες υπηρεσίες και άλλους χώρους εργασίας στην Αττική.

Τα rapid tests «θα αρχίσουν να γίνονται τη Δευτέρα, 21 Σεπτεμβρίου 2020 από συνεργεία ΚΟΜΥ (Κινητές Ομάδες Υγείας) του ΕΟΔΥ σε χώρους εργασίας και συναθροίσεων στις επιβαρυμένες περιοχές της Αττικής και σε υπηρεσίες του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα που κρίνονται απαραίτητες για την απρόσκοπτη, συνεχόμενη λειτουργία του κράτους και της οικονομίας (όπως σε σχολεία, Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και -κυρίως- νοσοκομεία)», είπε ο Νίκος Χαρδαλιάς.

Όμως αυτή τη στιγμή η χώρα αφ΄ενός έχει μόλις 193.000 από αυτά τα τεστ όλα κι όλα (αφού ήδη διατέθηκαν για την Λέσβο τα 7.000 από τις 200.000), αφ΄ετέρου πρόκειται για τεστ που ο Σωτήρης Τσιόδρας προ τριμήνου απέρριπτε ως αναξιόπιστα. Ακόμα και το νέο τεστ χάνει υπολογίσιμο ποσοστό κρουσμάτων -ίσως και το 10% στους ασυμπτωματικούς.

5 δολάρια το ένα στις ΗΠΑ

Το βασικό προσόν του νέου γρήγορου τεστ (ταχείας ανιχνεύσεως αντιγόνων) είναι η πολύ χαμηλή τιμή του. Διαφορετικά, δεν είναι κάτι καινούργιο. Από την αρχή της πανδημίας αναπτύχθηκαν γρήγορα τεστ, απλά είχαν περιορισμένη αξιοπιστία.  Υπάρχουν γλυρω στα 90 τεστ ταχείας ανίχνευσης του ιού. Άλλα από αυτά ανίχνευαν και ανιχνεύουν αντισώματα του ιού (άρα “χάνουν” όσους φορείς δεν ειχαν αναπτύξει ακόμη αντισώματα)  ενώ άλλα ανιχνεύουν αντιγόνα του ιού σαν αυτό της Abbott και δεν χρειαζόταν να περιμένουν ανάπτυξη αντισωμάτων του φορέα. Κάποια κάνουν και μοριακή ανάλυση σταν το PCR. Αλλά τα περισσότερα “ψάχνουν” ή για δικά μας αντισώματα ή για τον ιό καθαυτό.

Υπάρχουν επί της ουσίας τρεις κατηγορίες τεστ ανεξαρτήτως ταχύτητας ή κόστους: όσα ανιχνεύουν αντισώματα του ανθρώπινου οργανισμού, όσα ανιχνεύουν πρωτεΐνες του ίδιου του ιού και τα PCR που ανιχνεύουν ακόμα και ίχνη του γονιδιώματος του ιού. Κανένα δεν είναι τέλειο και όλα παρουσιάζουν τα μειονεκτήματά τους.

Τα περισσότερα γρήγορα τεστ δεν απαιτούν ύπαρξη μοριακού αναλυτή και δεν συνεπάγονται χρόνο αναμονής. Το περί ου ο λόγος, της Abbott, είναι φτηνό, πρακτικό, δίχως ακριβούς και ογκώδεις εξοπλισμούς, και γρήγορο. Ανιχνεύει τον ιό και όχι αντισώματα και δίνει απάντηση μέσα σε 15 λεπτά. Η Ελλάδα έχει παραλάβει 200.000 που αποτελούν δωρεά και ο Πρωθυπουργός είπε ότι ίσως -αν αποδειχτούν αξιόπιστα και χρήσιμα-, να προμηθευτούμε 1.000.000. Τα τεστ αυτά πήραν έγκριση τέλη Αυγούστου και στις ΗΠΑ η εταιρεία Abbott ανακοίνωσε ότι θα παράγει 50 εκατ. αντιδραστήρια (σε μέγεθος μεγάλης πιστωτικής κάρτας περίπου) το μήνα, αλλά από τον Οκτώβριο. Στις ΗΠΑ η Abbott χρεώνει τα τεστ 5 δολάρια το ένα στο κράτος.

Και αυτό το τεστ στηρίζεται στη λήψη επιχρίσματος από τη μύτη.

Είναι γρήγορα και φτηνά, αλλά…

Η παραγωγός εταιρεία δηλώνει ότι το τεστ της έχει αξιοπιστία 97% αλλά ξεκαθαρίζει ότι αυτό ισχύει «όταν γίνεται μέσα στις πρώτες 7 ημέρες των συμπτωμάτων», δηλαδή σε ήδη συμπτωματικούς φορείς. Σε μη συμπτωματικούς – ασυμπτωματικούς ή σε ήδη νοσήσαντες που είναι στην δέκατη ημέρα της νόσου για παράδειγμα, η εταιρεία δεν αναφέρει στοιχεία. Είναι όμως πολύ χαμηλότερα τα ποσοστά ακριβείας σε αυτές τις ομάδες φορέων που ειδικά η πρώτη (των ασυμπτωματικών) είναι και η πιο επικίνδυνη.

Εκτός από τον Σωτήρη Τσιόδρα που είχε εκφρασθεί πολύ αρνητικά για τα πρώτα rapid tests τον Απρίλη, και άλλοι λοιμωξιολόγοι της Εθνικής Επιτροπής διαφωνούν με τη χρήση τους και σήμερα, τουλάχιστον ως μοναδική εξέταση. Τα θεωρούν χρήσιμα ως επικουρικά για άμεσα, επείγοντα αποτελέσματα. Ειδικά όταν βγαίνουν θετικά μέσα σε λίγα λεπτά, είναι έως και σωτήρια. Όμως όταν βγαίνουν αρνητικά οι περισσότεροι ειδικοί θέλουν οπωσδήποτε να επαληθεύεται αυτό και από μοριακό έλεγχο ΡCR.

