Το σουηδικό μοντέλο αντιμετώπισης της πανδημίας κλυδωνίζεται

Την ώρα που οι περισσότερες χώρες στον κόσμο εφαρμόζουν αυστηρά μέτρα περιορισμού για να εμποδίσουν τη γρήγορη εξάπλωση του κορωνοϊού, η Σουηδία, όπως είναι γνωστό, συνεχίζει να ακολουθεί το δικό της δρόμο. Η αντοχή, όμως, της “σουηδικής απάντησης” στην πανδημία, αρχίζει και κλονίζεται το τελευταίο διάστημα, καθώς οι θάνατοι αυξάνονται ανησυχητικά, και το μοντέλο διχάζει τους ειδικούς.

Στη σκανδιναβική χώρα δεν υπάρχει lockdown, δεν έχουν κλείσει όλα τα σχολεία (μόνο λύκεια και πανεπιστήμια είναι κλειστά), ούτε τα εστιατόρια και οι καφετέριες. Επίσης, τα περιοριστικά μέτρα δεν έχουν λάβει υποχρεωτικό χαρακτήρα, δεν προβλέπονται πρόστιμα και αστυνομικοί έλεγχοι, όπως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού τα τηρεί, ενώ η εξ αποστάσεως εργασία ενθαρρύνεται ιδιαίτερα. Πρόκειται για ένα μοντέλο κοινής λογικής, όπως το ονομάζει η κυβέρνηση του Στέφαν Λόβεν, με στόχο να περιοριστεί η μετάδοση του Covid-19, αλλά ταυτόχρονα να μη διακοπεί εντελώς η οικονομική δραστηριότητα.

Μέχρι πρότινος η Στοκχόλμη φαινόταν να πηγαίνει καλά, όμως πλέον τα επίσημα κρούσματα έχουν ξεπεράσει τα 6.000 και οι θάνατοι τους 300. Ολοένα και περισσότεροι γιατροί και νοσηλευτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, ζητώντας αυστηρότερα μέτρα. Άλλωστε, από τα τέλη Μαρτίου, περί τους 2.300 ακαδημαϊκούς υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή προειδοποιώντας για χάος. Η κυβέρνηση Λόβεν, πάντως, επιμένει ότι «πριν τα πράγματα γίνουν καλύτερα, θα πάνε χειρότερα».

Η εμπιστοσύνη των πολιτών

Η γενική στρατηγική των Σουηδών αφορά στον εντοπισμό και την απομόνωση όσων φέρουν των ιό. Ο επικεφαλής επιδημιολόγος της χώρας, Άντερς Τέγκνελ, εξήγησε ότι ο λόγος που δεν έχει επιβληθεί γενικό lockdown είναι γιατί δεν μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο διάστημα. «Είναι σημαντικό να έχουμε μια πολιτική που θα μπορούμε να υποστηρίξουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα, δηλαδή να μένουν σπίτι όσοι νοσούν – αυτό είναι το μήνυμά μας. Το να κλειδώνουμε τον κόσμο στο σπίτι δεν μπορεί να λειτουργήσει μακροπρόθεσμα. Αργά ή γρήγορα θα βγει έξω έτσι κι αλλιώς».

Για τους λόγους αυτούς, οι απαγορεύσεις αφορούν μόνο στις συγκεντρώσεις άνω των 50 ατόμων, τις εκδηλώσεις και τα μίτινγκ σε χώρους εργασίες. Οι αρχές ενθαρρύνουν –χωρίς πρόστιμα– τους πολίτες να κρατούν αποστάσεις όπου κι αν βρεθούν, να μην ταξιδεύουν και να χρησιμοποιούν όσο το δυνατό περισσότερο το διαδίκτυο για τις εργασίες και συναλλαγές τους.

«Με αυτά τα μέτρα μπορούμε να προχωρήσουμε για μήνες ή και χρόνια αν χρειαστεί», ανέφερε ο Τέγκνελ, προσθέτοντας ότι η σουηδική οικονομία μπορεί με αυτόν τον τρόπο να επιβραδυνθεί και να επανέλθει ταχύτερα, πιο μετά, χωρίς σοβαρό πλήγμα. Πώς, όμως, μπορούν οι Σουηδοί και τηρούν ευλαβικά τα μέτρα χωρίς νομική υποχρέωση;

Ο ιστορικός Λαρς Τράγκαρντ, καθηγητής του πανεπιστημίου Ersta Skondal Bracke της Στοκχόλμης, εξήγησε ότι το “σουηδικό μοντέλο” αντιμετώπισης της πανδημίας εδράζεται στα κοινωνικά χαρακτηριστικά της εμπιστοσύνης στις αρχές, που στη Σουηδία είναι ασυνήθιστα υψηλή σε σχέση με άλλες χώρες. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν αύξηση της εμπιστοσύνης των Σουηδών στην κυβέρνηση, αλλά και υψηλή εμπιστοσύνη στους συνανθρώπους τους για την τήρηση των μέτρων. Σημειώνεται ότι ο Τέγκνελ θεωρεί επιτυχία το γεγονός ότι ο ιός έχει εξαπλωθεί ελάχιστα στα νοσοκομεία, αν και οι υποδομές στη Στοκχόλμη αντιμετωπίζουν αρκετές δυσκολίες, λόγω του αριθμού των ασθενών.

Ανησυχία για τους οίκους ευγηρίας

Ορισμένα δημογραφικά χαρακτηριστικά ευνοούν την εφαρμογή των μέτρων, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι σχεδόν τα μισά σουηδικά νοικοκυριά είναι μονομελή. Οι άνθρωποι δεν ζουν δηλαδή με τους παππούδες και τις γιαγιάδες, οι οποίοι είναι συγκεντρωμένοι σε οίκους ευγηρίας. Εκεί, όμως, βρίσκεται και το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή οι αρχές.

Τα κρούσματα είναι πάνω από 400 σε περισσότερους από 100 οίκους ευγηρίας, σύμφωνα με τη σουηδική κρατική τηλεόραση. Παράλληλα, σε αρκετούς παρατηρούνται ελλείψεις σε υγειονομικό υλικό, γεγονός που αναγκάζει, σε ορισμένες περιπτώσεις, το προσωπικό να μένει στο σπίτι. Όπως και στις άλλες χώρες, η μεγάλη πλειονότητα των θανάτων αφορά σε άτομα μεγάλης ηλικίας, από 80 ετών και άνω, κάτι που εύλογα έχει πυροδοτήσει κύμα φόβου στα γηροκομεία της χώρας. Εκεί, λοιπόν, τα μέτρα της κυβέρνησης είναι πιο αυστηρά. Από τις αρχές Απριλίου απαγορεύονται οι επισκέψεις εκτός από ειδικές περιπτώσεις.

Μπορεί η Σουηδία να δέχεται έντονη κριτική από επαγγελματίες υγείας και αξιωματούχους εκτός συνόρων, αλλά στο εσωτερικό αρκετοί δείχνουν ένα βαθμό κατανόησης στη στρατηγική της. «Είναι πολύ δύσκολο να κρατήσεις για καιρό τα σχολεία κλειστά και να κλειδώσεις τον κόσμο στο σπίτι», σχολιάζει η επιδημιολόγος Έμμα Φρανς, του ινστιτούτου Karolinska. «Δεν είμαι σίγουρη ότι θα λειτουργήσει», καταλήγει, εν όψει της αυξανόμενης πίεσης που δέχεται το σουηδικό σύστημα υγείας. Το μέλλον και οι αριθμοί θα δώσουν την απάντηση.