Το ψυχολογικό προφίλ όσων βασανίζουν ζώα

Έρευνες έχουν δείξει, ότι υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στην κακοποίηση ζώων και την επιθετικότητα κατά ανθρώπων, όπως επίσης έχει αποδειχθεί η συσχέτιση μεταξύ τής κακοποίησης ζώων και της ενδοοικογενειακής βίας.

Κακοποίηση ζώων μπορεί να είναι:

• Η χρήση των ζώων με στόχο την πρόκληση πόνου, τον εξευτελισμό, τα βασανιστήρια ή ακόμη και την επώδυνη θανάτωσή τους
• Η παραμέληση (π.χ υποσιτισμός)
• Εκτροφή ζώων με στόχο τη σφαγή με βάναυσο τρόπο
• Σεξουαλική κακοποίηση-Κτηνοβασία

Η βία κατά των ζώων μπορεί να θεωρηθεί μια κλιμακούμενη ένταση, μέχρι που ο δράστης εξοικειωμένος με την απαξίωση της ζωής ως έννοια έχει μεγάλες πιθανότητες να στραφεί σε εγκλήματα κατά της ανθρώπινης ζωής. Τα άτομα που κακοποιούν ζώα μπορούν να αναπτύξουν και μεγαλύτερες παραβατικές συμπεριφορές. Έρευνα έχει δείξει ότι, περίπου το ένα τρίτο των σεξουαλικών δολοφονιών, έχει γίνει από ανθρώπους που έχουν κακοποιήσει ζώο κατά την παιδική τους ηλικία.

Ποιοι βλάπτουν ζώα

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε, ότι κάποιος που μπορεί να βλάψει ένα ζώο, μπορεί ταυτόχρονα να είναι βίαιος ή έχει τεράστιες πιθανότητες να γίνει βίαιος προς τα παιδιά του, τη σύντροφό του, την οικογένειά του ακόμη και προς τους ηλικιωμένους. Είναι ένας άνθρωπος που συνιστά απειλή για τις αρμονικές κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις. Τα συγκεκριμένα άτομα δεν έχουν κάποιο ιδιαίτερο ψυχιατρικό ιστορικό και ούτε πάσχουν από κάποια ιδιαίτερα ψυχιατρικά νοσήματα. Πρόκειται για άτομα παρορμητικά, νευρικά και επιθετικά.

Αν φέρεται κάποιος παρορμητικά και με βαναυσότητα απέναντι σε κάποιον άνθρωπο ή ζώο, χρήζει ψυχιατρικής στήριξης. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι τα άτομα αυτά δεν ξέρουν, τι κάνουν. Πολλές φορές βγάζουν νεύρα σε ανυπεράσπιστα έμβια όντα, καθώς μπορεί να αισθάνονται αδικία για κάτι. Επιπρόσθετα, έρευνες έχουν δείξει ότι, οι άνθρωποι που ασκούν βία, είναι κατά βάση άτομα που έχουν υποστεί και οι ίδιοι βία, έχοντας, παράλληλα, την επιθυμία να ταυτιστούν με το θύμα τους.

Μια σημαντική μελέτη από την Εταιρεία της Μασαχουσέτης (1997) για την Πρόληψη της Βαναυσότητας προς τα Ζώα και το Πανεπιστήμιο Northeastern, διαπίστωσε, ότι οι κακοποιοί ζώων είχαν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να βλάψουν και ανθρώπους. Από την 1η Ιανουαρίου 2015 το FBI χαρακτηρίζει την κακοποίηση ζώων «Έγκλημα κατά της Κοινωνίας» (Crime against Society), το οποίο κατατάσσει στο ύψιστο επίπεδο κακουργημάτων, μαζί με την ανθρωποκτονία και τον εμπρησμό.

Κακοποίηση ζώων και Ενδοοικογενειακή Βία

Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει την άμεση συσχέτιση μεταξύ κακοποίησης ζώων και της βίας μέσα στην οικογένεια. Όταν υπάρχει ζώο κακοποιημένο ή παραμελημένο μέσα σε ένα σπίτι, συνήθως είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι πως ίσως και τα άλλα μέλη μέσα στην οικογένεια να κινδυνεύουν. Επίσης, είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι, συνήθως το ζώο είναι το πρώτο θύμα της ενδοοικογενειακής βίας και ο παραδειγματισμός για να “συμμορφωθούν” τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.

Έρευνα έχει δείξει, ότι το 71% των γυναικών που φιλοξενήθηκαν σε ξενώνες για θύματα κακοποίησης, κατέθεσε ότι ο σύντροφός τους τραυμάτισε ή σκότωσε το κατοικίδιο τους. Στο φαινόμενο της κακοποίησης, πολλές φορές, έχουμε στο νου μας μόνο τη σκηνή της κακοποίησης αγνοώντας πως το ίδιο το επεισόδιο της κακοποίησης είναι μέρος ενός ευρύτερου κύκλου με ξεχωριστές φάσεις.

Οι Αμερικάνοι λένε, ότι «αν θες να προστατεύσεις την κοινωνία, τότε εστίασε στην προστασία των ζώων. Αν δεις κάποιο από αυτά να κακοποιείται, τότε ξέρεις ότι έχεις πιάσει την άκρη μια υπόθεσης που θα σε οδηγήσει κάπου αλλού, σε ένα μεγαλύτερο πρόβλημα» !

Βία από ανηλίκους

Η βία κατά των ζώων είναι ένδειξη μιας σοβαρής συναισθηματικής διαταραχής κα μπορεί να συνδεθεί με τη κακοποίηση παιδιών. Η βία μέσα στο σπίτι κατευθύνεται προς τους αδύναμους, επομένως η κακοποίηση ζώων και η κακοποίηση παιδιών συχνά συμβαδίζουν. Βέβαια, δεν είναι πάντα ένας γονιός που μπορεί να βλάψει το ζώο, μπορεί να είναι και το παιδί. Πρόκειται για μια μιμητική-μαθημένη συμπεριφορά, η οποία δείχνει ότι το ίδιο το παιδί έχει μεγάλες πιθανότητες να είναι και το ίδιο θύμα βίας, την οποία αναπαράγει ή εκτονώνει. Έτσι, ο θυμός που έχουν εκφράζεται μέσω της βίας προς το πιο αδύναμο και ευάλωτο μέλος της οικογένειας, δηλαδή στο ζώο.

Σχετικά με τα ανήλικα άτομα που κακοποιούν ζώα παρατηρούμε τρεις ομάδες. Το προφίλ των ανηλίκων:

Τον πειραματιστή. Σε αυτή τη κατηγορία, εντάσσονται ανήλικοι ηλικίας 1-6 ετών. Τα παιδιά δεν έχουν αναπτύξει ακόμα τη γνωστική τους ωριμότητα, ώστε να μπορούν να καταλάβουν ότι και τα ζώα έχουν συναισθήματα και ότι πονάνε, με αποτέλεσμα να τα αντιμετωπίζουν σαν αντικείμενα. Επίσης, ο ανήλικος υπάρχει πιθανότητα να μιμείται συμπεριφορές (κακοποιητικές πολλές φορές) ενηλίκων.

Τον δράστη που “κραυγάζει για βοήθεια”. Πρόκειται για άτομα ηλικίας 6 με 7 ετών έως και 12 ετών. Τα παιδιά δεν έχουν την ωριμότητα να κατανοήσουν τη σοβαρότητα της κατάστασης και ότι μια τέτοια πράξη δεν είναι αποδεκτή από τη κοινωνία, επομένως δεν είναι λόγω έλλειψης εκπαίδευσης. Είναι μια “κραυγή για βοήθεια ή έλλειψη προσοχής” που μπορεί οι ανήλικοι να στερούνται ή ακόμη και ενός βαθύτερου προβλήματος που μπορεί ένα παιδί να αντιμετωπίζει.

