Τί θα γίνει με το Ναυτικό Οχυρό στην Πέρδικα της Αίγινας

Οι φορείς ίσως να αγνοούν το ότι η περιοχή δεν είναι όπως οι άλλες που οι Ένοπλες Δυνάμεις διαθέτουν, όπως τα στρατόπεδα. Το συγκεκριμένο οχυρό ανήκει στο Ταμείο Εθνικού Στόλου (ΤΕΣ) γιατί τα χρήματα απαλλοτρίωσης και δημιουργίας του, διατέθηκαν από τα κονδύλια του. Είναι σαν να θέλουν να πάρουν την ιδιοκτησία κάποιου και να την χρησιμοποιήσουν! Επίσης, η περιοχή αυτή δεν είχε καμιά εμπλοκή με τον εχθρό στον πόλεμο, σε αντίθεση με τα Οχυρά στα Βόρεια μας σύνορα.

Είναι σε όλους μας γνωστό πως αν δεν διαθέταμε “ισχυρά” πλοία, η επανάσταση του 1821 δεν θα είχε πετύχει, αλλά ούτε και η έκταση της Ελλάδας θα διπλασιαζόταν με τους Βαλκανικούς Πολέμους. Ας δούμε λοιπόν, τι είναι το ΤΕΣ ώστε να κατανοήσουμε το έργο και την σημασία του…

Μετά την Κρητική επανάσταση του 1866, συστήθηκε η “ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΓΙΑ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ” που είχε σκοπό την απόκτηση κεφαλαίων για τη Ναυπήγηση Πολεμικών Μονάδων. Στις 25 Δεκεμβρίου 1866, εκλέχτηκε μια επιτροπή υπό την προεδρία του εν αποστρατεία Υποναυάρχου Κων. Νικοδήμου, που διέθεσε όλη του την περιουσία για τον σκοπό αυτό. Πόροι της εταιρείας ήταν οι δωρεές των πλουσίων Ελλήνων και τα έσοδα της από το “ΛΑΧΕΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ” που τότε καθιερώθηκε.

Μετά το θάνατο του ναυάρχου Νικοδήμου το 1879, πρόεδρος ανέλαβε ο Θεοδ. Κολοκοτρώνης, εγγονός του Γέρου του Μοριά και μέλη της εταιρείας ήταν, μεταξύ άλλων, ο Άγγλος φιλέλληνας-αγωνιστής Ριχάρδος Τζώρτζ, αρχηγός τότε του στρατού, ο Ναύαρχος Κωνσταντίνος Κανάρης, ο Σπύρος Τρικούπης, ο Γεώργιος Σταύρου (ιδρυτής της Εθνικής Τραπέζης) ο Θρασύβουλος Ζαΐμης, ο Ανδρέας Γ. Κουντουριώτης και άλλοι ευπατρίδες. Η πρώτη χρηματοδότηση της από την ίδρυση της έγινε για την αγορά του καταδρομικού “Ναύρχος Μιαούλης”.

Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ διαλύθηκε το 1900, αλλά επειδή το έργο της ήταν αποδεδειγμένα επωφελές, τροποποιήθηκε το καταστατικό και συστήθηκε το ΤΕΣ με το Νόμο ΒΨΟΔ επί υπουργού Ναυτικών Β. Βουδούρη. Στο νέο αυτό ταμείο, περιήλθε όλη η κινητή και ακίνητη περιουσία της ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ, καθώς και το κληροδότημα του Γεωργίου Αβέρωφ για τη ναυπήγηση ενός καταδρομικού πλοίου.

Η ίδρυση του ΤΕΣ, ενεργοποίησε πάλι τα φιλοπάτριδα αισθήματα των απανταχού Ελλήνων και κινητοποίησε συλλόγους-σωματεία-σχολεία-δήμους για να κάνουν εράνους, προσφέροντας χρηματικά ποσά, αλλά και περιουσιακά στοιχεία. Υπήρξαν δε σημαντικές δωρεές ομογενών. Με τα έσοδα αυτά του ΤΕΣ από δωρεές και λαχεία, η χώρα μας δημιούργησε ένα ισχυρό στόλο, χάρις στον οποίον μεγαλούργησε στους Βαλκανικούς και στον Α’ Παγκόσμιο. Το ναυτικό μας χάρις στο ΤΕΣ, και όχι στο κρατικό προϋπολογισμό, απέκτησε το θωρηκτό “ΑΒΕΡΩΦ” (1910), 4 Αγγλικά αντιτορπιλικά συνοδείας τύπου “θηρία”, 2 αντιτορπιλικά, το υποβρύχιο ΔΕΛΦΙΝ (1912) και έτερο σημαντικής αξίας εξοπλισμό.

