Τι γίνεται στην Ελλάδα με τη θεραπεία πλάσματος για τον κορονοϊό

Η θεραπεία πλάσματος, δηλαδή η χορήγηση πλάσματος από αναρρώσαντες ασθενείς από Covid-19, σε ασθενείς που νοσηλεύονται για κορονοϊό, δεν είναι κάτι καινούργιο. Ο πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε πανηγυρικά ότι η χώρα του επισπεύδει την έγκριση σχεδόν “επαναστατικής θεραπείας για τη νόσο”  και αυτό ηχεί εντυπωσιακότερο από όσο είναι.

Η θεραπεία αποτελεί εξαρχής και στην Κίνα και εν συνεχεία στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ μια από τις σημαντικές θεραπευτικές επιλογές που διερευνώνται για την αντιμετώπιση της λοίμωξης από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2. Εντούτοις δεν έχουν εξαχθεί σαφή συμπεράσματα μέχρι στιγμής, πέραν του ότι κάποιους όντως τους βοηθά. Η πρώτη μελέτη, των Κινέζων, σε περιορισμένο αριθμό ασθενών, δεν έδειξε οφέλη για τους βαριά ασθενούντες, αλλά ταχύτερη ανάρρωση για τα σχετικά ηπιότερα περιστατικά. Διαπίστωσαν ότι δεν μείωσε την θνητότητα στους ασθενείς με βαριά συμπτώματα.

Όμως αυτή η πρώτη μελέτη αφορούσε μόλις 105 άτομα και ο μικρός αριθμός δεν βοηθά σε εξαγωγή σίγουρων συμπερασμάτων. Άλλη κινεζική έρευνα, σε μόλις 10 ασθενείς όμως, έδειξε ότι οι τρεις από αυτούς –πού ήταν μάλιστα βαριά νοσούντες– παρουσίασαν βελτίωση, ποσοστό πολύ σημαντικό. Όμως και πάλι λόγω του μικρού αριθμού των ασθενών, δεν διαφωτίζει επαρκώς το θέμα.

Η δεύτερη μελέτη που βρίσκεται στο στάδιο της προδημοσίευσης αφορά 35.000 νοσηλευόμενους ασθενείς, που έλαβαν το πλάσμα μέσα σε 72 ώρες από τη στιγμή της εισαγωγής τους στο νοσοκομείο. Αυτή σύμφωνα με τους ερευνητές έδειξε ότι όσοι έλαβαν 1) εγκαίρως και 2) πλούσιο σε αντισώματα πλάσμα, είχαν 35% μικρότερη πιθανότητα να καταλήξουν από τη νόσο. Πρόκειται για τη δεύτερη έγκριση ειδικής αγωγής έναντι του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2, μετά την έγκριση της ρεμδεσιβίρης.

Θεραπεία πλάσματος στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, παρότι χορηγείται, ο αριθμός των ασθενών που την έλαβε πειραματικά είναι πολύ μικρός. Χορηγείται σε εθελοντές εδώ και πέντε μήνες  σε νοσηλευομένους ασθενείς με λοίμωξη από τον SARS-CoV-2  σε 6 νοσοκομεία της χώρας, με κύριο ερευνητή τον Πρύτανη του ΕΚΠΑ, Μελέτιο Α. Δημόπουλο και 22 ακόμη ερευνητές. Τα νοσοκομεία και ιδρύματα που μετέχουν στην έρευνα είναι τα εξής:

1. Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» (Β. Παππά, Α. Αντωνιάδου, Α. Αρμαγανίδης, Α. Μπάμιας, Σ. Παπαγεωργίου, Α. Τσαντές, Σ. Τσιόδρας).
2. Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «ο Ευαγγελισμός» (Σ. Ζακυνθινός, Α. Κοτανίδου, Μ. Παγώνη, Σ. Σαριδάκης).
3. Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών (Χ. Γώγος).
4. Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών «Η Σωτηρία» (Ν. Κουλούρης, Α. Κουτσούκου, Α. Πεφάνης).
5. Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Αλεξάνδρα» (Ε. Τέρπος, Χ.Ματσούκα, Μ.Α. Δημόπουλος).
6. Αντικαρκινικό Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Αγιος Σάββας» (Ε. Γρουζή).
7. Ινστιτούτο Παστέρ (Α. Μεντής).
8. Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (Κ. Σταμούλης)

