Υπόθεση Δημάκη: Ο σωφρονισμός θυσία στην πολιτική αρένα

Προσωπικά με έχει συγκλονίσει η υπόθεση του Βασίλη Δημάκη, όχι μόνο ή κυρίως ως προσωπικό δράμα όσο, ως βαρβαρότητα της πολιτικής εξουσίας σε αυτό που ονομάζεται σωφρονισμός των πολιτών που φυλακίζονται για παρανομίες. Αν κοιτάξει κανείς ένα λεξικό της ελληνικής γλώσσας στη λέξη “σώφρων” θα διαβάσει την ερμηνεία «συνετός, με λογική, προνοητικός, μετρημένος». Που σημαίνει ότι σωφρονισμός είναι: «η προσπάθεια να συνετιστεί κάποιος που έχει διαπράξει ένα αδίκημα ή παράπτωμα».

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο Βασίλης Δημάκης είναι καταδικασμένος σε συνολική ποινή κάθειρξη 44 ετών για ληστείες, παράνομη οπλοφορία και πλαστογραφία. Το 2016 αποφάσισε να πάρει το απολυτήριο λυκείου ενώ βρισκόταν στις φυλακές Γρεβενών. Το 2018, έδωσε εξετάσεις και πέρασε δεύτερος από όλα τα εσπερινά λύκεια της χώρας και με βαθμό αριστούχου, στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ!

Ο Βασίλης Δημάκης, τον Μάρτιο της ίδιας χρονιάς, προχώρησε σε απεργία πείνας, διεκδικώντας χορήγηση εκπαιδευτικών αδειών με βραχιολάκι μετά από τρεις απορριπτικές αποφάσεις από το συμβούλιο των φυλακών Κορυδαλλού. Μετά από 31 ημέρες απεργίας το αίτημά του έγινε αποδεκτό.

Η αντίληψη της νέας κυβέρνησης για τις φυλακές

Και ενώ όλα κυλούσαν ήσυχα και ρυθμισμένα, η κυβερνητική αλλαγή έφερε τα πάνω κάτω στην πολιτική σωφρονισμού! Οι όποιες προσπάθειες επιχειρήθηκαν κατά τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, όπως η ανθρώπινη μεταχείριση των κρατουμένων, η δυνατότητα που τους δόθηκε να σπουδάζουν, η λειτουργία σχολείων μέσα στις φυλακές με την ευγενική προσφορά προοδευτικών καθηγητών, οι άδειες, διακόπηκαν με την κυβερνητική αλλαγή.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη εφαρμόζει νεοφιλελεύθερες πολιτικές και στο σωφρονιστικό σύστημα. Από τις πρώτες αποφάσεις που πήρε ήταν να χτιστούν φυλακές υψίστης, υποτίθεται, ασφαλείας και να περάσει ο σωφρονισμός από το υπουργείο Δικαιοσύνης στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης! Ξεκάθαρα επιλογή τους είναι η καταστολή και η βία.
Και τι συνέβη στην συγκεκριμένη περίπτωση; Η περιβόητη γ.γ. αντιεγκληματικής πολιτικής, Σοφία Νικολάου, έστειλε τον κρατούμενο φοιτητή στη φυλακή των Γρεβενών! Δηλαδή στην ουσία του απαγόρευσε τη συνέχιση των σπουδών. Γιατί; Ήταν κακό παράδειγμα;

Ο Δημάκης προχώρησε σε απεργία πείνας, έγινε θόρυβος στα κοινωνικά μέσα και η κυρία τον επανέφερε στην Αθήνα, στις γυναικείες φυλακές όμως, σε σημείο όμως από όπου δεν είχε πρόσβαση στις σπουδές του. Νέα απεργία, πριν υποχρεωθεί η κυβέρνηση να κάνει πίσω φοβούμενη τον θάνατο του απεργού κρατουμένου και την επανάληψη σκηνών, ανάλογων εκείνων που ακολούθησαν τη δολοφονία του νεαρού Αλέξη στα Εξάρχεια.

Μοναδική κερδισμένη από τη συγκεκριμένη διαχείριση ήταν η κ. Νικολάου. Έγινε φίρμα, είδαμε και τη φωτογραφία της και στις επόμενες εκλογές πιθανόν να καταφέρει αυτό που δεν κατάφερε το 2019, δηλαδή να εκλεγεί βουλευτής με τη ΝΔ. Άλλωστε κοινό που επικροτεί τις βίαιες ενέργειες, το σκληρό ρατσιστικό και εθνικιστικό λόγο, υπάρχει. Είναι αυτό που ανέδειξε βουλευτή τον Μπογδάνο, τον Κυρανάκη, τον Πλεύρη, τον Μαρκόπουλο και τόσους άλλους της φιλελεύθερης (τρομάρα τους) ΝΔ.

