Πώς χαρακτηρίζει ο ΠΟΥ τη νέα μετάλλαξη

Η Επιτροπή Ειδικών στην εξέλιξη του SARS-CoV-2 στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η οποία ασχολείται ειδικά με τις μεταλλάξεις του κορονοϊού, συνεκλήθη για να εκτιμήσει την κατάσταση και “αναβάθμισε” την μετάλλαξη Όμικρον από στέλεχος προς εξέταση σε στέλεχος ανησυχίας.

Η μετάλλαξη αυτή, όπως ανακοίνωσε εν συνεχεία η Επιτροπή, αναφέρθηκε για πρώτη φορά στον ΠΟΥ από τη Νότιο Αφρική στις 24 Νοεμβρίου. Η επιδημιολογική κατάσταση -εκτιμά η επιτροπή-  στη Νότιο Αφρική «χαρακτηρίζεται από τρία κύματα κρουσμάτων, στο τελευταίο από τα οποία κυριαρχούσε η μετάλλαξη Δέλτα. Τις τελευταίες εβδομάδες όμως τα κρούσματα αυξήθηκαν και άρχισε να ανιχνεύεται η παραλλαγή B.1.1.529 (σ.σ. που τελικά ονομάσθηκε Όμικρον). Η πρώτη επιβεβαιωμένη λοίμωξη από αυτήν, διαπιστώθηκε στις 9 Νοεμβρίου», αναφέρει η Επιτροπή.

«Αυτή η μορφή του ιού έχει μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων, μερικές από τις οποίες είναι ανησυχητικές. Τα προκαταρκτικά στοιχεία που συλλέχθηκαν δείχνουν ότι άτομα που έχουν ξανανοσήσει από κορονοϊό, προσβάλλονται από τη νέα μορφή του συχνότερα από όσο προσβάλλονται από άλλες μεταλλάξεις. Φαίνεται πως ο αριθμός των ατόμων που μολύνονται αυξάνει σε πολλές περιοχές της Νότιας Αφρικής. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτή η μορφή του ιού ίσως διαθέτει ένα εξελικτικό πλεονέκτημα. Θα συνεχιστεί η αξιολόγηση και θα ενημερώνονται τα κράτη και οι πολίτες. Με βάση τα στοιχεία που έχουμε, συστήνουμε στον ΠΟΥ να ορίσει την μετάλλαξη αυτή ως μετάλλαξη ανησυχίας» αναφέρει η Επιτροπή των Ειδικών.

Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη πρέπει «να αυξήσουν τον γονιδιωματικό έλεγχο στα κρούσματα που εξετάζουν και να καθιστούν διαθέσιμα τα στοιχεία τους σε μια κοινή βάση δεδομένων όπως η GISAID, να αναφέρουν φορείς ή συρροές με αυτή τη μετάλλαξη στον μηχανισμό IHR του ΠΟΥ και να ενημερώνουν όσο μπορούν για τον αντίκτυπο του ιού στην επιδημιολογία της νόσου, στη σοβαρότητα της νόσησης που προκαλεί, στην αποτελεσματικότητα των προστατευτικών μέτρων που διαθέτουμε έναντί του. Οι πολίτες πρέπει να παίρνουν μέτρα όπως το να φορούν μάσκες που προσαρμόζονται σωστά στο πρόσωπο, να πλένουν τα χέρια, να κρατούν αποστάσεις, να εξαερίζουν συχνά τους εσωτερικούς χώρους, να αποφεύγουν το συνωστισμό και να εμβολιάζονται», καταλήγει η αρμόδια Επιτροπή.

Οι VOI και οι VOC

Επεξηγηματικά, η Επιτροπή υπενθυμίζει ποιές είναι οι μεταλλάξεις που θεωρούνται ότι πρέπει να εξετάζονται/παρακολουθούνται στενά και ποιες πρέπει να θεωρούνται ανησυχητικές. Μεταλλάξεις που πρέπει να παρακολουθούνται (VOΙ variants of interest) είναι πολλές. Εξ ορισμού, είναι όσες έχουν γενετικές αλλαγές που οι ειδικοί ξέρουν ότι επηρεάζουν τη μεταδοτικότητα του ιού, που διαφεύγουν των αντισωμάτων που διαθέτει ο οργανισμός και όσες έχουν προκαλέσει σημαντικές συρροές σε πολλές χώρες με αυξανόμενη σχετική κυριαρχία στα ποσοστά των νέων λοιμώξεων.

Μετάλλαξη που ανησυχεί (VOC variants of concern) είναι εκείνη που πληρεί τις προαναφερόμενες προϋποθέσεις και, επιπλέον, είναι πιθανόν να επιφέρει μια από τις εξής αλλαγές στη δημόσια υγεία: 1) να αυξάνει την μετάδοση ή να επιφέρει άλλη αλλαγή στην επιδημιολογία της νόσου ή 2) να κάνει πιο επιθετικό τον ιό και να αλλάζει την κλινική εικόνα του ασθενούς ή 3) να δείχνει να υπερνικά τα διαγνωστικά μέσα, τα μέτρα προστασίας, τα εμβόλια και τα διαθέσιμα φάρμακα.

Προφανώς ο ΠΟΥ μετέταξε το στέλεχος Όμικρον στην κατηγορία που ανησυχεί επειδή μεταδόθηκε σε άτομα που έχουν ξανανοσήσει από άλλο στέλεχος αλλά και σε άτομα που έχουν εμβολιασθεί με Pfizer και Johnson. Για το AstraZeneca δεν έχουν στοιχεία επειδή, ειδικά στη Νότιο Αφρική, άκμαζε άλλη μια μετάλλαξη που ήταν πέρσι υπό εξέταση ως ύποπτη (γνωστή ως “νοτιοαφρικανική” που τελικά δεν επεκτάθηκε) και την οποία το AstraZeneca δεν “έπιανε”, οπότε η χώρα ακύρωσε τις παραγγελίες του συγκεκριμένου εμβολίου.

Βεβαίως ο ΠΟΥ μπορεί να “αναβάθμισε” τη μετάλλαξη σε VOC  και για άλλους λόγους, που όμως δεν έχουμε τρόπο να τους γνωρίζουμε, καθώς δεν δημοσιοποιήθηκαν π.χ. στοιχεία για βαρύτητα της νόσου. Μόνον στοιχεία για κάποιες συρροές σε νοτιοαφρικανικές κοινότητες έχουν αναφερθεί σήμερα, κάτι που από μόνο του “δεν λέει κάτι”, γιατί μπορεί να ήταν όλοι οι προσβληθέντες ανεμβολίαστοι.