Τι να προσέχουν όσοι παίρνουν Ozempic για αδυνάτισμα ή για… άνοια

Μήνες τώρα λείπει από τα ράφια των φαρμακείων ένα σκεύασμα πολύ σημαντικό, το Ozempic, με μια δραστική ουσία που βοηθά ιδιαίτερα όσους έχουν διαβήτη Τύπου ΙΙ. Ο λόγος της έλλειψης είναι ότι το εξαντλούν παρά την υψηλή τιμή του οι ευτραφείς και οι παχύσαρκοι που δεν έχουν διαβήτη, καθώς το θεωρούν εύκολη λύση για αδυνάτισμα. Όντως η δραστική ουσία του Ozempic, η σεμαγλουτίδη, κόβει την όρεξη και βοηθά στο αδυνάτισμα. Οι παχύσαρκοι σίγουρα ωφελούνται.

Όμως  πέραν του ότι η ζήτηση από παχουλούς, προκαλεί έλλειψη σε άτομα που το έχουν ανάγκη ως ασθενείς, υπάρχει και ένα δεύτερο σοβαρό ζήτημα: το παίρνουν πολλοί χωρίς καν να συνεννοούνται με ειδικό, παρά τις διαφορετικές δοσολογίες που συνιστώνται και το ειδικό διαιτολόγιο που απαιτείται. Εν τω μεταξύ ίσως ακολουθήσει νέα φρενίτιδα αγορών, γιατί το Reuters μετέδωσε χθες μια είδηση για έρευνα –που πάντως βρίσκεται στα σπάργανα– και η οποία εξετάζει αν το Ozempic σε συνδυασμό με τα υπάρχοντα φάρμακα για εγκεφαλικές εκφυλίσεις, επιβραδύνει την άνοια, τη νόσο Αλτσχάιμερ ή και τη νόσο του Πάρκινσον.

Η αλήθεια είναι ότι οι έρευνες αυτές έχουν αρχίσει εδώ και χρόνια με κλασικά αντιδιαβητικά φάρμακα, όπως εκείνα που έχουν ως δραστική ουσία τη μετφορμίνη. Εκείνο που άλλαξε είναι ότι τώρα προτιμούν να βάζουν στις σχετικές έρευνες νέα φάρμακα, όπως της κατηγορίας GLP-1 (σαν το Ozempic). Τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας είναι αγωνιστές των υποδοχέων του πεπτιδίου GLP1, δηλαδή έμμεσα το ενισχύουν και βοηθούν στον έλεγχο του σακχάρου.

Οι ερευνητές θέλουν να διαπιστώσουν αν τα αντιδιαβητικά φάρμακα, σε συνδυασμό με τα σκευάσματα κατά της Πάρκινσον ή της Αλτσχάιμερ ή και με χορήγηση ινσουλίνης, μπορεί να ρυθμίσουν το σάκχαρο και να μειώσουν τις φλεγμονές, σταθεροποιώντας την ανάπτυξη αμυλοειδών πλακών στον εγκέφαλο όσων έχουν αρχόμενη άνοια. Οι έρευνες ακόμη δεν έχουν απόλυτα θετική ένδειξη πάντως.

Τι λέει ειδικός διατροφολόγος

Για να επανέλθουμε σε όσους ήδη παίρνουν Οzempic για αδυνάτισμα, παρουσιάζουμε όσα μας είπε για τους κινδύνους από την λήψη του ο διαιτολόγος-διατροφολόγος BSc, MSc Έκτορας Καππάτος-Κουτρούμπας. Όπως τόνισε «η γρήγορη απώλεια βάρους, ειδικά σε ανθρώπους που δεν έχουν υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης και δεν κάνουν ασκήσεις αντιστάσεων, μεταφράζεται σε μεγαλύτερη μείωση της μυϊκής μάζας και σε κάποιες περιπτώσεις προκαλεί υποσιτισμό. Οι άνθρωποι αυτοί, ειδικά αν είναι προχωρημένης ηλικίας, έχουν αυξημένες πιθανότητες για μελλοντική ανάπτυξη σαρκοπενίας».

Ένα δεύτερο σημαντικό θέμα είναι, το τι επακολουθεί μόλις σταματήσει κάποιος να λαμβάνει το συγκεκριμένο φάρμακο. «Όπως έδειξε περσινή μελέτη των Wilding, Batterham και Davies, όσοι το διακόπτουν ξαναπαίρνουν σ’ ένα μεγάλο ποσοστό τα κιλά που έχασαν και οδηγούνται στο φαινόμενο yo yo που οφείλεται σε διάφορους βιολογικούς και ψυχολογικούς παράγοντες.