Πριν και μετά τον Β’ Παγκόσμιο

Το 1936 με χρήματα του ΤΕΣ και όχι του Ελληνικού δημοσίου, απαλλοτριώθηκαν αναγκαίες για την “Παράκτια Άμυνα” της χώρας εκτάσεις, προκειμένου να δημιουργηθούν Ναυτικά Οχυρά σε Αίγινα και Άραξο. Με απαλλοτρίωση λοιπόν, περιήλθαν στην ακίνητη περιουσία του ΤΕΣ και χαρακτηρίστηκαν Ναυτικά Οχυρά, η περιοχή του Βόρειου Οχυρού Αίγινας (ΒΟΑ) στον Τούρλο και η περιοχή του Νότιου Οχυρού Αίγινας (ΝΟΑ) στην Πέρδικα. Επίσης το σύνολο των δαπανών για όλες τις επάκτιες οχυρώσεις που ήταν περίπου 288.000.000 δραχμές και οι δαπάνες για τα Ναυτικά Οχυρά Σαρωνικού που ανήλθαν σε 99.500.000, καλύφθηκαν από το ΤΕΣ.

Το 1938, με χρήματα του ΤΕΣ το ναυτικό μας το 1938 απέκτησε 2 αγγλικά αντιτορπιλικά (Β. Όλγα & Βασιλεύς Γεώργιος), 4 αντιτορπιλικά τύπου DARDO, 3 μεγάλα υποβρύχια και 2 μικρότερα. Επίσης το ΤΕΣ προσέφερε σημαντικά ποσά για την επισκευή πλοίων και πλήρωσε για τη προμήθεια σημαντικής αξίας πολεμικού υλικού. Κατά τη περίοδο του Β’ Παγκοσμίου το ΤΕΣ προσέφερε σημαντικά ποσά για την επισκευή των πλοίων του ναυτικού στην Αλεξάνδρεια, στη Μέση Ανατολή και στις Ινδίες.

Το ΤΕΣ διέθεσε μεγάλα ποσά για τη συντήρηση των εγκαταστάσεων του ναυτικού ώστε αυτές να καταστούν λειτουργικές. Επίσης από τους πόρους του ταμείου ανεγέρθηκαν και επισκευάστηκαν Ναυτικές Σχολές, τα κτίρια του Ναυστάθμου Σαλαμίνας και επίσης αναγέρθηκε το Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών (ΝΝΑ). Από πόρους του ΤΕΣ και χωρίς κρατική ενίσχυση, αγοράστηκαν εκτάσεις για την δημιουργία Ναυτικών Σταθμών στα νησιά του Αιγαίου, ενώ βελτιώθηκαν οι υφιστάμενες υποδομές των Ναυστάθμων (Σαλαμίνας-Σούδας). Το 1965, στα πλαίσια της αναδιοργάνωσης του Δημοσίου και εξοικονόμησης πόρων, αποφασίστηκε από την Βουλή η μη κατάργηση του ΤΕΣ, λόγω του εθνωφελούς έργου του.

Την περίοδο 1974-1980, με τα γεγονότα της Κύπρου, οι Έλληνες εφοπλιστές και Απόδημοι πρόσφεραν στο ΤΕΣ πάνω από 50 εκατομμύρια δολάρια που αξιοποιήθηκαν στην ενίσχυση του προγράμματος κατασκευής έξι πυραυλακάτων. Κατά την περίοδο 1987-1993 το ΤΕΣ σύναψε δάνεια για την χρηματοδότηση ναυπήγησης 5 αρματαγωγών, 4 φρεγατών ΜΕΚΟ και 2 PATH. Επίσης χρηματοδότησε τον εκσυγχρονισμό 5 παλαιών Αντιτορπιλικών.

Το 1979 αγοράστηκε μια έκταση στην ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ του Μαραθώνα, όπου δημιουργήθηκε με νατοϊκά κονδύλια μια βάση Ταχέων Σκαφών και αργότερα το θέρετρο των Αξιωματικών ΠΝ, έτσι η περιοχή αυτή είναι ιδιοκτησία του. Δυστυχώς, το 2012 το ΤΕΣ εντάχθηκε στο Private Sector Involment (PSI) και ζημιώθηκε σοβαρά με αποτέλεσμα να σταματήσουν τα όποια έργα και προγράμματα ήταν σε εξέλιξη. Τα τελευταία χρόνια το ΤΕΣ έχει διαθέσει πάνω από 35 εκατ. ευρώ για εκπλήρωση της αποστολής του, όμως, οι δραστηριότητες του είναι μειωμένες σε σύγκριση με προπολεμικά.