Την βοήθησαν σε αυτό πολλοί. Ο πρωθυπουργός, ο υπουργός Δημοσίας Τάξης και ο ΣΚΑΪ όπου εργάζεται ο σύζυγός της. Ανέχτηκαν την πρωτοφανή σκληρότητά της, πολλοί περισσότεροι. Ο νομικός κόσμος της χώρας, σε επίπεδο θεσμών, αδιαφόρησε. Ο πρόεδρος του ΔΣΑ κ. Βερβεσός, που παρενέβη στην υπόθεση Τοπαλούδη για την αγόρευση της εισαγγελέως κατά των δολοφόνων, δεν βρήκε λέξη. Ο περίφημος καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου και μέγας ταχυδακτυλουργός ως νομοθέτης, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, υπάρχει μόνον για τον εαυτό του και τα προσωπικά του συμφέροντα. Άλλωστε πληθαίνουν οι φήμες για πιθανή υπουργοποίησή του από τον Μητσοτάκη. Γιατί να χαθεί η ευκαιρία;

Η πραγματική σημασία της τιμωρίας

Η ανώτατη δικαστικός κυρία πρόεδρος της Δημοκρατίας; Οι διατελέσαντες υπουργοί δικαιοσύνης; Οι πρώην πρωθυπουργοί που παραμένουν άφωνοι βουλευτές; Κανείς δεν έχει το θάρρος και τη γενναιότητα να μιλήσει για αυτήν την αγριότητα; Ποια είναι η ιεράρχηση των αξιών τους; Πρώτα τα προσωπικά συμφέροντα, μετά η κομματική ασφάλεια και όλα τα υπόλοιπα έπονται;

Ο Βασίλης Δημάκης δεν έκανε απεργία πείνας για να αποφυλακιστεί. Για τη συνέχιση των σπουδών του αγωνίζεται. Για να βγει στην κοινωνία καλύτερος άνθρωπος στην δεύτερη ευκαιρία που θα έχει στη ζωή του. Τι το κακό και επικίνδυνο έχει αυτό; Όπως γράφει ο περίφημος Ιταλός ποινικολόγος Τσεζάρε Μπεκαρία στο έργο του “Περί εγκλημάτων και ποινών”, σκοπός της ποινής, δεν είναι η εκδίκηση, αλλά ο σωφρονισμός αυτού που διέπραξε το αδίκημα και ο παραδειγματισμός των άλλων:

«Οποιαδήποτε κι αν είναι τα ελατήρια, που ώθησαν το άτομο που διέπραξε το αδίκημα —έστω κι αν αυτά δε φαίνονται άμεσα—, η ποινή που θα του επιβληθεί είναι αναγκαίο να έχει έναν εξαγνιστικό, καθαρτικό χαρακτήρα, μ’ άλλα λόγια να παίξει ένα ρόλο νουθέτησης κι όχι να φορτίζεται με το στοιχείο της εκδίκησης, γιατί τότε πια, η τιμωρία παύει να είναι ποινή. Τιμωρία στ’ αρχαία ελληνικά σημαίνει, σε πρώτη σημασία, βοήθεια, αρωγή, συνδρομή».

Δυστυχώς τα περισσότερα συστήματα που έχουν κατά καιρούς εφαρμοστεί, απέχουν κατά πολύ από την έννοια του σωφρονισμού, καθώς πρόκειται απλά για εγκλεισμό που βασίζεται στη βία. Εξαίρεση αποτελεί το νορβηγικό σωφρονιστικό σύστημα, όπου κρατούμενοι και σωφρονιστικοί υπάλληλοι διαμορφώνουν σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης και οι κρατούμενοι δημιουργούν, κάτι το οποίο έλειπε από την παραβατική τους ζωή.

Η εκπαίδευση δε των σωφρονιστικών υπαλλήλων διαρκεί δύο-τρία χρόνια. Λένε χαρακτηριστικά ότι μπαίνεις στη φυλακή εγκληματίας και βγαίνεις καλός γείτονας. Καλή η αρχαία Ελλάδα σινιόρε Μπεκαρία, αλλά εδώ εμείς βρισκόμαστε σε μια άλλη χώρα. Το μόνο αρχαίο που μας συγκινεί είναι, οι εκτός έδρας νίκες του Μεγάλου Αλεξάνδρου επί των βαρβάρων. Καπίτο;