Τον δράστη με αποκλίνουσα συμπεριφορά. Αφορά εφήβους ηλικίας 12 ετών, οι οποίοι εκτός από τη κακοποίηση ζώων μπορεί να εμπλέκονται και σε άλλες αποκλίνουσες συμπεριφορές, όπως χρήση ουσιών ή συμμετοχή σε συμμορίες. Σε κάποιες περιπτώσεις, η κακοποίηση ζώων, σε αυτή τη κατηγορία, μπορεί να συνδέεται είτε με τη συμμετοχή σε αποκλίνουσα ομάδα ομηλίκων είτε είναι ένα είδος μύησης είτε να ικανοποιηθούν βαθιές ψυχολογικές ανάγκες του ανήλικου.

Το προφίλ των δραστών

Σύμφωνα με μελέτες, τα κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ των δραστών είναι τα εξής:

• Περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες
• Έλλειψη ενσυναίσθησης
• Έκφραση προκαταλήψεων
• Δυσκολία ανάπτυξης σχέσεων εμπιστοσύνης και σεβασμού
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση, ανασφάλεια, αισθήματα αναξιότητας και ανεπάρκειας
• Παραβατική συμπεριφορά η οποία παρατηρείται από την εφηβεία
  (π.χ. εμπλοκή σε συμμορίες/ξυλοδαρμούς, κλοπές, χρήση ουσιών κλπ).
• Θύτες ή θύματα εκφοβισμού κατά τα σχολικά χρόνια
• Συμπτώματα κατάθλιψης
• Σεξουαλική δυσλειτουργία και επιθυμία για σεξουαλική επαφή με ζώα
• Δυσκολία διαχείρισης συναισθημάτων και επιθυμία βασανισμού του κατοικίδιου του συντρόφου με σκοπό την επίδειξη εξουσίας και ισχύος μέσα στη σχέση
• Παθολογία του υπερεγώ

Ποια είναι τα πιθανά κίνητρα;

Οι δράστες μπορεί να επιθυμούν:

• Άσκηση ελέγχου (σκληρή σωματική τιμωρία για να ελεγχθεί ή να καθοριστεί η συμπεριφορά ενός ζώου)
• Εκδίκηση (τιμωρία λόγω ανεπιθύμητης συμπεριφοράς του ζώου)
• Ικανοποίηση μίας πρόληψης εις βάρος ενός είδους ή φυλής ζώου (βίαιη συμπεριφορά λόγω προλήψεων για σκύλους pit-bull)
• Επιθυμία μίμησης
• Έκφραση επιθετικότητας (το ζώο ως μέσο-δέκτης επιθετικότητας)
• Ενίσχυση προσωπικής επιθετικότητας (χρήση ενός ζώου ως θύματος για εξάσκηση βίας ή εντυπωσιασμού άλλων για την βιαιότητά τους)
• Για λόγους “διασκέδασης” (να διασκεδάσει άλλους)
• Μετάθεση της εχθρότητας (επιθετικότητα προς ένα αθώο ζώο αντί προς έναν άνθρωπο με “εξουσία”- γονείς για το οποίο υπάρχει μίσος)
• Άτυπος σαδισμός (επιθυμία για πρόκληση πόνου χωρίς συγκεκριμένο πλαίσιο)

 Ας μην εθελοτυφλούμε σε κακοποιητικές συμπεριφορές εις βάρος των ζώων είτε προέρχονται από ανήλικους είτε από ενήλικους. Ιδίως, όταν προέρχεται από ένα παιδί ή έναν έφηβο, θα πρέπει να δείξουμε μεγαλύτερη προσοχή και να μας προβληματίσει, γιατί αν αφήσουμε να αναπτυχθεί ένα τέτοιο φαινόμενο, το πιο σίγουρο είναι ότι η κατάσταση θα είναι μη αναστρέψιμη με σοβαρές παραβατικές και εγκληματικές συμπεριφορές στο παρόν και το μέλλον.

Συνεπώς, είναι σημαντικό να δίνεται βάση σε τέτοιου είδους συμπεριφορές, ώστε να αντιμετωπίζονται έγκαιρα μέσα στο ισχύον νομικό πλαίσιο και στις επικρατούσες κοινωνικές και ηθικές αξίες.