Το Ταμείο σήμερα

Το ΤΕΣ είναι ένας φορέας του Δημοσίου που υπάγεται στο ΥΠΕΘΑ μέσω του ΓΕΝ και αποτελεί μια ανεξάρτητη υπηρεσία του Ναυτικού. Το Σύμφωνα με απόφαση του ΣτΕ, έχει τη νομική μορφή της Αποκεντρωμένης Δημόσιας Υπηρεσίας που λειτουργεί ως “Ειδικό Ταμείο” με αποκλειστική αποστολή τη ενίσχυση των ελληνικών ναυτικών δυνάμεων, με τη διάθεση της περιουσίας του για ναυπήγηση, αγορά ή μετασκευή μαχίμων πολεμικών πλοίων, χορήγηση δανείων αποκλειστικά για τους παραπάνω σκοπούς και η ανέγερση-εφοδιασμός πολεμικών εγκαταστάσεων επάκτιας άμυνας της χώρας ή εγκαταστάσεων ξηράς.

H ακίνητη περιουσία του ΤΕΣ συνίσταται κυρίως στα Εθνικά Κληροδοτήματα τα οποία προστατεύει το Σύνταγμα της Ελλάδας (άρθρο 109) ενώ τα διαθέσιμα κεφάλαια είναι πάνω από 3 εκατ. Ευρώ τα οποία φυλάσσονται στην Τράπεζα της Ελλάδος. Το ΤΕΣ δεν δέχεται επιχορηγήσεις και κατά συνέπεια δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό.

Τα Οχυρά 

Εκτός από τα 21 μεγάλα μόνιμα Οχυρά της Γραμμής Μεταξά, που κατασκευάστηκαν την περίοδο 1936-40 στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, έγιναν επίσης οκτώ μεγάλα Παράκτια Οχυρά – δύο στον Θερμαϊκό (Καραμπουρνού-Τούζλα), δύο στον Ευβοϊκό (του Βορείου στις Γούβες και του Νοτίου Ευβοϊκού στην Αγ. Μαρίνα Μαραθώνα), δύο στην Αίγινα (το Βόρειο στον Τούρλο και το Νότιο στην Πέρδικα), ένα στις Φλέβες και ένα στον Άραξο.

Αυτές οι οκτώ αναγκαίες για την Παράκτια Άμυνα της χώρας εκτάσεις για τα οχυρά, απαλλοτριώθηκαν με τον Α.Ν 376/36 και περιήλθαν στο Δημόσιο. Ειδικότερα, οι περιοχές των δύο Οχυρών της Αίγινας απαλλοτριώθηκαν στα τέλη του 1936. Αξιοσημείωτο είναι πως, ειδικά για αυτές τις δύο περιοχές της Αίγινας και αυτής του Αράξου, τα χρήματα της απαλλοτρίωσης δεν πληρώθηκαν από το δημόσιο, αλλά αποκλειστικά από το ΤΕΣ, επομένως περιοχή του Βόρειου Οχυρού Αίγινας (ΒΟΑ) στον Τούρλο και η περιοχή του Νότιου Οχυρού Αίγινας (ΝΟΑ) στην Πέρδικα, όπως και του Αράξου, αποτελούν περιουσιακό στοιχείο του.

Η πολεμική δράση όλων των οχυρών κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο ήταν ελάχιστη, λόγω του τρόπου διεξαγωγής του αγώνα από θαλάσσης. Δεν πραγματοποιήθηκε κάποια αποβατική ή καταδρομική ενέργεια στον Σαρωνικό. Επίσης, κανένα από τα οχυρά του Σαρωνικού δεν δέχτηκε κάποια επίθεση.

Τα δε Ναυτικά Οχυρά Σαρωνικού συμμετείχαν ενεργά στην αντιαεροπορική άμυνα της περιοχής πρωτευούσης, αλλά μέχρι και την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα, έλαβαν χώρα ελάχιστα σοβαρά συμβάντα. Κατά τη διάρκεια δε των συνεχών βομβαρδισμών της γερμανικής αεροπορίας στον Σαρωνικό, τα εχθρικά αεροπλάνα δεν βομβάρδισαν ποτέ τα οχυρά, γιατί είχαν άλλες σημαντικότερες αποστολές. Η όποια δράση των γερμανικών αεροσκαφών περιοριζόταν σε πολυβολισμούς κατ’ αυτών όταν τα αεροπλάνα διερχόμενα, έβλεπαν πυρά από τα οχυρά.