Αντιρρήσεις

Και στην Ιταλία υπάρχουν αντιρρήσεις καθώς  η κυβέρνηση τα χρησιμοποιεί στα αεροδρόμια. «Όταν προσπαθείς να ελέγξεις συρροές, πρέπει να χρησιμοποιείς απολύτως ακριβή τεστ, όπως το PCR γιατί ακόμα κι αν χάσεις μόνον έναν φορέα σε μια κοινότητα ανθρώπων μπορεί να έχεις μεγάλη διασπορά, καθώς ο κόσμος μένει με την ψευδή βεβαιότητα ότι σίγουρα δεν είναι φορέας και συμπεριφέρεται ανάλογα» λένε από το Πανεπιστήμιο της Πάντοβα.

Στις Φιλιππίνες το υπουργείο Υγείας συνιστά να χρησιμοποιείται το γρήγορο τεστ σε άτομα που έχουν αρχίσει να έχουν συμπτώματα, αλλά η εντολή είναι όλα τα αρνητικά τεστ να διασταυρώνονται με επιπλέον τεστ PCR. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας συνέστησε πριν από 14 μέρες να αποφεύγονται τα τεστ ταχείας ανίχνευσης επειδή έχουν χαμηλή ανιχνευσιμότητα και ένα ψευδώς αρνητικό τεστ προκαλεί επικίνδυνη ψευδαίσθηση ασφάλειας.

To νέο τεστ είναι ακριβέστερο των άλλων γρήγορων τεστ, αλλά παραμένει λιγότερο αξιόπιστο από την εξέταση PCR . Οι περισσότεροι θεωρούν ότι είναι λύση ανάγκης για χώρες τόσο πολυπληθείς όπως η Ινδία (μεγάλος πληθυσμός, μεγάλος συγχρωτισμοός, μεγάλος αριθμός κρουσμάτων, μεγάλη μετακίνηση πληθυσμού καθημερινά), αλλά ότι κανονικά ακόμα και εκεί πρέπει να χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με το PCR. Δηλαδή να γίνεται το ταχύ τεστ σε επείγουσες καταστάσεις, αλλά να ακολουθεί το PCR.

Σε έναν κόσμο συμφερόντων, είναι δύσκολο να αποφασίσει κάποιος ποιες πολιτικές αποφάσεις υπαγορεύονται με καθαρά κοινωνικά και επιστημονικά κριτήρια και ποιες υπαγορεύονται από εμπορικά. Όμως αντικειμενικά τα rapid tests έχουν μικρότερη ευαισθησία από το PCR, η αξιοπιστία του οποίου φθάνει το 100% όταν γίνεται σωστά -κατά την λήψη του επιχρίσματος- και όταν η εξέταση γίνεται κάποιες μέρες μετά την μετάδοση του ιού.

Τα υπέρ του γρήγορου τεστ

Η ακρίβεια των νέων γρήγορων τεστ προσεγγίζει το 90%. “Τσακώνουν” τον φορέα όταν έχει το υψηλότερο ιικό φορτίο στον οργανισμό του και όταν είναι -λογικά- πιο μολυσματικός απ΄όσο πριν ή και μετά. Το γεγονός ότι τα νέα φθηνά γρήγορα τεστ  δεν έχουν την ευαισθησία του PCR αντιμετωπίζεται και ως πλεονέκτημα από τους υπέρμαχούς τους.

«Το PCR εντοπίζει κάθε ίχνος του ιού, ακόμα και όταν πλέον ο φορέας έχει αναρρώσει και κατά πάσα πιθανότητα δεν μεταδίδει πια τη νόσο», λένε. Το rapid test δεν είναι τόσο ευαίσθητο και ουσιαστικά “πιάνει” τους πιο μολυσματικούς φορείς. Οπότε (λένε οι υπερασπιστές του) δεν βάζει στην καραντίνα αδίκως έναν άνθρωπο που έχει πλέον αναρρώσει.

Οπότε;

Από την άλλη, κανείς δεν είναι βέβαιος πόσο μολυσματικός είναι ένας άνθρωπος που έχει αναρρώσει πριν από μια εβδομάδα και που η εξέτασή του με το rapid test βγαίνει αρνητική, αλλά με το PCR θετική. Και οι περισσότεροι θεωρούν ότι καλύτερα να έχεις ένα θετικό τεστ σε έναν πιθανώς μη μολυσματικό φορέα, παρά να έχεις ένα αρνητικό τεστ σε έναν πιθανώς μολυσματικό. Η βασικότερη ένσταση παραμένει στο σχετικά χαμηλό ποσοστό ακριβείας στους ασυμπτωματικούς φορείς.

Προς το παρόν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δίνει το πράσινο φως για διάγνωση μόνο στα εργαστηριακά μοριακά τεστ που βασίζονται σε RT-qPCR. Ο ΠΟΥ προτείνει τη χρήση των γρήγορων τεστ μόνο για ερευνητικούς σκοπούς. Δεν τα συστήνει για διάγνωση και λήψη κλινικών αποφάσεων μέχρι να αξιολογηθούν σε συγκριτικές μελέτες με τα εργαστηριακά μοριακά τεστ αντίστοιχα σε μεγάλη κλίμακα.