Δεν είναι και τόσο απλό όσο φαίνεται

Η μελέτη στην Ελλάδα θα διαρκέσει άλλους επτά μήνες και συνολικά 20. Το πρωταρχικό στοιχείο που ερευνάται είναι η επιβίωση των ασθενών στις τρεις εβδομάδες, στον ένα μήνα, και στους δύο μήνες από την ένταξη στη μελέτη. Αρχικά ελέγχονται εθελοντικά ασθενείς που νόσησαν από τον SARS-CoV-2 για την ύπαρξη αντισωμάτων έναντι του ιού.

Εφ’ όσον ανιχνευθούν τα αντισώματα αυτά και οι υγιείς, πλέον, δότες πληρούν τα κριτήρια της αιμοδοσίας ακολουθεί το δεύτερο στάδιο, που είναι η συλλογή πλάσματος. Το πλάσμα περιλαμβάνει τα αντισώματα έναντι του ιού και συλλέγεται με πλασμαφαίρεση, επιδιώκοντας να συγκεντρωθεί όγκος 600-700ml ανά συνεδρία αφαίρεσης.

Ο όγκος που συλλέγεται μετά από μια πλασμαφαίρεση χωρίζεται σε 3 θεραπευτικές μονάδες όγκου 200-233 ml. Κάθε ασθενής λαμβάνει συνολικά 3 μονάδες διαδοχικά, με χρονική απόσταση δύο ημερών μεταξύ τους. Επομένως, η αναλογία είναι ένας δότης ανά έναν ασθενή. Ωστόσο, πολλαπλές συνεδρίες αφαίρεσης ανά δότη είναι εφικτές, και άρα ένας δότης μπορεί να παρέχει πλάσμα για παραπάνω από έναν ασθενή.

Πόσο ζουν τα αντισώματα

Σημαντικό στοιχείο της μελέτης είναι και η συλλογή πληροφοριών για την κινητική των αντισωμάτων στους υγιείς δότες που είχαν νοσήσει από τον SARS-CoV-2. Έτσι όσοι είχαν αντισώματα επανεξετάζονται σε 3, 6 και 12 μήνες μετά την πρώτη ανίχνευση αντισωμάτων, ώστε να διαπιστωθεί αν η παρουσία των αντισωμάτων παραμένει στον οργανισμό τους και για πόσο χρονικό διάστημα.

Μέχρι σήμερα 286 εθελοντές δότες πλάσματος έχουν ελεγχθεί για την ύπαρξη αντισωμάτων έναντι του κορονοϊού. Οι εθελοντές είτε ήταν ασυμπτωματικοί είτε είχαν συμπτώματα και είχαν παραμείνει στο σπίτι τους ή είχαν νοσηλευθεί. Το 88% αυτών βρέθηκε να έχουν αντισώματα έναντι του ιού. Ενενήντα ένας υγιείς δότες έχουν ήδη δωρίσει το πλάσμα τους για χορήγηση σε ασθενείς που νοσηλεύονται.

Δεκαέξι ασθενείς έχουν λάβει τη θεραπεία αυτή στη χώρα μας και διαπιστώθηκε όφελος στους περισσότερους από αυτούς. Ο μικρός αριθμός ασθενών που έλαβε πλάσμα μέχρι σήμερα οφείλεται στο γεγονός ότι η μελέτη ξεκίνησε στη χώρα μας όταν ο αριθμός νοσηλευομένων από τον SARS-CoV-2 ήταν σε ύφεση. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή 75 μονάδες πλάσματος προς άμεση χρήση ενώ η μελέτη συνεχίζεται με τη συλλογή πλάσματος για μεγαλύτερο αριθμό νέων ασθενών.