Τα Ναυτικά Οχυρά, πριν τα καταλάβουν οι Γερμανοί, είχαν “αδρανοποιηθεί”, ώστε να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Με την κατάληψη της Αθήνας, τα Οχυρά επανδρώθηκαν με δυναμικό της Ναυτικής Επάκτιας Πυροβολαρχίας και έγιναν οι απαραίτητες επισκευές ώστε να συνεχίσουν να λειτουργούν.  Επίσης, οι Γερμανοί δεν κατήργησαν τα ελληνικά ναρκοπέδια του Σαρωνικού, αλλά τα διατήρησαν και μάλιστα το 1943 τα ενίσχυσαν με πόντιση επιπλέον ναρκών. Τέλος ναρκοθέτησαν με νάρκες ξηράς την περιοχή των οχυρών, από τις οποίες πολλοί Αιγινήτες σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν κατά την είσοδο τους εκεί, όταν οι Γερμανοί αποχώρησαν.

Τα Οχυρά κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής δεν είχαν καμιά άμεση εμπλοκή σε εχθροπραξίες. Οι επάκτιες πυροβολαρχίες των οχυρών Πέρδικας και Φλεβών, περιστασιακά έβαλαν εναντίον συμμαχικών πλοίων το φθινόπωρο του 1944, ενώ την περίοδο 41-44 τα αντιαεροπορικά πυροβόλα έβαλαν όποτε κατά τύχη περνούσε κοντά τους εχθρικό αεροπλάνο, χωρίς όμως κάποια επιτυχία.

Επομένως, το συμπέρασμα για τα Ναυτικά Οχυρά, είναι ότι ουδέποτε δέχθηκαν επίθεση από εχθρικές δυνάμεις, η δε δράση τους κρίνεται σχεδόν μηδενική, ενώ κανένας Έλληνας ή Γερμανός στρατιώτης δεν σκοτώθηκε από εχθρική δράση στα Οχυρά του Σαρωνικού και συνεπώς δεν μπορούν καν να συγκριθούν, με την ένδοξη δράση των οχυρών της “γραμμής Μεταξά”. Το μόνο κοινό που έχουν είναι οι τεχνικές προδιάγραφες της κατασκευή τους.

Επίλογος

Μια χώρα που έχει γείτονες αναθεωρητικά κράτη απαιτείται να έχει ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις. Ένας ισχυρός δε Στόλος είναι τεράστιο εμπόδιο στις όποιες επεκτατικές βλέψεις. Για τη διατήρηση ενός ισχυρού στόλου σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το ΤΕΣ όπως είδαμε, και για αυτό πρέπει να το προσέχουμε “ως κόρη οφθαλμού” και να προσπαθούμε να αυξήσουμε τα έσοδα του. Το ΤΕΣ, στα 159-χρόνια λειτουργίας του, ουδέποτε επιβάρυνε το δημόσιο, έχει αποδείξει δε πως αξιοποιεί την κινητή και ακίνητη περιουσία του στο μέγιστο βαθμό και πως συμβάλει στην ενίσχυση του Πολεμικού Ναυτικού.

Για τα οχυρά της Αίγινας, ιδιαίτερα το ΒΟΑ, που έχουν γράψει την δική του ιστορία, θα πρέπει να διατηρήσουμε όσες εγκαταστάσεις αξίζει να μείνουν και την υπόλοιπη έκταση να την αξιοποιήσει όπως το ΤΕΣ επιθυμεί για να αυξήσει τα έσοδα του. Αυτός είναι ο ιδιοκτήτης της έκτασης και όχι το Ελληνικό δημόσιο ή ο Δήμος.

 

 

Τέλος, η έκταση του Οχυρού στη Πέρδικα κανένα «πολύτιμο οικοσύστημα» δεν εξυπηρετεί. Όπως βλέπεται στη δορυφορική εικόνα, κανένα δένδρο δεν έχει, μόνο θάμνους. Στην περιοχή εκεί δεν πάνε ούτε γλάροι, ούτε άλλα άλλα μεταναστευτικά πουλιά. Γιατί λοιπόν να μην αξιοποιηθεί και γιατί οι φορείς να μην προσπαθήσουν με στοχευμένες προτάσεις να επηρεάσουν του όρους του διαγωνισμού, ώστε η περιοχή να αποτελέσει ένα επίγειο παράδεισο και επίσης να εντάξουν τη θαλάσσια περιοχή που περιβάλει το Οχυρό, στις ζώνες του πρόσφατου Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού;