Τηλεργασία: Η σύγχρονη “δουλεία” που φέρνει αυχενικά και ανεργία

Πολλές από τις αλλαγές που επέφερε η καραντίνα στην καθημερινότητα, ανάμεσά τους η τηλεργασία, θα παραμείνουν στη ζωή των πολιτών και των εργαζομένων. Είναι όμως η τηλεργασία όντως η δοκιμασμένη λύση ή μήπως τα προβλήματα που προκαλεί είναι περισσότερα από τα οφέλη;

Η πανδημία έσπρωξε συνολικά τις κοινωνίες και τις οικονομίες στην αύξηση της χρήσης τεχνολογίας, όχι μόνον για την παρακολούθηση της τήρησης των μέτρων, αλλά και για την “διευκόλυνση” των συναλλαγών. Το ηλεκτρονικό εμπόριο εκτινάχθηκε, όπως και η χρήση εφαρμογών για κινητά. Παραλλήλως αυξήθηκε σημαντικά και η εξ αποστάσεως εργασία, η οποία, αναμφίβολα, συνέβαλε σημαντικά στο να μην χαθεί η συνέχεια για εργαζόμενους και επιχειρήσεις. Μέσω της τηλεργασίας, πολλές επιχειρήσεις συνέχισαν τη λειτουργία τους και κατ’ επέκταση πολλοί εργαζόμενοι κράτησαν τις δουλειές της.

Η μέθοδος της εξ αποστάσεως εργασίας εφαρμοζόταν ήδη σε κάποιους τομείς πριν την εμφάνιση του κορωνοϊού. Στη διάρκεια της πανδημίας, ωστόσο, εξαιτίας και των πραγματικών αναγκών που προκάλεσαν τα περιοριστικά μέτρα, η χρήση της σχεδόν μυθοποιήθηκε και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που πρόβαλαν τα πλεονεκτήματά της.

Αφού το κάνει και η NASA

Η καλύτερη διαφήμιση αυτής της μεθόδου απασχόλησης έγινε, ωστόσο, στα μέσα Απριλίου. Τότε, η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA) ανακοίνωσε, ότι τα μέλη της ομάδας που είναι υπεύθυνα για το ρομποτικό ρόβερ Curiosity στον Άρη, συντονίζουν πλέον την επιχείρηση από την κουζίνα τους, την κρεβατοκάμαρά τους ή οποιοδήποτε άλλο μέρος του σπιτιού τους μπορεί να μεταφερθεί ο υπολογιστής τους.

Η NASA είχε ξεκινήσει την επιχείρηση “σπιτικές εντολές” από τις 20 Μαρτίου και, σχεδόν έναν μήνα αργότερα, ανακοίνωνε ότι αυτού του είδους οι εντολές των επιστημόνων του Εργαστηρίου Αεριώθησης εκτελούνται μια χαρά από το ρόβερ στον Άρη. Επρόκειτο, όντως, για μια πολύ σύνθετη διαδικασία, καθώς για κάθε κίνηση στον “ κόκκινο” πλανήτη εμπλέκονται τουλάχιστον 20 εργαζόμενοι, οι οποίοι τηλεδιασκέπτονται μεταξύ τους και παραλλήλως συνομιλούν, μέσω διαδικτύου, με πολλούς άλλους επιστήμονες, που επίσης δουλεύουν από οποιοδήποτε μέρος του σπιτιού τους μπορεί να μεταφερθεί ο υπολογιστής τους.

Η NASA είχε ανακοινώσει τότε ότι τα στελέχη της αργούν λίγο περισσότερο να διεκπεραιώσουν τη δουλειά από το σπίτι και μπορούν να στείλουν λιγότερες εντολές. Αυτό όμως, πάντα σύμφωνα με τη Διαστημική Υπηρεσία, δεν επηρέασε καθόλου το αποτέλεσμα, αφού το ρομποτικό ρόβερ Curiosity στον Άρη συνέχισε να είναι το ίδιο παραγωγικό όσο και πριν την πανδημία.

Οι κολοσσοί του Internet 

Την τηλεργασία υιοθέτησαν όμως, λόγω της πανδημίας, και οι κολοσσοί του διαδικτύου, με την Twitter Inc να ανακοινώνει πρώτη, στα μέσα Μαΐου, ότι επιτρέπει πλέον στους εργαζομένους της, να κάνουν μόνιμη την εξ αποστάσεως εργασία. Σε διάστημα δέκα ημερών και ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ ανακοίνωνε ότι η  Facebook θα υιοθετήσει μόνιμα το μοντέλο της τηλεργασίας. Έκανε μάλιστα λόγο για μια “επιθετική” πολιτική προσλήψεων εντός του Ιουλίου και έθεσε ως στόχο τα επόμενα πέντε με δέκα χρόνια περίπου οι μισοί υπάλληλοι του να εργάζονται μακριά από τα γραφεία της εταιρίας.

Εκτός παιχνιδιού δεν θα μπορούσε να μείνει βεβαίως η Google, η οποία παράτεινε για τους υπαλλήλους της την επιλογή της εξ αποστάσεως εργασίας μέχρι το τέλος του χρόνου, αν και είχε προγραμματίσει άνοιγμα των γραφείων της για το καλοκαίρι. Αυτήν την τάση μονιμοποίησης της τηλεργασίας ακολουθούν και άλλες επιχειρήσεις σε όλον τον κόσμο, προτάσσοντας τα οφέλη για τους εργαζόμενους, όπως το ότι δεν μετακινούνται και ότι μπορούν να δουλέψουν πιο ελαστικά. Στην ουσία, ωστόσο, αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι εργαζόμενοι χάνουν το αίσθημα ιδιωτικότητας και όποιον ελεύθερο χρόνο τους είχε απομείνει. Αυτό όμως δείχνει να είναι μόνον η αρχή.

Ανακοινώνοντας την νέα πολιτική της Facebook, ο Ζάκερμπεργκ έκανε λόγο για “αποκέντρωση” της Σίλικον Βάλεϊ. Επισήμανε μάλιστα ότι θα δημιουργηθούν  νέα “hubs” σε άλλες περιοχές των ΗΠΑ, όπου όμως δεν θα ισχύουν οι ιδιαίτερα υψηλοί μισθοί που δίνονται στους εργαζόμενους στη Σίλικον Βάλεϊ! Την ίδια ώρα ανώτατα στελέχη μεγάλων εταιριών στη Γερμανία εκτιμούν ότι είναι πολύ πιθανό τα επόμενα πέντε έως επτά χρόνια να μετακινήσουν την δουλειά τους από το γραφείο στο σπίτι τρία έως πέντε εκατομμύρια υπάλληλοι.

Γερμανική κοστολόγηση 

Στην έρευνα μάλιστα που έκανε η Welt μεταξύ των 30 σημαντικότερων εταιρειών του Χρηματιστηρίου της Φρανκφούρτης, διαπιστώθηκε ότι σχεδόν όλες οι μεγάλες εταιρείες είχαν θετικές εμπειρίες από την υποχρεωτική, εξαιτίας της πανδημίας, εφαρμογή της τηλεργασίας. Ο δε σύμβουλος της Bain & Company Γερμανίας, Βάλτερ Ζιν, είδε την δυνατότητα μείωσης του κόστους των ενοικίων για της εταιρίες, αλλά και κατάργηση μίας θέσης εργασίας σε κάθε τρεις υφιστάμενες. «Θα καταστούν περιττές στο μέλλον 20-30% θέσεις εργασίας γραφείου στην Γερμανία» είπε χαρακτηριστικά.

Ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Μπρουνό Λε Μερ, κρατά πάντως κάποιες αποστάσεις, καθώς έχει δηλώσει ότι η τηλεργασία παραμένει μεν η προτιμητέα επιλογή, δεν είναι όμως πανάκεια. Προφανώς όμως ο λόγος δεν είναι τα φιλεργατικά αισθήματά του, αλλά η εκτίμηση ότι η Γαλλία δεν είναι έτοιμη για μια τέτοια αλλαγή. Το έδειξε άλλωστε και η έρευνα της Xerox, που διεξήχθη από την ανεξάρτητη εταιρεία Vanson Bourne, σύμφωνα με την οποία «η Γαλλία ήταν η χώρα με τη μικρότερη πιθανότητα να είναι πλήρως προετοιμασμένη για την ξαφνική μετάβαση στην απομακρυσμένη εργασία».

Η τηλεργασία έχει όμως παρενέργειες και στην υγεία, καθώς οι εργαζόμενοι δουλεύουν περισσότερες ώρες από όταν πήγαιναν στο γραφείο. Το τελευταίο διάστημα μάλιστα, έχουν αυξηθεί και στη χώρα μας τα περιστατικά ατόμων που παρουσιάζουν προβλήματα στον αυχένα, του ώμους, τη μέση, τους αγκώνες και τους καρπούς. Και σε αυτό, καθοριστικό ρόλο φαίνεται ότι έχει παίξει η τηλεργασία.