Από την έρευνα της Νοτιοκοκορεάτισσας ενδοκρινολόγου-διαβητολόγου Eun Yung Rhee γνωρίζουμε πως αυτό καθαυτό το φαινόμενο yo-yo αυξάνει τον κίνδυνο για πολλά νοσήματα, πέραν του ότι ασφαλώς επηρεάζει αρνητικά και την ψυχολογική κατάσταση του ατόμου. Όταν η απώλεια κιλών δεν συνοδεύεται από αλλαγή στον τρόπο ζωής, τα κιλά επανέρχονται και το άτομο απογοητεύεται», είπε ο κ. Καππάτος-Κουτρούμπας.

Συμπλήρωσε πως ο παχύσαρκος πρέπει να προσπαθεί να υιοθετεί παράλληλα άλλες διατροφικές συνήθειες, να ασκείται όσο μπορεί και να μην χρησιμοποιεί την τροφή για να καλύψει το άγχος, την κατάθλιψη ή άλλες προσωπικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Ένα τρίτο πρόβλημα με το φάρμακο, που μοιάζει αλλά δεν ταυτίζεται με το πρώτο που ήδη αναφέραμε, είναι το γεγονός ότι προκαλεί αποστροφή προς το φαγητό. «Αυτή η αποστροφή οδηγεί σε ανεπαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών και αυξάνει τις διατροφικές ανεπάρκειες», είπε ο κ. Καππάτος-Κουτρούμπας, συμπληρώνοντας:

«Μπορούν λοιπόν να αυξηθούν οι διατροφικές ανεπάρκειες, να έχουμε σιδηροπενική αναιμία, να μειωθούν κατά πολύ τα επίπεδα του φυλλικού οξέος, να αυξηθεί η ομοκυστεΐνη, να μειωθούν τα επίπεδα του μαγνησίου κ.λπ. Επίσης, το αίσθημα της αποστροφής προς το φαγητό αλλά και όλη αυτή η δημοσιότητα γύρω από την μαγική λύση του Οzempic δεν γνωρίζουμε ακόμη πώς θα επηρεάσει τα άτομα που έχουν προδιάθεση ή ήδη πάσχουν από διατροφικές διαταραχές».

Όπως είπε, για αυτούς τους λόγους και πολλούς άλλους ακόμη, το σκεύασμα πρέπει να χορηγείται με σύνεση και μεγάλη προσοχή από τους ειδικούς, αποκλειστικά στα άτομα που το έχουν πραγματικά ανάγκη. «Εν γένει, πάντως, είναι θεμιτό να υπάρχει σύσταση προς όσους το λαμβάνουν, να παρακολουθούνται κατά καιρούς από διαιτολόγο, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι λαμβάνουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά από την διατροφή τους, ούτως ώστε η απώλεια του βάρους να προέρχεται κυρίως από τον λιπώδη ιστό. Στόχος είναι το βάρος να μειωθεί σταδιακά με τη κατάλληλη καθοδήγηση και τροποποίηση της σχέσης του ατόμου με το φαγητό και με την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών», είπε ο κ. Καππάτος- Κουτρούμπας.

Ποια η πραγματική χρήση του Ozempic

Η πλειοψηφία των επιστημόνων υγείας συμφωνούν πως το ενέσιμο φάρμακο Ozempic και όλη η κατηγορία των ανάλογων GLP-1 πρέπει να χορηγείται από ειδικό γιατρό, ακολουθώντας τα επιστημονικά κριτήρια για τη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ, όταν αυτός δεν ελέγχεται αποτελεσματικά. Στην Ελλάδα το σκεύασμα δεν έχει έγκριση για απώλεια βάρους, όμως κυκλοφορούν στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ φάρμακα με την ίδια ή παρεμφερείς ουσίες ειδικά για αδυνάτισμα. Αυτά, ακόμα κι όταν περιέχουν την ίδια ακριβώς δραστική ουσία με το Ozempic, έχουν διαφορετική δοσολογία και ονομασία.

Επειδή διαπιστώθηκε πάντως ότι το συγκεκριμένο σκεύασμα συμβάλλει σημαντικά στην απώλεια βάρους, παρατηρείται μεγάλη ζήτηση, σε βαθμό πιθανόν καταχρηστικό, από διάφορα άτομα τα οποία επιθυμούν να χάσουν βάρος με εύκολο τρόπο. Ωστόσο είναι σαφές ότι το Ozempic προορίζεται για συγκεκριμένες ιατρικές περιπτώσεις και όχι επειδή κάποιος θέλει να χάσει μερικά κιλά για να βγει στην παραλία. Το τελευταίο διάστημα πολλά δημοσιεύματα το προβάλλουν ως την μαγική λύση που κατά κάποιο τρόπο μπορεί να αντικαταστήσει τον υγιεινό τρόπο ζωής.

