Το ριάλιτι της Σίλικον Βάλεϊ

της Νεφέλης Λυγερού  – 

«Κατά γενική ομολογία, το ριάλιτι του τηλεοπτικού δικτύου BravoTV με τίτλο “Start–Ups” είναι κάτι περισσότερο από μια κακή αναπαράσταση της Σίλικον Βάλει», έγραψε σε άρθρο της η New York Times. «Είναι επικίνδυνο για τους επίδοξους επιχειρηματίες παγκοσμίως», προειδοποίησε το περιοδικό Newsweek.

Οι αντιδράσεις ήταν δικαιολογημένες αν αναλογιστεί κανείς ότι επρόκειτο για την πρώτη τηλεοπτική απόπειρα προσέγγισης του φαινομένου των start up εταιρειών. Αυτό και μόνο αρκεί για να μην πεταχτεί στο πυρ το εξώτερο. Το γεγονός ότι αποτελούσε την πρώτη παραγωγή της εταιρείας της αδελφής του ιδρυτή του Facebook Ράντι Ζάκεμπεργκ το έκανε πιο αξιοσημείωτο.

Δεν ήταν και λίγα τα ερωτήματα στα οποία εκλήθη να απαντήσει. Τι είναι τελικά οι πολυσυζητημένες Start Up; Γιατί το Νοέμβριο του 2013, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Εβδομάδας Επιχειρηματικότητας, 138 χώρες διοργάνωσαν διεθνή συνέδρια με θέμα το νέο εργαλείο αξιοποίησης των λεγόμενων νέων ευκαιριών που παρουσιάζονται εν μέσω κρίσης; Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τις Start Up από τις παραδοσιακές επιχειρήσεις και ποιοi βρίσκονται πίσω από αυτές; Πώς ξεκινάει κάποιος μια Start Up; Πώς εξασφαλίζει χρηματοδότηση;

Μεταξύ ριάλιτι και ντοκιμαντέρ

Η τηλεοπτική παραγωγή, που ισορροπούσε μεταξύ σκληρού ριάλιτι και ντοκιμαντέρ, επιχειρούσε να αποτυπώσει τους προβληματισμούς που ανακύπτουν. Επιπλέον σύστηνε τη νέα γενιά εκείνων που διεκδικούσαν τη δόξα του Στηβ Τζομπς. Φιλοδοξούσε να καλύψει τη ζωή μιας ομάδας νεαρών ανερχόμενων επιχειρηματιών στην κοιλάδα της ευκαιρίας.

Η κάμερα τους παρακολουθούσε, ενώ εκείνοι αγωνίζονταν για την εξεύρεση επιχειρηματικών κεφαλαίων, έστηναν τις ιστοσελίδες τους, έγραφαν “κώδικες”, μοχθούσαν να φέρουν εις πέρας ένα ιδιαίτερα πιεστικό εικοσιτετράωρο, εργάζονταν σκληρά και διασκέδαζαν ακόμα σκληρότερα σ’ ένα περιβάλλον που ψάχνει απεγνωσμένα τον επόμενο Μάρκ Ζάκεμπεργκ.

Δεν δίσταζαν, άλλωστε, να μοιραστούν με το τηλεοπτικό κοινό το “ταξίδι τους”. Μιλούσαν για τις γνώσεις που αποκόμισαν και εκμυστηρεύονταν τις προσωπικές τους εμπειρίες, διαχωρίζοντας τον μύθο από την πραγματικότητα.

Αναζητώντας χρηματοδότες

Παρά τις σκληρές κριτικές, η εκπομπή πρόσφερε κάποιες πολύτιμες στιγμές. Μία εκ των πρωταγωνιστών εγκατέλειψε μία επιτυχημένη start up εταιρεία, στην επιτυχία της οποίας είχε συμβάλει ως υπάλληλος, για να ιδρύσει τη δική της εταιρεία. Η Κιμ Τέιλορ επέτρεψε στις κάμερες να την ακολουθήσουν καθ’ όλη τη διαδρομή.

Μετά την παραίτησή της και τις απειλές του επίσης νεαρού αφεντικού της ότι αν επιχειρήσει να δημιουργήσει μία ανταγωνιστική εταιρεία θα την διαλύσει, άρχισαν τα ατελείωτα ραντεβού με επενδυτές. Η Τέιλορ δεν ήταν η μοναδική δυνάμει επιχειρηματίας.

Δύο αδέλφια από τη Βρετανία είχαν μετακομίσει στη Σίλικον Βάλεϊ για να προωθήσουν μία εφαρμογή που στόχευε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται οι άνθρωποι την υγεία τους. Για να κάνει την εμφάνισή της στην αγορά, όμως, χρειαζόταν χρηματοδότηση 500.000 δολαρίων.

Τα αδέλφια-συνέταιροι περνούσαν από πολλά ραντεβού και αντιμετώπισαν την απόρριψη πριν βρουν τον πρώτο τους χρηματοδότη. Αυτό δεν τους εμπόδισε να συγκρούονται διαρκώς. Το νεαρό της ηλικίας τους ευθυνόταν για πολλά από τα λάθη που έκαναν, για την άγνοια και την αλαζονεία τους.

Ιδιοκτήτης 40 εταιρειών και απένταρος

Τα περισσότερα από τα 44 λεπτά ενός τυπικού επεισοδίου του ριάλιτι ήταν αφιερωμένα στο προσωπικό δράμα των πρωταγωνιστών, στη μόδα του Σαν Φρανσίσκο και στα πάρτι. «Στη Σίλικον Βάλει δεν πάμε σε κλαμπ. Κάνουμε πάρτι ο ένας στο σπίτι του άλλου για να κάνουμε γνωριμίες. Ποτέ δεν ξέρεις πότε θα συναντήσεις τον επόμενο συνέταιρο της επόμενης εταιρείας σου», σχολίαζε ένας εκ των πρωταγωνιστών.

Ανάμεσα στα ποτά, στις εκδηλώσεις και στις εντάσεις, ο θεατής συνειδητοποιούσε ότι επρόκειτο για άτομα που είχαν μόλις αποφοιτήσει από το κολέγιο και είχαν δέκα εταιρείες ο καθένας στο βιογραφικό του. «Αφού έχεις 40 εταιρείες γιατί δεν έχεις καθόλου χρήματα;», ρώτησε κάποιος έναν από τους πρωταγωνιστές που κατάφερε στο φινάλε της σειράς να πουλήσει την start up του στο Facebook. Η απάντηση ήταν αποκαλυπτική: «Μα δεν ξέρεις ότι αρκεί μόνο μία για να γίνω πλούσιος; Οι 40 είναι απλώς προθέρμανση».

Η απήχηση που είχε το ριάλιτι επιβεβαιώνει την ύπαρξη ενός κοινού που ενδιαφέρεται να κατανοήσει το φαινόμενο και τους κανόνες των νεοσύστατων επιχειρήσεων. Ορισμένοι ισχυρίζονταν ότι αυτό το είδος της ψυχαγωγίας θα μπορούσε να εμπνεύσει νεαρούς. Από την άλλη πλευρά, όμως, κρύβει και παγίδες.

Φουσκώνουν τα μυαλά

Η τηλεόραση αυτομάτως τροφοδοτεί μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Απόφοιτοι Λυκείου θεωρούν ότι μπορούν να γίνουν εκατομμυριούχοι, επειδή έχουν μία συμπαθητική ιδέα. Βλέπουν την επιχειρηματικότητα σαν μονοπάτι για την άμεση κατάκτηση πλούτου και φήμης, αγνοώντας την αγωνία και τον πόνο της αποτυχίας.

Οι πρωταγωνιστές της σειράς έδιναν μεγάλη προσοχή στο χρήμα και στη δόξα και όχι στην πραγματική δημιουργία. Αυτός ήταν ο λόγος που πολλοί άσκησαν κριτική, όπως έκαναν και στην ταινία “The Social Network” που είχε ως θέμα την ίδρυση του Facebook. «Αντί να βοηθά τους επίδοξους επιχειρηματίες να κατανοήσουν την εκκίνηση της ζωής, οι παραγωγές αυτές προωθούν μια ψεύτικη πραγματικότητα, όπου η επιχειρηματικότητα αποσκοπεί μόνο στα χρήματα και όχι στο ταξίδι», είχε σχολιάσει ένας από τους πιο δημοφιλείς σχολιαστές του Twitter σε θέματα τεχνολογίας.

«Όσοι ζούμε στο Σαν Φρανσίσκο και παρακολουθούμε αυτή την ενδιαφέρουσα κοινότητα, γνωρίζουμε ότι πρόκειται για άτομα που αναπνέουν για τους υπολογιστές και την τεχνολογία. Ακόμα και όταν πουλάνε τις εταιρείες τους και βγάζουν εκατομμύρια, συνεχίζουν να εργάζονται το ίδιο σκληρά».