Η αλήθεια, όμως, είναι ότι κανένα φάρμακο δεν μπορεί να υποκαταστήσει την αξία και τον ρόλο μιας υγιεινής διατροφής στα πρότυπα της μεσογειακής ή την άσκηση. Η παραδοσιακή μεσογειακη διατροφή υπενθυμίζουμε ότι εστιάζει στην κατανάλωση έξτρα παρθένου ελαιόλαδου, φρούτων, λαχανικών, δημητριακών ολικής αλέσεως, ξηρών καρπών, οσπρίων, ψαριών, κοτόπουλου, παραδοσιακών γαλακτοκομικών και στον μετριασμό των γλυκών και του κόκκινου κρέατος.

«Ο θετικός ρόλος της μεσογειακής διατροφής είναι ξεκάθαρος όσον αφορά την πρόληψη και τη θεραπεία των πιο συχνών χρόνιων νοσημάτων, όπως τα καρδιαγγειακά, ο διαβήτης, διάφορες μορφές καρκίνου, αλλά και η έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών και το μεταβολικό σύνδρομο. Η σωστή και υγιεινή διατροφή, όπως και η υιοθέτηση σωστών συμπεριφορών τρόπου ζωής (άσκηση, ύπνος, διαχείριση  του στρες) είναι και θα παραμείνει αναντικατάστατο μέρος της πρόληψης και της θεραπείας όλων των χρόνιων νοσημάτων.

Η λύση για την επιδημία της παχυσαρκίας των ενηλίκων και των παιδιών πρέπει να μετατοπιστεί στην πρόληψη, δηλαδή σε τρόπους που θα αποτρέψουν την αύξηση του σωματικού λίπους και όχι σε υποτιθέμενες μαγικές λύσεις όταν αυτό πλέον ήδη έχει αναπτυχθεί. Η παχυσαρκία οφείλεται σε διατροφικούς, κοινωνικούς και ψυχολογικούς παράγοντες και σπανιότατα σε έναν μεμονωμένο, για να πιστεύει κάποιος ότι παίρνοντας ένα χάπι για αδυνάτισμα θα αλλάξει η ζωή του», κατέληξε ο κ. Καππάτος-Κουτρούμπας.

Οι παρενέργειες

Υπενθυμίζεται ότι το σκεύασμα έχει παρενέργειες, όμως δεν είναι όλες γνωστές, γιατί πρόκειται για σχετικά νέο φάρμακο. Τα φάρμακα, δηλαδή, δοκιμάζονται μεν σε κλινικές έρευνες, αλλά άπαξ και διαπιστωθεί μεγάλο όφελος και λίγες παρενέργειες, εγκρίνεται η άδεια κυκλοφορίας τους. Πολλές παρενέργειες, κατά συνέπεια, διαπιστώνονται σταδιακά στην πορεία, καθώς το σκεύασμα λαμβάνεται πλέον από εκατοντάδες χιλιάδες ασθενείς. Οι παρενέργειες συμπληρώνονται ανάλογα με τις αναφορές στη φαρμακοεπαγρύπνηση κάθε χώρας.

Επειδή στα θηλυκά πειραματόζωα παρατηρήθηκαν εξαρχής μερικές αμφίσημες αντιδράσεις, προληπτικά το συγκεκριμένο σκεύασμα αποφασίσθηκε να μην χορηγείται σε εγκύους και συστήνεται όσες νέες γυναίκες το λαμβάνουν, να κάνουν χρήση αντισυλληπτικών μεθόδων. Όσες σκέφτονται να αποκτήσουν σύντομα παιδί, συστήνεται να διακόπτουν την λήψη του φαρμάκου αυτού.

Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες του Ozempic είναι η διάρροια και η ναυτία, αλλά έχει καταγραφεί και επιδείνωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας. Οι διαβητικοί που λαμβάνουν σεμαγλουτίδη σε συνδυασμό με σουλφονυλουρία ή με ινσουλίνη ενδέχεται να έχουν αυξημένο κίνδυνο υπογλυκαιμίας. Κάποιοι αναφέρουν ως παρενέργεια και την τριχόπτωση, όμως αυτή μπορεί να οφείλεται στο ότι το φάρμακο κόβει την όρεξη και έτσι το άτομο δεν προσλαμβάνει απαραίτητα διατροφικά στοιχεία.